Στην ολοένα και πιο παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας, η διγλωσσία – η ικανότητα να μιλάς δύο γλώσσες – αυξάνεται. Το πώς διαφέρει ο εγκέφαλος των δίγλωσσων ανθρώπων από τους μονόγλωσσους ομολόγους τους είναι ένας αναδυόμενος τομέας έρευνας.
Οι στάσεις απέναντι στη διγλωσσία έχουν αλλάξει σημαντικά τα τελευταία 50 χρόνια. Πέρασαν οι εποχές που η χρήση μιας δεύτερης γλώσσας στο σπίτι ήταν αποκρουστική, χαρακτηριζόταν ως σύγχυση για τα παιδιά και υποτίθεται ότι εμποδίζει την ανάπτυξή τους.
Αντίθετα, ο αριθμός των δίγλωσσων αυξάνεται σταθερά. Στοιχεία από το Γραφείο Απογραφής των Ηνωμένων Πολιτειών δείχνουν ότι μεταξύ 2009 και 2013, περίπου το 20,7% των ατόμων ηλικίας άνω των 5 ετών μιλούσαν μια γλώσσα διαφορετική από την αγγλική στο σπίτι.
Ο αριθμός αυτός έχει υπερδιπλασιαστεί από το 1980, όταν διαμορφώθηκε στο 9,6%.
Με τον αυξανόμενο αριθμό δίγλωσσων ατόμων έρχεται αυξημένη έρευνα στην επιστήμη που στηρίζει αυτή την ικανότητα. Διαφέρει ο εγκέφαλος των δίγλωσσων από τους εγκεφάλους των μονόγλωσσων; Και έχουν οι δίγλωσσοι το πλεονέκτημα έναντι των μονόγλωσσων όσον αφορά τη γνωστική λειτουργία και την εκμάθηση νέων γλωσσών;
Καταρρίπτοντας μύθους
Μια ανασκόπηση του 2015 στο περιοδικό Seminars in Speech and Language εξηγεί πώς τα δίγλωσσα παιδιά αναπτύσσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες, καταρρίπτοντας τους κοινώς πιστευτούς μύθους.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, τα νεογέννητα μπορούν να διακρίνουν διαφορετικές γλώσσες.
Είναι επίσης σε θέση να αναπτύξουν λεξιλόγιο σε δύο γλώσσες χωρίς να μπερδεύονται. Όταν οι δίγλωσσοι αναμειγνύουν λέξεις από διαφορετικές γλώσσες σε μια πρόταση – η οποία είναι γνωστή ως εναλλαγή κωδικών – δεν είναι επειδή δεν μπορούν να πουν ποια λέξη ανήκει σε ποια γλώσσα.
Είναι ενδιαφέρον ότι τα παιδιά φαίνεται να αναπτύσσουν φυσικά την κατανόηση του ποιος στο σπίτι μιλάει ποια γλώσσα από νωρίς, και συχνά επιλέγουν τη σωστή γλώσσα για να επικοινωνήσουν με ένα συγκεκριμένο άτομο.
Η ανάμειξη γλωσσών δεν φαίνεται να εμποδίζει τα δίγλωσσα παιδιά να μάθουν και τις δύο γλώσσες, αλλά χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να μάθουν δύο γλώσσες παρά να μάθουν μία. Ενώ γενικά υπάρχει μια τάση οι δίγλωσσοι να υστερούν έναντι των μονόγλωσσων στη γλωσσική τους ανάπτυξη, αυτό δεν ισχύει για όλα τα παιδιά.
Οι επιστήμονες τώρα αρχίζουν να ξετυλίγουν τα μυστήρια του δίγλωσσου εγκεφάλου και να ρίχνουν φως στα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει αυτή η ικανότητα.
Ανταγωνιστικές γλώσσες
Ερευνητές δημοσίευσαν μια μελέτη στο περιοδικό Scientific Reports, διερευνώντας ποιες περιοχές του εγκεφάλου εμπλέκονται στον έλεγχο της γλώσσας. Στην έρευνα συμμετείχαν 16 δίγλωσσα άτομα που είχαν εκτεθεί στα ισπανικά από τη γέννησή τους και στα αγγλικά από την ηλικία των 8 ετών.
Οι ερευνητές εξηγούν στη μελέτη ότι η ικανότητα των άγλωσσων να αλλάζουν απρόσκοπτα μεταξύ δύο διακριτών συστημάτων επικοινωνίας κρύβει τον σημαντικό έλεγχο που ασκείται σε νευρικό επίπεδο.
Στην πραγματικότητα, όταν ένα δίγλωσσο άτομο ακούει λέξεις σε μια γλώσσα, ενεργοποιείται και η άλλη γλώσσα. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο εγκέφαλος των δίγλωσσων προσαρμόζεται σε αυτή τη συνεχή συνενεργοποίηση δύο γλωσσών και επομένως είναι διαφορετικός από τον εγκέφαλο των μονόγλωσσων.
Στη μελέτη τους, προσπάθησαν επίσης να διευκρινίσουν ποιες περιοχές του εγκεφάλου εμπλέκονται όταν οι δίγλωσσοι έρχονται αντιμέτωποι με λέξεις που ακούγονται παρόμοιες. Στα μονόγλωσσα, αυτός ο «φωνολογικός» ανταγωνισμός συμβαίνει μόνο μεταξύ λέξεων από την ίδια γλώσσα.
Αλλά οι δίγλωσσοι έχουν προστεθεί στο μείγμα λέξεις από τη δεύτερη γλώσσα τους με παρόμοιο ήχο.
Διαβάστε σχετικά: Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί ένα μηχανισμό που κάνει τη διγλωσσία να φαίνεται φυσική
Νευρική πλαστικότητα
Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι χρειάζονται διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου για την αντιμετώπιση του φωνολογικού ανταγωνισμού από την ίδια γλώσσα, σε σύγκριση με τον ανταγωνισμό μεταξύ των γλωσσών.
Οι ερευνητές εξηγούν πως διαπιστώθηκε ότι: ότι το μέγεθος και ο τύπος του νευρωνικού δικτύου που προσέλαβαν οι δίγλωσσοι για να επιλύσουν τον φωνολογικό ανταγωνισμό διέφεραν ανάλογα με την πηγή του ανταγωνισμού.
Όταν ο ανταγωνισμός συνέβαινε μεταξύ δύο γλωσσών, οι δίγλωσσοι προσέλαβαν πρόσθετο μετωπιαίο έλεγχο και υποφλοιώδεις περιοχές, ειδικά τη δεξιά μέση μετωπιαία έλικα, την ανώτερη μετωπιαία έλικα, την ουραία και την πέταμα, σε σύγκριση με τον ανταγωνισμό που συνέβαινε σε μία μόνο γλώσσα.
Συμπεραίνει ότι αυτά τα ευρήματα καταδεικνύουν τη σημαντική νευρική πλαστικότητα που επιτρέπει στους δίγλωσσους να επεξεργάζονται την ομιλία παρά τον γλωσσικό ανταγωνισμό από πολλές πηγές.
Η νευρική πλαστικότητα ή η ικανότητα του εγκεφάλου να προσαρμόζεται στο περιβάλλον και τις νέες εμπειρίες, είναι ζωτικής σημασίας για τη γνωστική λειτουργία. Έχουν λοιπόν οι δίγλωσσοι πλεονέκτημα όσον αφορά τη γνωστική λειτουργία;
Γνωστική υγεία
Ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι γνωστικές λειτουργίες που έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζονται από τη διγλωσσία αφορούν σε μεγάλο βαθμό την προσοχή – την ικανότητα να εστιάζεις την προσοχή σε σχετικές πληροφορίες και να μετατοπίζεις την προσοχή όταν χρειάζεται.
Επιπρόσθετα εξηγούν πως: Αυτός ο έλεγχος της προσοχής, είναι μια από τις πιο κεντρικές πτυχές της γνωστικής λειτουργίας σε όλη τη ζωή και αποτελεί μεγάλο μέρος της γνωστικής έκπτωσης με τη γήρανση. Επομένως, οτιδήποτε ενισχύει αυτά τα συστήματα προσοχής έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει επίσης τη γνωστική λειτουργία σε μεγαλύτερη ηλικία.
Οι δίγλωσσοι -ακόμη και αυτοί που είναι αναλφάβητοι – ανέπτυξαν συμπτώματα άνοιας σημαντικά αργότερα από τα μονόγλωσσα άτομα. Αποδίδουμε αυτά τα προστατευτικά αποτελέσματα στον καλύτερο έλεγχο της προσοχής που έχει αναπτυχθεί μέσω της συνεχούς χρήσης της προσοχής που απαιτείται για τη διαχείριση της επιλογής μεταξύ δύο γλωσσών που ενεργοποιούνται από κοινού.
Εναλλαγή εργασιών
Μια εργασία διερεύνησε την ικανότητα των δίγλωσσων να αλλάζουν από τη μια εργασία στην άλλη – μια δεξιότητα που χρησιμεύει ως δείκτης της γνωστικής λειτουργίας.
Οι ερευνητές γράφουν ότι: η εμπειρία των δίγλωσσων βρεφών που τους απαιτεί να δίνουν προσοχή σε πολλαπλές πηγές εισροής σε διάφορα γλωσσικά πλαίσια, τα καθιστά προσαρμοστικά για να αποδεσμεύουν γρήγορα την προσοχή από τα ερεθίσματα έτσι ώστε να μπορεί να προσελκύεται εκ νέου η προσοχή στα επί του παρόντος σχετικά ερεθίσματα.
Σε τρεις μελέτες στις οποίες συμμετείχαν συνολικά 145 δίγλωσσα και 126 μονόγλωσσα άτομα, οι συμμετέχοντες ολοκλήρωσαν ένα τεστ για να μελετήσουν την ικανότητά τους να αλλάζουν μεταξύ τύπων ερεθισμάτων όπου απαιτούνταν διαφορετικές αποκρίσεις.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι δίγλωσσοι ήταν πιο γρήγοροι στο να αποσπάσουν την προσοχή τους από μια δοκιμή, ώστε να μπορούν να επικεντρωθούν στην επόμενη δοκιμή όταν απαιτούνταν διαφορετική απάντηση.
Καθώς αυτή η ικανότητα συμβάλλει στη δια βίου γνωστική υγεία, οι δίγλωσσοι μπορεί να έχουν σαφές πλεονέκτημα.
Η μελέτη του εγκεφάλου των δίγλωσσων ανθρώπων είναι μια πολύπλοκη εργασία. Καθώς δεν υπάρχουν δύο άτομα όμοια, δεν υπάρχουν δύο δίγλωσσοι.
Ωστόσο, ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για το θέμα, σε συνδυασμό με έναν αυξανόμενο αριθμό δίγλωσσων στην κοινωνία μας, σημαίνει ότι οι ερευνητές αρχίζουν να καταλαβαίνουν πώς αυτή η ικανότητα επηρεάζει τον εγκέφαλο και τις δια βίου γνωστικές ικανότητες αυτών.
Απόδοση: Ισιδώρα Σκουρλή, Διδάκτωρ του Τμήματος Νοσηλευτικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
