Ο ρόλος της νευροψυχολογικής εκτίμησης είναι πολυσύνθετος. Συνθέτει πληροφορίες από πολλές πηγές, οι οποίες είναι είτε ποιοτικές είτε ποσοτικές, για να υπάρχει μια ολοκληρωμένη εικόνα του ατόμου που εξετάζεται.
Η νευροψυχολογική εκτίμηση αποτελεί μια εκτενή εξέταση που περιλαμβάνει εκτός από την εκτίμηση των γνωστικών λειτουργιών και την εκτίμηση της συμπεριφοράς, την εκτίμηση της προσωπικότητας καθώς και του συναισθήματος. Αυτές είναι πλευρές οι οποίες πρέπει επίσης να αξιολογούνται γιατί οι μεταβολές σε αυτές, συσχετίζονται με νευρολογικές, ψυχιατρικές και αναπτυξιακές παθήσεις (Lezak et al., 2012).
Ο ρόλος της νευροψυχολογικής εκτίμησης είναι πολυσύνθετος. Συνθέτει πληροφορίες από πολλές πηγές, οι οποίες είναι είτε ποιοτικές είτε ποσοτικές, για να υπάρχει μια ολοκληρωμένη εικόνα του ατόμου που εξετάζεται. Επιπλέον, μπορεί να εντοπίσει περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες έχουν πρόβλημα και δεν απεικονίζονται στις νευροαπεικονιστικές εξετάσεις (όπως, ακτινογραφίες, μαγνητικές και αξονικές τομογραφίες). Η νευροψυχολογική εκτίμηση είναι σε θέση να τεκμηριώσει το μέγεθος των γνωστικών ελλειμμάτων και το πιο σημαντικό είναι ότι μπορεί να συνθέσει αυτές τις πληροφορίες (Lezak et al., 2012). Μια άλλη χρήση της νευροψυχολογικής εκτίμησης είναι ότι μπορεί να προτείνει την αιτιολογία του προβλήματος, να παρέχει συστάσεις σχετικά με την πρόγνωση και την πιθανή θεραπευτική παρέμβαση για την αποκατάσταση των γνωστικών ελλειμμάτων και επιβεβαιώνει υποψίες από τη νευρολογική εξέταση σχετικά με τη διάγνωση (Lezak et al., 2012).
Ο ρόλος της νευροψυχολογικής εκτίμησης είναι στενά συνδεδεμένος με το σχεδιασμό του πιο κατάλληλου, για τον κάθε ασθενή, προγράμματος αποκατάστασης. Οι στόχοι της νευροψυχολογικής εκτίμησης που αφορούν στη διάγνωση και τον εντοπισμό των δυσλειτουργιών του εγκεφάλου, απαντούν στην ερώτηση: Υπάρχει εγκεφαλική βλάβη και αν ναι, πού εντοπίζεται; Με τον τρόπο αυτό γίνεται έγκυρη και αντικειμενική εκτίμηση γνωστικών ικανοτήτων. Εξυπηρετεί ως προς τον προσδιορισμό κάποιας διαταραχής γιατί υπάρχουν ήπιες διαταραχές που πιθανώς να μην εντοπίζονται στις νευροαπεικονιστικές μελέτες (όπως ήπια κρανιοεγκεφαλική κάκωση, πρώιμη εκφύλιση). Επίσης, επιτυγχάνεται προσδιορισμός της εγκεφαλικής οργάνωσης, με την απάντηση στην ερώτηση : Έχει τυπική ή μη εγκεφαλική λειτουργική οργάνωση ο ασθενής; Αυτή αποτελεί σημαντική πληροφορία για αυτούς που είναι αριστερόχειρες ή για άτομα που έχουν εγκεφαλικό τραύμα από την παιδική ηλικία τους.
Επιπλέον, οι νευροχειρούργοι κατά τη διάρκεια του χειρουργείου χρειάζονται νευροψυχολόγο να διενεργήσει μια νευροψυχολογική εκτίμηση. Με τον τρόπο αυτό παρέχεται η κρίσιμη πληροφορία στο νευροχειρούργο, ώστε να μην γίνει αφαίρεση του τμήματος της πρωταρχικής γλωσσικής περιοχής. Επιπρόσθετα σε μια συγκεκριμένη ασθένεια όπως είναι η εστιακή επιληψία για τη διάγνωση της, η γνωστική εκτίμηση είναι ο μόνος τρόπος επιβεβαίωσης παθολογικού ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος. Οι ακτινολογικές εξετάσεις δεν μπορούν να υποδείξουν τους εγκεφαλικούς ιστούς όπου προκαλούνται οι κρίσεις και είναι απαραίτητη η εκτίμηση (Megari, 2019).
Στην κομμάτι της αντιμετώπισης των εγκεφαλικών διαταραχών η νευροψυχολογική εκτίμηση συντελεί ως προς την υιοθέτηση προτάσεων για θεραπευτική φροντίδα και επιλογή του κατάλληλου προγράμματος αποκατάστασης. Με επαναλαμβανόμενες εκτιμήσεις, υπολογίζεται ο ρυθμός ανάκαμψης και η δυνατότητα για επιστροφή στο επίπεδο διαβίωσης που είχε ο ασθενής πριν νοσήσει. Με σκοπό την τεκμηρίωση της ανάκαμψης, η νευροψυχολογική εκτίμηση απαντά στην ερώτηση: Υπάρχει αυθόρμητη ανάκαμψη κατόπιν εγκεφαλικής βλάβης; Η εκτίμηση της ανάκαμψης συμβάλλει στις προτάσεις για την αποκατάσταση ως προς τον προσδιορισμό της αποτελεσματικότερης ιατρικής θεραπευτικής αγωγής. Είναι σημαντικό να υπάρχουν στόχοι που να είναι εφικτό να υλοποιηθούν, να είναι ρεαλιστικοί.
Η νευροψυχολογική εκτίμηση θέτει ακόμα ένα ερώτημα για απόκριση: Είναι ενήμερος ο ασθενής και η οικογένειά του, για την κατάσταση του πρώτου και τι σημαίνει αυτό για τη μελλοντική του λειτουργικότητα; Η κατανόηση των περιορισμών, αλλά και των ικανοτήτων του ασθενή, συμβάλλει στη δημιουργία ρεαλιστικών στόχων (όπως ενδεχόμενες αλλαγές σχετικά με το χώρο εργασίας ή ακόμα και αλλαγή επαγγέλματος) και στην εκτίμηση της υπάρχουσας ανάγκης για συμμετοχή σε πρόγραμμα γνωστικής αποκατάστασης (Megari, 2019). Για όλους τους παραπάνω λόγους, η νευροψυχολογική εκτίμηση έχει σημαίνοντα ρόλο στην πρόγνωση και εξέλιξη των εγκεφαλικών διαταραχών, ενώ προς την κατεύθυνση αυτή είναι ιδιαίτερα σοβαρή και η συνεργασία του νευροψυχολόγου με τους ιατρούς όλων των ειδικοτήτων.
Βιβλιογραφία
- Lezak, M. D., Howieson, D. B., Bigler, E. D. & Tranel, D.Neuropsychological Assessment. Fifth edition. Oxford University Press, 2012.
- Megari, K. The contribution of neuropsychology in cardiac surgery: Cognitive deficits after heart surgery can be detected only by neuropsychological assessment. Cirugía Cardiaca En México, 4 (2), 51-53, 2019.
