Αυτές είναι αρκετές για να βοηθήσουν τον θεραπευόμενο να κατανοήσει την εμπειρία του.
Ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που προσπαθώ να εμφυσήσω στους εκπαιδευόμενους ψυχοθεραπευτές είναι να τους μάθω ποιες ερωτήσεις μπορούν εύκολα να απαντήσουν οι θεραπευόμενοι και ποιες είναι οι δύσκολες ερωτήσεις. Για παράδειγμα, όταν ρωτάτε κάποιον για ένα σύμπτωμα που γνωρίζει ελάχιστα, όπως ένα σύμπτωμα ψύχωσης ή μανίας, μπορεί να μην είναι σίγουρος τι να πει, ακόμα κι αν το έχει.
Από την άλλη, υπάρχουν ερωτήσεις που όλοι γνωρίζουν την απάντηση. Αυτές είναι αρκετές για να βοηθήσουν στην κατανόηση της εμπειρίας ενός ατόμου. Υπάρχουν δύο ομάδες τέτοιων ερωτήσεων που θα πρέπει να χρησιμοποιούνται όποτε είναι δυνατόν. Το πρώτο είναι καθολικά σχετικό και εξαιρετικά σημαντικό στην αρχή, κατά τη διάρκεια και στο τέλος της θεραπείας. Παρόλα αυτά, σπάνια εμφανίζεται οπουδήποτε στα αρχεία ασθενών.
Η ερώτηση ισχύει για οποιαδήποτε διαταραχή και όλοι γνωρίζουν αμέσως την απάντηση: «Νιώθεις ο εαυτός σου;» Αφού δούλεψα σκληρά προσπαθώντας να καταλάβω τι μπορεί να φταίει ή αν η θεραπεία είχε θετική επίδραση, το έχω ρωτήσει αμέτρητες φορές. Σε κάθε περίπτωση, τόσο ο θεραπευόμενος όσο και εγώ, γνωρίζαμε πώς ήταν η κατάσταση.
Εάν η απάντηση είναι «όχι», η επόμενη ερώτηση διευκολύνει τον θεραπευόμενο να επικεντρωθεί σε αυτό που τον ενοχλεί. Μετά από μια απάντηση «όχι», η επόμενη ερώτηση είναι: «Αν δεν είστε πλήρως ο εαυτός σας, τι λείπει που θα σας κάνει να νιώθετε πλήρης;»
Επειδή η νοοτροπία του ατόμου έχει ήδη επικεντρωθεί στο καθολικό συναίσθημα του εαυτού του, γίνεται εύκολο να πούμε γιατί είναι ή δεν είναι πλήρως στη συνήθη γραμμή βάσης. Πράγματα όπως «Είμαι ακόμα πολύ κουρασμένη», «Ακόμα νιώθω θλίψη πολύ συχνά» ή «Νιώθω καλύτερα αλλά δεν έχω σεξουαλική ορμή», έρχονται αμέσως στο μυαλό του θεραπευόμενου.
Αυτό είναι, κατά την άποψή μου, το πιο σημαντικό σύμπτωμα στον κόσμο της ψυχικής υγείας. Είναι πραγματικά η βάση για αυτό που κάνουμε. Δεν ψάχνουμε για κάτι σωματικά μη φυσιολογικό ή μία τιμή εκτός εύρους σε μια εξέταση αίματος. Ακόμα κι αν κάποτε κάνουμε τέτοιες δοκιμές, το πιο σημαντικό σημείο εκκίνησης θα ήταν το πώς νιώθει ένας άνθρωπος μέσα του. Μόνο το μυαλό τους έχει πρόσβαση σε αυτό.
Το αρχικό προειδοποιητικό σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά στους θεραπευόμενους, είναι όταν δεν αισθάνονται σαν τον εαυτό τους.
Το να αισθάνεσαι ο εαυτός σου είναι σαν να έχεις ένα σακάκι που ταιριάζει τέλεια. Μόνο εσύ μπορείς να πεις ότι κάθε εκατοστό από αυτό το σακάκι ταιριάζει με το σώμα σου και το ξέρεις μόλις το φορέσεις. Το να νιώθετε σαν τον εαυτό σας είναι παρόμοιο, από την άποψη ότι νιώθετε το κάθε εκατοστό εσωτερικής ύπαρξης σωστό και φυσιολογικό.
Είναι σημαντικό ότι το να είσαι ο εαυτός σου δεν σημαίνει να νιώθεις καλά. Μπορεί να νιώθετε λυπημένοι/ες για κάτι και να αισθάνεστε ακόμα σαν τον εαυτό σας. Ο κόσμος το ξέρει αυτό. Οι θεραπευόμενοι μπορούν να πουν, «Ακόμα νιώθω στεναχωρημένος επειδή η μητέρα μου πέθανε, αλλά είμαι πάλι ο εαυτός μου». Μάλιστα, σε σπάνιες περιπτώσεις, άνθρωποι που είχαν κατάθλιψη όλη τους τη ζωή είπαν ότι παρόλο που δεν είχαν νιώσει έτσι ποτέ πριν, τώρα νιώθουν σαν τον εαυτό τους.
Διαβάστε σχετικά: Η ψυχοθεραπεία δουλεύει μόνο αν βοηθάς κι εσύ
Όλα αυτά είναι απόδειξη των «ομαλοποιητικών» αποτελεσμάτων της ψυχολογικής θεραπείας. Δεν έχουμε «χάπια χαράς», ούτε κάνουμε τους ανθρώπους να χαίρονται όταν θα έπρεπε να είναι λυπημένοι. Τους βοηθάμε να επιστρέψουν στο φυσιολογικό, ό,τι κι αν είναι για αυτούς.
Όταν ένα άτομο έχει υποβληθεί σε θεραπεία ή φαρμακευτική θεραπεία, συχνά γίνεται συζήτηση για το πόσο καλύτερα αισθάνεται. Είναι όλα πολύ καλύτερα ή μόνο εν μέρει; Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο να το γνωρίζουν τόσο ο ψυχολόγος όσο και ο θεραπευόμενος.
Για άλλη μια φορά, η ερώτηση «Είσαι ο εαυτός σου;» μπορεί να σπάσει τον πάγο. Εάν το άτομο δεν είναι τελείως καλά, η απάντηση θα είναι «όχι», που είναι το σύνθημα του ψυχολόγου για να ρωτήσει, «Με ποιον τρόπο δεν είσαι ακόμα ο εαυτός σου;» ή «Τι λείπει για να επιστρέψεις στον πλήρη εαυτό σου;» Μόλις το μυαλό του ατόμου είναι γεμάτο με τη σκέψη για τον εαυτό του (ή το αίσθημα αν το σακάκι του ταιριάζει), θα καταλάβει τι του λείπει.
Θα ήθελα να προσθέσω μια τελευταία ομάδα ερωτήσεων που βοηθούν όταν ο θεραπευόμενος και ο ψυχολόγος προσπαθούν να αποφασίσουν εάν η θεραπεία έκανε το άτομο απλώς καλύτερα ή πλήρως καλά.
Σε πολλές περιπτώσεις, ένα άτομο θα είναι τόσο ανακουφισμένο που δεν αισθάνεται τόσο άσχημα όσο αρχικά που θα πει —με πλήρη ειλικρίνεια— «Νιώθω καλά!» Θέλουμε οι άνθρωποι να επιστρέψουν στον πλήρη εαυτό τους για να ζήσουν τη ζωή τους όσο πληρέστερα επιλέγουν, αλλά υπάρχει ένας άλλος λόγος για να ψάξουμε για «καλά» και όχι απλώς «καλύτερα».
Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ότι πρόβλημά τους υποχωρεί, είναι πιο σταθεροί και λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν ξανά την διαταραχή τους από ό,τι αν είναι μόνο εν μέρει καλύτερα. Για αυτόν τον λόγο, κάνω τις ακόλουθες ερωτήσεις: «Έχετε την ικανότητα να ασχοληθείτε με ενδιαφέροντα, να διασκεδάσετε και να χαλαρώσετε;» Σε αντίθεση με την πρώτη ερώτηση, αυτό χρειάζεται κάποια εξήγηση.
Πρώτα αναθεωρώ σταδιακά κάθε στοιχείο, δεν χρειάζεται να σκάψουμε βαθύτερα. Αλλά οι άνθρωποι χρειάζονται μια στιγμή για να προβληματιστούν. Δεύτερον, και πολύ σημαντικό, εξηγώ την «ικανότητα». Αυτό που τονίζω εδώ είναι ότι αυτό είναι κάτι που μπορεί να έχετε τη δυνατότητα να κάνετε, παρά κάτι που κάνετε αναγκαστικά.
Ίσως με μια δουλειά και τα παιδιά, δεν έχετε ευκαιρίες για τέτοια πράγματα αυτή τη στιγμή. Αλλά αν το έκανες, θα μπορούσες; Όπως και με την πρώτη μας ερώτηση, οι άνθρωποι γνωρίζουν τον εαυτό τους και θα γνωρίζουν την απάντηση σε αυτό.
Εάν η απάντηση σε αυτό είναι «όχι» μην αποθαρρύνεστε, είτε είστε ψυχολόγος είτε θεραπευόμενος. Έχω θέσει έναν υψηλό πήχη με βάση τον δικό μου ορισμό της ψυχικής ευεξίας. Στον σύγχρονο κόσμο μας, αυτός μπορεί να είναι ένας δύσκολος στόχος για πολλούς ανθρώπους, για λόγους πέρα από αυτούς για τους οποίους ξεκινήσατε θεραπεία.
Είναι όμως κάτι πολύ σημαντικό να γνωρίζεις αν είσαι πλήρης με τον εαυτό σου. Η απάντηση θα σας υποδείξει εκείνους τους τρόπους για να προσαρμόσετε τη ζωή σας και να γίνετε το άτομο που φιλοδοξείτε να είστε.
Αυτές οι ερωτήσεις είναι χρήσιμες όχι μόνο επειδή όλοι γνωρίζουν την απάντηση, αλλά επειδή φτάνουν στην ουσία του ποιοι είμαστε και πώς νιώθουμε. Εάν ο ψυχολόγος σας δεν σας ρωτήσει, πείτε του τις απαντήσεις ούτως ή άλλως.
Απόδοση: Καισαρίδου Αλκμήνη- Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
