Το Villa 21 ήταν ένα ενδιαφέρον πείραμα αντι-ψυχιατρικής που επικεντρώθηκε στην παροχή μεγαλύτερης αυτονομίας σε ασθενείς με ψυχικές διαταραχές. Στόχος του πειράματος ήταν να έχουν οι ασθενείς τη δυνατότητα αποκατάστασης σε ένα περιβάλλον κατά το οποίο συμβάλλουν σημαντικά και οι ίδιοι στη διαδικασία αυτή.
Το 1960, ο David Cooper πραγματοποίησε ένα πείραμα αντι-ψυχιατρικής που ονομάζεται Villa 21.
Παρόλο που τα αποτελέσματα ήταν πολύ ενθαρρυντικά, για κάποιο περίεργο λόγο, λίγοι είναι οι ψυχίατροι που υποστηρίζουν αυτή τη μελέτη. Τα οικονομικά συμφέροντα μπορεί να είναι ένας λόγος για τον οποίο τόσοι πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας αγνοούν ουσιαστικά τα αποτελέσματα.
Εξάλλου, είναι πιο επικερδής η χορήγηση φαρμάκων σε νοσηλευόμενους ασθενείς παρά η εφαρμογή άλλου τύπου παρεμβάσεων. Σχετικά με την αρχική παρέμβαση το μόνο που χρειάζεται είναι η παρουσία ενός γιατρού και η χορήγηση μερικών φαρμάκων ενώ για την διεκπεραίωση άλλων παρεμβάσεων απαιτείται μεγαλύτερος αριθμός προσωπικού, χρόνος και περισσότερη μελέτη των περιστατικών, συνθηκών κτλ.
Δυστυχώς, μια σειρά προκαταλήψεων παραμένουν και τρέφονται εν όψει της ψυχικής ασθένειας παρά την πληθώρα πληροφοριών που επικρατεί στις μέρες μας. Για παράδειγμα πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως οι ασθενείς με σχιζοφρένεια ή διπολική διαταραχή αποτελούν απειλή για τους γύρω τους.
Ωστόσο, στατιστικά στοιχεία από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας δείχνουν ότι μόνο το 5% των ασθενών με τη συγκεκριμένη διάγνωση εμπλέκονται πραγματικά σε βίαιη συμπεριφορά. Το ποσοστό για τα άτομα που αποκαλούνται φυσιολογικά είναι 10%.
Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η θεραπεία ψυχικών διαταραχών έχει επικεντρωθεί στη δημιουργία μηχανισμών που καταστέλλουν τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές. Με άλλα λόγια, χρησιμοποιούνται φαρμακευτικές ουσίες έτσι ώστε να μειώνεται η συναισθηματική φόρτιση ενώ παράλληλα να αποφεύγεται η μεγάλη παραμονή των ασθενών στα ψυχιατρικά νοσοκομεία.
Ο David Cooper, ψυχίατρος νοτιοαφρικανικής καταγωγής, τάχθηκε ενάντια σε αυτές τις μεθόδους. Αντ’ αυτού, υποστήριξε μία πιο ανθρώπινη προσέγγιση με αποτέλεσμα την εμφάνιση του πειράματος αντι-ψυχιατρικής που ονομάζεται Villa 21.
Το όραμα του David Cooper
Ο David Cooper ανέπτυξε μία θεωρία για την ψυχική διαταραχή με μια φαινομενολογική και υπαρξιακή προσέγγιση και επηρεάστηκε πολύ από τις ιδέες του Herbert Marcuse, Αμερικανο-Γερμανού φιλοσόφου. Η θεωρία του βασίστηκε στην ιδέα ότι η ψυχική ασθένεια έχει βιολογική (γενετική) προέλευση ενώ ισχυρίστηκε ότι κοινωνικοί παράγοντες είναι κυρίως υπεύθυνοι για την αποκοπή των ανθρώπων από την πραγματικότητα.
Αυτές οι αρχές αποτέλεσαν τα θεμέλια για την εκτέλεση του αντι- ψυχιατρικού πειράματος του.
Για τον Cooper υπήρχαν τρεις τύποι ψυχικής διαταραχής:
- Άνοια. Η αιτία της άνοιας πηγάζει από την επίδραση που έχει το σύστημα στα άτομα. Πόλεμοι, φτώχεια, οικολογική καταστροφή κ.λπ. Αυτή η πραγματικότητα αποδιοργανώνει τον εσωτερικό κόσμο των ανθρώπων.
- Το εσωτερικό ταξίδι. Αυτή η απομάκρυνση από την πραγματικότητα, παρουσιάζεται όταν το άτομο προσπαθεί να ανακτήσει τον πραγματικό εαυτό του, προσπαθώντας να αποβάλλει την αποξένωσή του και να ‘χτίσει’ τη δική του ζωή.
- Κοινωνική άνοια. Η άμεση αιτία αυτού του τύπου παραφροσύνης είναι το ανθυγιεινό περιβάλλον το οποίο μπορεί να οδηγήσει το άτομο σε ασθένεια. Ένα τέτοιο περιβάλλον μπορεί να είναι η οικογένεια, το σχολείο, η εργασία κ.λπ. Ο μόνος τρόπος διαφυγής του ατόμου από το εν λόγω περιβάλλον είναι να υιοθετήσει τάσεις ψυχικής διαταραχής.
Ο Cooper πάντα πίστευε ότι ήταν δυνατό να θεραπευθούν όλες αυτές οι παθολογίες. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή ψυχιατρική, δεν ισχυρίστηκε ποτέ ότι αποτελούσαν χρόνια νοσήματα.
Αντιθέτως, πίστευε πως μέσω της κατάλληλης θεραπείας θα μπορούσε να βοηθήσει κάθε ασθενή να ξεπεράσει την ψυχική ασθένεια του. Τελικά, αυτός ο στόχος του διεκπεραιώθηκε μέσα από το πείραμα αντι- ψυχιατρικής Villa 21.
Το πείραμα αντι-ψυχιατρικής, Villa21
Ο Cooper κατάφερε να πείσει ένα μεγάλο ψυχιατρικό νοσοκομείο στο Λονδίνο ώστε να του δοθεί ένα συγκεκριμένο τμήμα, αποκλειστικά για το αντι-ψυχιατρικό του πείραμα. Το τμήμα αυτό ονομάστηκε Villa 21. Η θεμελιώδης ιδέα για το έργο του ήταν ότι οι νέοι και οι έφηβοι δεν θα πρέπει να αναμιγνύονται με τους ασθενείς που βρίσκονται ήδη αρκετά χρόνια ‘έγκλειστοι’ στο νοσοκομείο.
Έτσι, κατάφερε να πείσει το νοσοκομείο να του επιτραπεί το άνοιγμα ενός ειδικού τμήματος για τη νεολαία και τους εφήβους. Στη συνέχεια οργάνωσε μια θεραπευτική κοινότητα αυτόνομη και ανεξάρτητη από το υπόλοιπο νοσοκομείο. Το τμήμα Villa 21 ήταν μικρό με μόλις 19 κρεβάτια ενώ το νοσοκομείο συνολικά είχε χωρητικότητα 2000 κλινών. Όλοι οι συμμετέχοντες αυτού του τμήματος ήταν άνθρωποι που είχαν διαγνωστεί με σχιζοφρένεια για πρώτη φορά.
Η επιλογή του προσωπικού φροντίδας από τον Cooper βασίστηκε σε παρόμοια κριτήρια. Προτίμησε νέους ιατρούς και βοηθούς υγείας με ελάχιστη εμπειρία σε ψυχιατρικά νοσοκομεία. Αυτό που ήθελε να πετύχει ήταν η εύκολη προσαρμογή αυτών, αποφεύγοντας παράλληλα προηγούμενες προκαταλήψεις.
Ένα πείραμα με πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα
Στο τμήμα Villa 21, ο Cooper και το προσωπικό του ενθάρρυναν την αυτονομία. Οι ασθενείς είχαν ένα σχετικά ευρύ περιθώριο ελευθερίας ώστε να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις. Ο Cooper απέφυγε τη θέσπιση κανόνων σε περιπτώσεις όπου η ευελιξία ήταν δυνατή. Οι ασθενείς αποφάσιζαν τις καθημερινές δραστηριότητες που έπρεπε να διεξαχθούν στο εσωτερικό της μονάδας.
Το προσωπικό, επιπλέον, προσπάθησε να δώσει ιδιαίτερη σημασία στη δυναμική της ομάδας. Υπήρχε πάντα ένας επαγγελματίας υγείας ο ρόλος του οποίου ήταν απλώς να τους διευκολύνει και να τους συμβουλεύει. Οι ασθενείς ήταν αυτοί που αποφάσιζαν τι ήθελαν να κάνουν και πώς να το κάνουν. Στο πλαίσιο αυτού του συστήματος, προέκυψαν διάφορες επιμέρους ομάδες, οι οποίες λειτουργούσαν κυρίως ισοδύναμα και όχι τόσο βάση ιεραρχίας.
Αρχικά, η νέα αυτή μέθοδος ήταν κυρίως χαοτική. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου οι ασθενείς κατάφεραν να δημιουργήσουν μια σταθερή και λειτουργική οργάνωση. Η δομή υπό την ηγεσία του ασθενούς αποδείχθηκε ιδιαίτερα ευεργετική για τους συμμετέχοντες του πειράματος Villa 21.
Το πείραμα τέθηκε σε ισχύ μεταξύ των ετών 1962 και 1966, όταν συμμετείχαν 42 ασθενείς. Όλοι τους πήραν εξιτήριο σε λιγότερο από έναν χρόνο ενώ μόνο το 17% έπρεπε να νοσηλευτεί εκ νέου. Δυστυχώς, το αντι- ψυχιατρικό πείραμα ακυρώθηκε, ωστόσο αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό μοντέλο για τις επόμενες μελλοντικές έρευνες.
Πηγή: exploringyourmind.com
Απόδοση: Ντελή Κατερίνα– Παιδοψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
