Ο στόχος της θεραπείας μέσω της τέχνης, είναι να μετατρέψει τις μη λειτουργικές αυτιστικές συμπεριφορές σε κοινωνικά αποδεκτές, δημιουργικές διεξόδους.
Νέες θεραπείες εμφανίζονται για την υπέρβαση των διάχυτων προκλήσεων που παρουσιάζει ο αυτισμός όπως η θεραπεία μέσω τέχνης. Πολλοί είναι οι γονείς που στρέφονται στην τέχνη για να μπορέσουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους που αντιμετωπίζουν προβλήματα με διαταραχές αισθητηριακής επεξεργασίας (SPD).
Τα τελευταία χρόνια, ο αυτισμός έχει προβληθεί συχνά στις ειδήσεις και φαίνεται ότι ο καθένας μας γνωρίζει κάποιον του οποίου η ζωή έχει επηρεαστεί από αυτόν. Τι είναι ο αυτισμός και πώς αντιμετωπίζεται;
Ο αυτισμός είναι μια νευρολογική πάθηση που εμφανίζεται κατά τη γέννηση, του οποίου η ακριβής αιτία είναι ακόμη άγνωστη. Τα συμπτώματα του αυτισμού περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενες ή καταναγκαστικές συμπεριφορές, κοινωνική δυσλειτουργία, προβλήματα με την επικοινωνία και δυσκολία επεξεργασίας αισθητηριακών πληροφοριών (όπως η υπερευαισθησία στους ήχους). Η πιο δημοφιλής θεραπεία είναι η θεραπεία αλλαγής συμπεριφοράς, η οποία αποσκοπεί στη διαμόρφωση συμπεριφορών μέσω ενός συστήματος ανταμοιβών και συνεπειών. Τα τελευταία χρόνια, οι φροντιστές που αναζητούν εναλλακτικές ή συμπληρωματικές θεραπείες, διαθέτουν ένα ευρύτερο φάσμα διαθέσιμων θεραπευτικών επιλογών. Μια τέτοια θεραπεία είναι η θεραπεία μέσω της τέχνης.
Σε γενικές γραμμές, η θεραπεία μέσω της τέχνης προάγει την ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη μέσα από τη δημιουργία τέχνης. Σε αντίθεση με τη διδασκαλία της τέχνης, η εικαστική θεραπεία έχει στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής, την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων και των προβληματικών συμπεριφορών και την προώθηση της υγιούς αυτο-έκφρασης. Οι θεραπευόμενοι ενθαρρύνονται να εξερευνήσουν και να εκφραστούν χρησιμοποιώντας υλικά της τέχνης αν και ο στόχος δεν είναι η δημιουργία έργων τέχνης (αν και μπορεί να είναι ένα ευτυχές αποτέλεσμα).
Η τέχνη παρουσιάζει μια εναλλακτική λύση για τη λεκτική επικοινωνία
Η τέχνη ως θεραπεία είναι μια φυσική εφαρμογή που μπορεί για διάφορους λόγους να χρησιμοποιηθεί στην αντιμετώπιση του αυτισμού. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του αυτισμού είναι η μειωμένη επικοινωνία. Η λεκτική αυτοέκφραση και η γλώσσα, είναι συχνά ιδιαίτερα δύσκολες. Ένα άτομο με αυτισμό γράφει: «Απλά δεν μπορούσα να εκφράσω τα λόγια μου προς τα έξω. Ήταν σαν ένα μεγάλο τραύλισμα ... Η κραυγή ήταν ο μόνος τρόπος που μπορούσα να επικοινωνήσω». Η τέχνη προσφέρει για τους ανθρώπους με αυτισμό μία διέξοδο «να πουν που αυτό που σκέφτονται» και να εκφραστούν άμεσα, χωρίς λόγια. Τα άτομα με αυτισμό είναι συχνά εξαιρετικοί οπτικοί στοχαστές και πολλοί αναφέρουν ότι «σκέφτονται με εικόνες». Η έκφραση των συναισθημάτων και των ιδεών μέσα από τις εικόνες, είναι πολύ φυσικό για αυτούς τους ανθρώπους και μπορεί να είναι μια ευπρόσδεκτη ανακούφιση από το καθημερινό τους αγώνα να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τις λέξεις.
Η τέχνη ως θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων
Τα αυτιστικά άτομα έχουν την τάση να παλεύουν με διάφορες κοινωνικές δεξιότητες, όπως η ερμηνεία του τόνου της φωνής και οι εκφράσεις του προσώπου τους και μπορεί να αισθάνονται άβολα όταν σχετίζονται με άλλους. Οι κατ’ ιδίαν αλληλεπιδράσεις, όπως οι συνομιλίες, είναι συχνά εξαιρετικά εκφοβιστικές και αγχωτικές. Για αυτούς τους ανθρώπους, που εργάζονται παράλληλα με ένα θεραπευτή, μπορεί να είναι πολύ πιο άνετες. Δεδομένου ότι είναι δύο τα άτομα που μοιράζονται τη δημιουργικότητα μέσω της τέχνης, μπορεί να σφυρηλατηθεί ένας ισχυρός δεσμός, χωρίς την αρχική ανάγκη για άμεση, πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση.
Η τέχνη μπορεί επίσης να είναι ένας θαυμάσιος διαμεσολαβητής στη διαμόρφωση των σχέσεων με άλλους ανθρώπους με αυτισμό. Η συνεργασία, η τήρηση σειράς, ο σεβασμός των διαφορών και άλλες κοινωνικών δεξιοτήτων, μπορούν να ασκηθούν σε ένα ευχάριστο, φυσικό περιβάλλον. Τα άτομα με αυτισμό μπορεί να δυσκολευτούν να κατανοήσουν τις προοπτικές των άλλων ανθρώπων. Η θέαση των έργων τέχνης από άτομα με αυτισμό, προσφέρει ένα συγκεκριμένο τρόπο για να «δουν» μέσα από την οπτική γωνία ενός άλλου ατόμου. Η κοινή εργασία σε ομάδες, στηρίζει τη συνεργασία, την ομαδικότητα και την αίσθηση της αποδοχής.
Η τέχνη ως θεραπεία μπορεί να αντιμετωπίσει τη Διαταραχή Αισθητηριακής Επεξεργασίας (SPD)
Η τέχνη ως θεραπεία είναι ιδανική για την αντιμετώπιση αισθητηριακών διαταραχών επεξεργασίας (SPD), ένα διαδεδομένο πρόβλημα στον αυτισμό, η οποία συμβάλλει στην εμφάνιση ενός μεγάλου αριθμού από δύσκολα συναισθήματα και συμπεριφορές, αλλά πάρα πολύ συχνά παραβλέπεται. Φαινομενικά αθώα αισθητηριακά ερεθίσματα, όπως η υφή του χαλιού, οι λαμπτήρες φθορισμού, τα τραγανά τρόφιμα, το βουητό του ψυγείου, μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό ή ακόμα και βασανισμό, σε άτομα με αυτισμό («σαν καρφιά σε έναν πίνακα», όπως το έθεσε κάποτε ένας θεραπευόμενος). Κατά τον τρόπο αυτό όταν βρίσκονται σε υπερδιέγερση, τα άτομα με αυτισμό μπορεί να γίνουν ταραγμένα, αποφευκτικά ή απλά να «κατεβάσουν διακόπτες» και να γίνουν απαθείς, προκειμένου να ξεφύγουν από το δυσάρεστο ερέθισμα.
Ένας από τους πιο κοινούς στόχους στην θεραπεία μέσω της τέχνης, είναι να αυξήσει την ανοχή για τα δυσάρεστα ερεθίσματα, ενώ παράλληλα να διοχετεύσει συμπεριφορές αυτο-διέγερσης σε πιο δημιουργικές δραστηριότητες. Επειδή η τέχνη είναι ευχάριστη για σχεδόν όλα τα παιδιά, αυτιστικά ή όχι, είναι πιο πιθανό να ανεχθούν υφές και μυρωδιές που θα απέφευγαν διαφορετικά, όταν είναι μέρος μιας διαδικασίας διασκέδασης μέσω της τέχνης. Ένα παιδί μπορεί να ανακαλύψει, ότι μπορεί να διαχειριστεί γλιστερές λωρίδες εφημερίδας, που καλύπτονται από κόλλα όταν αυτό είναι μέρος μίας διασκεδαστικής δημιουργίας. Η επανειλημμένη αντιμετώπιση των ερεθισμάτων που σε άλλες περιπτώσεις θα απέφευγαν, βοηθά στην απευαισθητοποίηση των παιδιών, καθιστώντας τα πιο ανεκτικά όταν αντιμετωπίζουν αυτές τις αισθήσεις στην καθημερινή ζωή. Ένα παιδί που έμαθε να ασχολείται με τις παραπάνω χειροτεχνίες, θα μπορούσε στη συνέχεια να ανακαλύψει ότι η μεταχείριση ενός σαπουνιού χεριών, δεν είναι τόσο δυσάρεστη.
Οι αισθητηριακές εμμονές είναι ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό του αυτισμού. Μερικοί άνθρωποι μπορούν να κοιτάζουν με καθηλωμένη προσοχή τα δάχτυλά τους, καθώς τα τινάζουν μπροστά και πίσω ή να στρίβουν ατελείωτες μικροσκοπικές λωρίδες χαρτιού. Η συνεχής συμμετοχή σε τέτοιου είδους συμπεριφορές αυτοδιέγερσης (stimming) μπορούν να κάνουν τα άτομα με αυτισμό να μένουν στο περιθώριο, να τους αποτρέπει την αλληλεπίδραση και να τους αποσπά από άλλες δραστηριότητες, όπως η σχολική εργασία ή το παιχνίδι. Από την άλλη πλευρά, αυτές οι αισθήσεις μπορούν να παρέχουν κάποια κατευναστικά, καταπραϋντικά συναισθήματα, όταν το άτομο είναι ταραγμένο. Ο στόχος της θεραπείας μέσω της τέχνης, είναι να μετατρέψει τις μη λειτουργικές ή ακατάλληλες αυτο-διεγέρσεις σε κοινωνικά αποδεκτές, δημιουργικές διεξόδους.
Ο ψυχαναγκαστικός τεμαχισμός του χαρτιού μετατρέπεται σε όμορφο κολάζ
Ένα αυτιστικό παιδί έμαθε στο σχολείο στην καταναγκαστική συνήθεια του τεμαχισμού χαρτιών. Όταν κατάφερε να χρησιμοποιεί την αγάπη του για τον τεμαχισμό, στη δημιουργία κολάζ, αγκάλιασε αυτή τη νέα διέξοδο. Σήμερα, ο Grant Manier κερδίζει βραβεία για τα εντυπωσιακά, ρεαλιστικά κολάζ του, που γίνονται με χιλιάδες σχισμένες λωρίδες χαρτιού και άλλων τεμαχισμένων μέσων ενημέρωσης. Ένας άλλος επιτυχημένος καλλιτέχνης, με εμμονή για το στρίψιμο κομματιών χαρτιού, δημιουργεί τώρα τέχνη χρησιμοποιώντας δεσίματα με στρίψιμο. Αυτό το είδος δημιουργίας της τέχνης, μπορεί να είναι βοηθητική να μετατραπεί μια συμπεριφορά που κάποτε προκαλούσε κοινωνικά προβλήματα, σε μια μορφή αυτοέκφρασης και απόλαυσης.
Η καταναγκαστική συνήθεια του Grant να σκίζει έγγραφα μετατράπηκε σε όμορφα κολάζ
Εκτός από την αποτελεσματικότητά της στη βελτίωση των αισθητήριων, κοινωνικών και συναισθηματικών λειτουργιών, η θεραπεία μέσω της τέχνης είναι μια εξαιρετική θεραπεία για τον αυτισμό, επειδή είναι εγγενώς ενισχυτική. Τα παιδιά νιώθουν απόλαυση, ανακούφιση από το στρες και ενίσχυση της αυτοπεποίθησής τους από τη δημιουργία έργων τέχνης ή απλά από την εξερεύνηση των υλικών της τέχνης. Εξασκούν δεξιότητες ζωής, ενώ αυτές δεν μπορούν να εισέλθουν στο μυαλό τους.
Η τέχνη ως θεραπεία είναι μια μοναδική μορφή θεραπείας για τον αυτισμό, δεδομένου ότι συμβάλλει στην άμβλυνση των συμπτωμάτων, καθώς επίσης διοχετεύει αυτιστικές συμπεριφορές σε εκφραστικές, δημιουργικές διέξοδους. Προωθεί την επικοινωνία, τη συναισθηματική ανάπτυξη και την αισθητηριακή ολοκλήρωση, ενισχύοντας ταυτόχρονα και την κοινωνική αλληλεπίδραση μέσα σε ένα περιβάλλον διασκέδασης.
Πηγή: the-art-of-autism.comart-of-autism.com
Απόδοση – Επιμέλεια: Psychologynow.gr
