Όταν έχει συσσωρευτεί κορτιζόλη στο σώμα σας από το χρόνιο στρες του εκφοβισμού και της κακοποίησης, σε συνδυασμό με την αντίδραση του στρες σε πάλη, φυγή ή πάγωμα, η φλεγμονή φουντώνει. Αυτή η φλεγμονή μπορεί να στραγγίξει τους ενεργειακούς πόρους σας, να σας προκαλέσει πυρετό και να σας κάνει επιρρεπείς σε ιώσεις.
Η νευροεπιστήμονας Λίζα Φέλντμαν Μπάρετ περιγράφει τον σημαντικό ρόλο του εγκεφάλου στη διαχείριση του «σωματικού προϋπολογισμού». Μπορείτε να επενδύσετε στον σωματικό προϋπολογισμό με κεφάλαια όπως ο ύπνος, το φαγητό και η σύνδεση με τους άλλους. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τους πόρους του σωματικού προϋπολογισμού με την άσκηση, την αυτοσυγκέντρωση και την αποσύνδεση από τους άλλους.
Ο προϋπολογισμός του σώματος κυμαίνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας καθώς ο εγκέφαλος προβλέπει και ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σώματος. Διαχειρίζεται τους πόρους του σώματος όπως το αλάτι, το νερό, το οξυγόνο και τη γλυκόζη. Ο προϋπολογισμός τους σώματος μπορεί να ξεφύγει από την ισορροπία όταν ο εγκέφαλος δεν προβλέπει σωστά, κάτι που συμβαίνει συχνά και εξίσου συχνά η ισορροπία αποκαθίσταται.
Το ξεκίνημα της φλεγμονής
Η φλεγμονή παρουσιάζεται όταν ο προϋπολογισμός του σώματος χάνει την ισορροπία του με τρόπο παρατεταμένο και χρόνια εδραιωμένο.
Η Μπάρετ χρησιμοποιεί ως παράδειγμα, όπως όταν βλέπετε ένα πρόσωπο εξουσίας να σας πλησιάζει σαν «να περπατάει προς το μέρος σας ένας προπονητής ή δάσκαλος», το οποίο ο εγκέφαλος μπορεί να εκτιμήσει χωρίς να είναι απαραίτητο, ως γεγονός που απαιτεί καύσιμα για το σώμα καθώς ενεργοποιεί κυκλώματα επιβίωσης.
Αυτό προκαλεί μια σύντομη ανισορροπία αν ο δάσκαλος ή προπονητής έχει ενσυναίσθηση και συμπόνια. Αυτό το είδος βραχυχρόνιας ανάληψης από τους πόρους του σώματος μπορεί να αντικατασταθεί με το φαγητό και τον ύπνο.
Όμως, αν ένας δάσκαλος ή προπονητής χρησιμοποιούσε εκφοβιστικές συμπεριφορές στο παρελθόν, ο εγκέφαλος μπορεί να μάθει να περιμένει ότι τα άτομα εξουσίας θα είναι επιθετικά, απαιτώντας πολλούς πόρους από τον προϋπολογισμό του σώματος λόγω της επανειλημμένης ενεργοποίησης των κυκλωμάτων επιβίωσης.
Ένα παιδί που δεχόταν εκφοβισμό από τους συνομηλίκους στο σχολείο ή στα αθλήματα μπορεί να αναπτύξει έναν εγκέφαλο που περιμένει ότι οι κοινωνικές συναναστροφές θα είναι επιθετικές με συνέπεια την περαιτέρω εξάντληση του προϋπολογισμού του σώματος, παρά τον ανεφοδιασμό του. Αυτοί οι εγκέφαλοι τώρα προβλέπουν λανθασμένα.
Αναμένουν ότι θα υπάρξει βλάβη και καταναλώνουν πόρους από τον προϋπολογισμό του σώματος για να προετοιμαστούν, όταν δεν υπάρχει απειλή. Αυτοί οι εγκέφαλοι μπορεί να συσχετίσουν το σχολείο και τα αθλήματα, χωρίς την ύπαρξη ενός ατόμου εξουσίας, ως απειλητικά, οπότε ενεργοποιούν κυκλώματα επιβίωσης και απαιτούν υπερβολικούς σωματικούς πόρους.
Ένα παράδειγμα ενός εγκεφάλου που χρησιμοποιεί λανθασμένα τον σωματικό προϋπολογισμό θα ήταν μια διατροφική διαταραχή. Ο εγκέφαλος συνεχίζει να χρησιμοποιεί τους σωματικούς πόρους, αντιμετωπίζοντας ένα τοξικό περιβάλλον, γεγονός που θέτει το σώμα σε συνεχή αναζήτηση καυσίμων για να ανεφοδιάσει τις άδειες αποθήκες.
Όπως περιγράφει η Μπάρετ την κατάσταση: «Ο εγκέφαλός σας προβλέπει λανθασμένα ότι το σώμα σας χρειάζεται ενέργεια ξανά και ξανά και ξανά, οδηγώντας τον προϋπολογισμό σας στα κόκκινα». Λέει ότι ο χρόνιος «κακός προϋπολογισμός», σκεφτείτε το χρόνιο στρες, είναι «ολέθριο για την υγεία σας». Αν δέχεστε εκφοβισμό ή κακοποίηση, είναι πιθανό ότι ο προϋπολογισμός του σώματός σας είναι χρόνια εκτός ισορροπίας.
Ο εγκέφαλος συχνά προβλέπει ότι χρειάζεστε περισσότερη ενέργεια να αντεπεξέλθετε στην «επίθεση» από ότι πραγματικά απαιτεί το σώμα σας. Ακόμη και αν ο εκφοβισμός ή η κακοποίηση είναι στο παρελθόν, ο εγκέφαλος μπορεί να συνεχίσει να πιστεύει ότι η απειλή είναι υπαρκτή.
Αν έρχεστε καθημερινά σε επαφή με προϊστάμενο, δάσκαλο, προπονητή, ή ακόμη και συνάδελφο ή συνομήλικο που σας εκφοβίζει, ο εγκέφαλός σας προβλέπει ότι η κατάσταση αφορά πάλη, φυγή ή πάγωμα και αυτό προκαλεί στο σώμα σας την έκκριση της ορμόνης του στρες κορτιζόλης πολύ συχνότερα και σε μεγαλύτερες ποσότητες από ότι χρειάζεστε. Αυτή είναι μια παρατεταμένη περίπτωση όπου ο σωματικός προϋπολογισμός βρίσκεται εκτός ισορροπίας.
Στη σημερινή κοινωνία, σπάνια μπορείτε να παλέψετε με το άτομο που σας εκφοβίζει ή να τρέξετε μακριά από έναν συνομήλικο, αλλά είναι πολύ δύσκολο να αποφύγετε ένα άτομο εξουσίας, θα μπορούσατε να παγώσετε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα σας προσέξει.
Όταν έχει συσσωρευτεί κορτιζόλη στο σώμα σας από το χρόνιο στρες του εκφοβισμού και της κακοποίησης, σε συνδυασμό με την αντίδραση του στρες σε πάλη, φυγή ή πάγωμα, η φλεγμονή φουντώνει. Αυτή η φλεγμονή μπορεί να στραγγίξει την ενέργειά σας, να σας προκαλέσει πυρετό, και να σας κάνει επιρρεπείς σε ιώσεις.
Διαβάστε σχετικά: Σχολικός & διαδικτυακός εκφοβισμός: Όψεις, διαστάσεις & πώς να τον αντιμετωπίσουμε
Πώς επηρεάζει η φλεγμονή το σώμα και το μυαλό σας;
Η απώλεια ενέργειας οδηγεί σε ακόμη περισσότερα προβλήματα τον σωματικό προϋπολογισμό επειδή ο εγκέφαλος μεταφράζει την κούρασή σας, που προκαλείται από τη φλεγμονή σε επιπλέον σημάδι των περιορισμένων ενεργειακών σας πόρων.
Παραμένετε αδρανής ώστε να διατηρήσετε ό,τι έχει απομείνει από τον εξαντλημένο σας εαυτό. Αυτό μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο φαγητό, στον ύπνο και στην άσκηση. Αυτό θέτει τον σωματικό προϋπολογισμό ακόμη περισσότερο εκτός ισορροπίας. Μπορεί να πάρετε βάρος, γεγονός που χειροτερεύει τη φλεγμονή εντείνοντας όλο τον φαύλο κύκλο.
Οπότε, δεν επιθυμείτε να συνδεθείτε με ανθρώπους, επομένως στερείτε τον εαυτό σας από τα είδη των σχέσεων που βοηθούν στην ισορροπία του σωματικού προϋπολογισμού. Όπως ακριβώς ο εκφοβισμός και η κακοποίηση μπορούν να προκαλέσουν χρόνιο στρες και ανισορροπία σωματικού προϋπολογισμού, με αποτέλεσμα τη φλεγμονή, η ενσυναίσθηση και η συμπόνια μπορούν να μειώσουν το στρες και να υποστηρίξουν την εξισορρόπηση του σωματικού προϋπολογισμού, μειώνοντας τη φλεγμονή. Οι άνθρωποι με λιγότερες κοινωνικές συνδέσεις υποφέρουν από υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής και μπορεί να αρρωσταίνουν συχνότερα.
Ακόμη χειρότερα, η φλεγμονή και συγκεκριμένα οι πρωτεΐνες «προφλεγμονώδεις κυτοκίνες» μπορούν να περάσουν από το σώμα στον εγκέφαλο. Η φλεγμονή μπορεί να αναδιαμορφώσει τον εγκέφαλο, να παρεμβάλλει στις νευρωνικές συνδέσεις, και να σκοτώσει εγκεφαλικά κύτταρα. Μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ικανότητα να εστιάζουμε και να θυμόμαστε. Διαβρώνει ακόμη περισσότερο την ικανότητα του εγκεφάλου να προβλέπει ορθά τις ανάγκες του σωματικού προϋπολογισμού.
Πώς θα μειώσετε τη φλεγμονή
Ακολουθούν τρία βήματα για την εξάλειψη της φλεγμονής που επηρεάζει αρνητικά το σώμα και τον εγκέφαλο.
1. Εκτεταμένες έρευνες αποδεικνύουν τη δύναμη της ενσυνειδητότητας (mindfulness) για επιδιόρθωση και αποκατάσταση. Όταν κλείνετε τα μάτια, αναπνέετε αργά και συνειδητά. Εστιάζετε στην αναπνοή και στη συνειδητή παρουσία. Το σώμα σας λέει στον εγκέφαλο σας ότι είστε ασφαλείς και ότι δεν υπάρχει ανάγκη να χρησιμοποιήσετε τους πόρους τους σώματος. Δημιουργείτε αποθέματα και κεφάλαια όταν παίρνετε τον χρόνο να ενεργοποιήσετε το παρασυμπαθητικό σύστημα για να ηρεμήσετε τα κυκλώματα επιβίωσης που είναι σχεδιασμένα για πάλη, φυγή και πάγωμα. Αυτό μειώνει τη φλεγμονή καθώς ο εγκέφαλος και το σώμα επανέρχονται σε ισορροπία.
2. Εκτεταμένες έρευνες αποδεικνύουν τη δύναμη της αερόβιας άσκησης για επιδιόρθωση και αποκατάσταση. Η σωματική άσκηση προλαμβάνει τις επιβλαβείς συνέπειες του στρες και βοηθάει στην επισκευή του σώματος και του εγκεφάλου όταν έχει προκληθεί στρες. Ενώ η φλεγμονή βλάπτει τον εγκέφαλο, η αερόβια άσκηση εκλύει τον νευροτροπικό παράγοντα που προέρχεται από τον εγκέφαλο, ο οποίος δυναμώνει τις νευρωνικές συνδέσεις και πυροδοτεί τη γέννηση νέων εγκεφαλικών κυττάρων.
3. Εκτεταμένες έρευνες αποδεικνύουν την ικανότητά σας να ρυθμίζετε τη συναισθηματική σας ανταπόκριση στις καταστάσεις. Αν ο εγκέφαλός σας είναι προγραμματισμένος να περιμένει και να προβλέπει απειλή και βλάβη, πρέπει να εργαστείτε σκληρά για να τον επαναπρογραμματίσετε. Αυτό μπορείτε να το κάνετε με κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας, μια υποστηρικτική ομάδα, ή ακόμη και μόνοι σας. Η εκμάθηση της αποσύνδεσης των αρνητικών σας εμπειριών στο παρελθόν με θετικές ευκαιρίες που παρουσιάζονται στο παρόν σημαίνει να αποδομήσετε τη συναισθηματική σας αντίδραση και να δομήσετε μια νέα.
Για παράδειγμα, μπορεί να δείτε έναν προϊστάμενο, δάσκαλο ή προπονητή να σας πλησιάζει και να προβλέπετε «άγχος». Σκεφτείτε περισσότερο διαφοροποιημένους, πιθανώς περισσότερο, ακριβείς όρους όπως «νευρικότητα, έξαψη, προσμονή». Το βίωμα του παρόντος με έναν ενσυνείδητο, ενεργό, δεκτικό τρόπο βοηθάει να ισορροπήσει ο σωματικός προϋπολογισμός και κρατάει τη φλεγμονή σε απόσταση.
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
