PsychologyNow Team

Η Ψυχολογία πίσω από την Παράδοση και τα Κοινωνικά Ταμπού

Η Ψυχολογία πίσω από την Παράδοση και τα Κοινωνικά Ταμπού

PsychologyNow Team
πρόβατα στην εξοχή

Υπάρχει ένα ολόκληρο τραγούδι στην ταινία «Βιολιστής στη στέγη», αφιερωμένο σ’ αυτή, η οποία έχει καθορίσει χιλιάδες γενιές ανθρώπινης επιβίωσης και πολιτισμού.


Παράδοση: Μπορεί να κάνει τη ζωή πλούσια (μεγάλες εθνικές γιορτές/πανηγύρια) και ορισμένες φορές να την κάνει περιορισμένη (αυθαίρετα κοινωνικά ταμπού σχετικά με το στυλ ντυσίματος). Όμως από πού προέρχεται αυτό;

Μία νέα έρευνα από το Εργαστήριο Συναισθημάτων του Ινστιτούτου της Καρολίνσκα στη Σουηδία, προσπαθεί να απαντήσει σ’ αυτήν την ερώτηση μέσω της δημιουργίας ενός ψυχολογικού μοντέλου πίσω από την ιδέα της παράδοσης. Καταλήγει στο ότι οι άνθρωποι έχουν την τάση να φέρονται κάπως σαν τα «πρόβατα»: οι ερευνητές βρήκαν ότι αυτό προέρχεται από μία απειλή που φαντάζει τιμωρητική όπως και από την προθυμία των ανθρώπων να αντιγράφουν τους άλλους.

«Σε μεγάλο βαθμό, πολλές κοινωνικές συμπεριφορές, όπως η συνεργασία και η προσκόλληση σε θρησκευτικά ταμπού, διατηρούνται από το φόβο της τιμωρίας», έγραψαν οι συγγραφείς της έρευνας. «Ωστόσο, οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που επιτρέπουν το φόβο της τιμωρίας να γεννήσει τέτοιες συμπεριφορές, ακόμη και όταν η πραγματική τιμωρία είναι σπάνια ή απούσα, είναι κατά κύριο λόγο άγνωστοι».

Στην έρευνα, οι ερευνητές “έτρεξαν” τέσσερα πειράματα περιλαμβάνοντας 120 συμμετέχοντες. Αρχικά, οι συμμετέχοντες έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο εικόνες (Α και Β) σε μία οθόνη,για 20 φορές. Αν αυτοί επέλεγαν τη λάθος ερώτηση, τους έλεγαν ότι θα δεχόντουσαν ένα ηλεκτροσόκ (το οποίο θα είχαν νιώσει προκαταβολικά). Ωστόσο, δεν τους υπέβαλαν σε κανένα ηλεκτροσόκ. Αντί αυτού, οι συμμετέχοντες είδαν ένα βίντεο στο οποίο ένα άτομο επέλεγε την εικόνα Α κάθε φορά και πάνω από το 95% από τους συμμετέχοντες, κατέληξε να επιλέγει το Α κάθε φορά.

Όταν στους συμμετέχοντες υπόσχονταν ένα βραβείο (όπως εισιτήρια για κινηματογράφο), αυτοί ακολουθούσαν την επιλογή του ατόμου στο βίντεο μόνο σε ποσοστό 60% κάθε φορά. Και στην περίπτωση μίας αυθαίρετης τιμωρίας, δηλαδή τιμωρίας χωρίς λόγο, οι συμμετέχοντες ακολούθησαν τα βήματα των ανθρώπων στο βίντεο κάτω από το 70%. Στο τέταρτο πείραμα, οι ερευνητές βρήκαν ότι μελλοντικά  οι συμμετέχοντες ήταν πιο πιθανό να επιλέξουν την απάντηση Α εάν βλέπουν βίντεο προηγούμενων συμμετεχόντων να επιλέγουν την ίδια απάντηση. Άρα, οι κληρονομιά των παραδόσεων μπορεί να βασιστεί στην αποφυγή του κινδύνου και της τιμωρίας.

«Το συμπέρασμα μας είναι ότι όταν μας έχουν υποσχεθεί μία ανταμοιβή, κλίνουμε περισσότερο στο να “σπάσουμε” το μοτίβο και η κοινωνική μάθηση τείνει να παίζει μικρότερο ρόλο», είπε ο Αντρέας Όλσον, ερευνητής του τμήματος Κλινικής Νευροεπιστήμης στο Ινστιτούτο της Καρολίνσκα. «Αλλά, στην περίπτωση της αποφυγής του κινδύνου, η κοινωνική μάθηση έχει μία ισχυρή επιρροή στη συμπεριφορά μας όταν επαληθεύεται για να αποδώσει καλά αποτελέσματα. Αλλά στις περιπτώσεις όπου η κοινωνική μάθηση δείχνει να μην προσφέρει αποτελεσματική προστασία από τον κίνδυνο, κλίνουμε, επίσης, πιο πολύ στο να “σπάσουμε” το μοτίβο».

Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι που προσκολλούνται στην παράδοση, συχνά χρειάζεται να το κάνουν για ασφάλεια και επιβίωση. Αλλά οι άνθρωποι που βλέπουν ότι η παράδοση δεν προσφέρει προστασία από τον κίνδυνο, είναι περισσότερο πιθανό να ξεφύγουν από αυτήν.

«Εμείς θελήσαμε να ανακαλύψουμε πώς λειτουργούν αυτές οι καταστάσεις στους ανθρώπους όταν χρειάζεται να αποφύγουν τον κίνδυνο», είπαν οι συγγραφεία της έρευνας. «Ανακαλύψαμε ότι δύο ξεχωριστοί, απλοί, ψυχολογικοί μηχανισμοί – η συμπεριφορά αντιγραφής των άλλων ανθρώπων και οι ιδιότητες ανταμοιβής της αποφυγής κινδύνου μαζί, σχηματίζουν μία δυνατή καθοδηγούμενη δύναμη, η οποία μας βοηθάει να εξηγήσουμε πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε και να διατηρήσουμε νόρμες και παραδόσεις.» Αυτό βέβαια είναι μία μοναδική οπτική της παράδοσης. Καθώς όμως δεν είναι όλες οι παραδόσεις «κακές», όπως το να κρατάς τις εθνικές τελετουργίες των παππούδων σου για τα γλέντια των διακοπών και τη γλώσσα σου άθικτη, τέτοιες παραδόσεις μπορούν να διατηρήσουν την ποικιλομορφία στον κόσμο μας. Πολλές παραδόσεις, από την άλλη πλευρά, μπορούν πράγματι να προκαλέσουν κακό στην ανθρωπότητα και να στραφούν αντίθετα στα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

«Σε χώρες σε όλον τον κόσμο, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει καταγράψει πώς τα προκατειλημμένα στοιχεία της παράδοσης και των συνηθειών έχουν παρεμποδίσει, παρά ενισχύσει, τα κοινωνικά, πολιτικά, αστικά, πολιτισμικά και οικονομικά δικαιώματα των ανθρώπων», υποστηρίζουν οι ερευνητές.

Πράγματι, ίσως αυτή η έρευνα να προσφέρει μία φευγαλέα ματιά στο τι πραγματικά δημιουργεί την παράδοση και για εμάς να καταλάβουμε καλύτερα εάν αυτή προσφέρει αυθεντική αξία στην ανθρωπότητα ή τελικά βασίζεται μόνο στο φόβο, την τιμωρία και τα αυθαίρετα ταμπού.


Πηγή: medicaldaily.com

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...