Μια κατάκτηση της εποχής μας είναι η όλο και μεγαλύτερη συνειδητοποίηση ότι η σεξουαλική αγωγή είναι σημαντική – ωστόσο, λίγα ή καθόλου πράγματα γίνονται για την πλήρη, σοβαρή και απενοχοποιημένη εφαρμογή της.
Τις περισσότερες αστοχίες στη ζωή μου τις έχω διαβάσει, ή ακούσει, σε άρθρα, ρεπορτάζ και συζητήσεις από «ειδήμονες» και μη του χώρου της σεξουαλικής αγωγής. Παρόλες τις προσπάθειες που έχουν συντελεστεί για την εισαγωγή κατάλληλης και σοβαρής σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο και παρά τις «φωνές βοούσες εν τη ερήμω» που μιλούν, ή ενεργούν, προς μια ορθολογική και αποτελεσματική σεξουαλική αγωγή όχι μόνο των μαθητών, αλλά όλων των ανθρώπων, οι απόψεις και οι ενέργειες όλων όσων ασχολούνται με το θέμα, αρμοδίων και μη, μοιάζουν αμήχανες και μπερδεμένες, αυστηρά ακαδημαϊκές ή ιδιαίτερα σαχλές.
Μια κατάκτηση της εποχής μας είναι η όλο και μεγαλύτερη συνειδητοποίηση ότι η σεξουαλική αγωγή είναι σημαντική – ωστόσο, λίγα ή καθόλου πράγματα γίνονται για την πλήρη, σοβαρή και απενοχοποιημένη εφαρμογή της.
Πολλοί άνθρωποι παραδέχονται ότι τα παιδιά θα πρέπει να διδάσκονται τα πραγματικά γεγονότα της ζωής, αυτά που θα βρουν «μπροστά τους», όπως το σεξ, με το οποίο ασχολούνται εκ φύσεως από… πριν γεννηθούν – και μετά αυτό που διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει επίσημο μάθημα σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο παρά μόνο ως έξτρα δραστηριότητα στο πλαίσιο διαθεματικών ζωνών, ή στο πλαίσιο προσωρινών κοινωνικά αποδεκτών, comme il faut, προγραμμάτων μέσω ΕΣΠΑ, ή στο πλαίσιο μεμονωμένων επισκέψεων του ΚΕΕΛΠΝΟ στα σχολεία για την παρουσίαση «τρομακτικών» εικόνων όσων ανθρώπων κόλλησαν μεταδιδόμενα αφροδισιακά νοσήματα. Λες και όσοι διαβάζουν το μήνυμα «Το κάπνισμα σκοτώνει» πάνω στα τσιγάρα, έκοψαν άμεσα το κάπνισμα (όλοι οι σοβαροί καπνιστές ξέρουν ότι το κάπνισμα δεν κόβεται εξαιτίας αυτών των μηνυμάτων στα πακέτα αλλά εξαιτίας βαθύτερων φιλοσοφικών αλλαγών σε επίπεδο στάσεων, αντιλήψεων και πεποιθήσεων ζωής κατόπιν εξάσκησης σε αυτές, ενώ, πολλοί που το έκοψαν, συνεχίζουν να καπνίζουν ενίοτε εν είδει απόλαυσης).
Επίσης, το Ελληνικό κράτος κάνει, ενίοτε,κάποιες κινήσεις μέσω προγραμμάτων σεξουαλικής αγωγής χωρίς να θεσμοθετεί επίσημο μάθημα σεξουαλικής αγωγής στο πλαίσιο του αναλυτικού σχολικού προγράμματος – και στη συνέχεια διαπιστώνει ότι αρκετοί έφηβοι και νέοι είναι τόσο αγνοούντες επί του θέματος, ώστε καταλήγουν σε ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες ή αχρείαστες αμβλώσεις (και οι δύο αποσιωπώνται συχνά στη συντηρητική, ως προς αυτά τα θέματα, Ελλάδα) και αργότερα σε αναγκαστικούς γάμους, ειδεχθείς σεξουαλικούς φόβους και αχρείαστα διαζύγια.
Το 2011, αν θυμάμαι καλά, η τότε κυβέρνηση είχε χορηγήσει μίνι φορητούς υπολογιστές σε όλους τους μαθητές της Α’ Γυμνασίου και ορισμένοι επιστήμονες φίλοι μου έσπευσαν να μου πουν πόσο τρομερό ήταν που αυξήθηκε, ξαφνικά, η επισκεψιμότητα σε συνδέσμους με πορνογραφικό υλικό. Αντί ν’ αξιοποιήσουν την ευκαιρία αυτή για εισαγωγή της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία και για εντατικοποίηση της ενημέρωσης, της αγωγής, της συμβουλευτικής και της ψυχοθεραπείας σε όλους τους σχολικούς φορείς (μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς κ.α., αδιακρίτως), ανταποκρινόμενοι στο πιο αρχέγονο ένστικτο του ανθρώπου, το σεξ, το έβαλαν «κάτω από χαλί» νομίζοντας ότι η αποσιώπησή του θα το κάνει να ξεχαστεί.
Θυμάμαι, χαρακτηριστικά, μια φράση από το γνωστό τηλεοπτικό σίριαλ της προηγούμενης δεκαετίας με τίτλο «Πάρα πέντε»: «Κόβεται το σεξ;». Απάντηση: Φυσικά και δεν «κόβεται», γιατί αποτελεί κάτι φυσικό. Ωστόσο, διδάσκεται και εφαρμόζεται με υγιείς και απολαυστικούς τρόπους, σίγουρα απονήρευτους, δημιουργικούς και αβλαβείς (γιατί αυτό φοβούνται παραλόγως και δεν το εφαρμόζουν: Μήπως φθαρούν τα ήθη και διαφθαρεί ο άνθρωπος και η καθεστηκυία ηθική τάξη πραγμάτων και «ξεσηκωθεί» ο κόσμος). Αρκεί…
Σε αυτό το άρθρο, λοιπόν, θα διαβάσετε, εν συντομία, τις προϋποθέσεις γι’ αυτό το «Αρκεί…» ενώ σε προσεχές άρθρο θα δείτε τους λόγους για τους οποίους οι Έλληνες (αλλά και οι περισσότεροι λαοί, ομολογουμένως) φοβούνται ακόμη τόσο πολύ το σεξ.
Η αλήθεια είναι ότι στην εποχή μας η σεξουαλική αγωγή (συνεχίζει να) είναι ευνουχισμένη και αποδυναμωμένη για τον απλό (αλλά όχι απλοϊκό) λόγο ότι οι γενικές πεποιθήσεις (δηλαδή τα γενικά «πιστεύω») των ανθρώπων για το σεξ είναι ασυνεπείς, ασταθείς, υπερβολικές, άκαμπτες, αυστηρές και θολές. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα δεν είναι καν ενήμεροι για βασικά ή προχωρημένα θέματα που αφορούν το σεξ, αφού το θέμα αυτό είναι ιδιαίτερα καταπιεσμένο από την πλειοψηφία της κοινωνίας και όλους εκείνους που αγωνίζονται με άκαμπτο, υπερβολικό και ακραίο τρόπο για την «αποκατάσταση της ηθικής τάξεως» με αποτέλεσμα να είναι ένα θέμα τύπου «τζιζ», «δεν το αγγίζουμε», «για να μην προκαλούμε και να μη δυσαρεστήσουμε τους άλλους, για να μην το παίζουμε επαναστάτες, για να μη χάσουμε φίλους, γιατί “τι θα πει ο κόσμος”, για να μη γίνουμε προβοκάτορες, γιατί υπάρχουν θανάσιμοι κίνδυνοι, γιατί δεν έχουμε πλαίσιο» κ.λπ..
Αποτέλεσμα: Πολλοί άνθρωποι που, κατά τ΄ άλλα, δεν ανήκουν σε συντηρητικούς κύκλους αναγκάζουν τον εαυτό τους να μιλούν με «φιλελεύθερο» τρόπο για το σεξ, να δείχνουν «νεωτερικοί» ή «(μετα)μοντέρνοι» σε θέματα σεξ αλλά, στην πραγματικότητα, οι πρακτικές τους (και οι απόψεις τους, αν τις διερευνήσετε λίγο παραπάνω) διαθέτουν ακόμη περισσότερα ψήγματα φόβου, ενοχών, θυμού, ντροπής, ζήλειας, φθόνου και άγχους όσον αφορά την υπεύθυνη προαγωγή ενός εκ των πιο αρχέγονων και απολαυστικών ενστίκτων και επιθυμιών του ανθρώπου. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι συνειδητά τρομοκρατούνται στη σκέψη της μοιχείας ή της απιστίας (αμοιβαία συμφωνούμενων ή μη), αλλά κατά βάθος ζηλεύουν, γελούν, ή, ακόμη, και επικροτούν τους «άπιστους» και «μοιχούς». Ή, πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι «όλα επιτρέπονται, ακόμη και η άμβλωση» αλλά, κατά τ΄ άλλα, στηλιτεύουν τον εαυτό τους, αν συμβεί σ’ εκείνους, ή τους δικούς τους ανθρώπους, αν πρέπει να βοηθήσουν σε κάτι σχετικό.
Όταν, λοιπόν, πολλοί άνθρωποι που διαθέτουν «ανοικτές» ή υποκείμενες σεξουαλικές αναστολές και συγκρούσεις προσπαθούν να διδάξουν στα παιδιά (στο σχολείο ή αλλού) τα επιστημονικά δεδομένα γύρω από το σεξ, είναι αυτονόητο ότι θα το κάνουν με αδέξιο και άχαρο τρόπο παρά την καλή τους θέληση και πρόθεση. Διότι θέλουν να το κάνουν με τρόπο που θα φαίνεται «καθημερινός» και «cool», «λες και δε συμβαίνει τίποτα», «πέρασε και δεν ακούμπησε», «να βγάλω την υποχρέωση από πάνω μου για να λέω μετά ότι εγώ, τουλάχιστον, το τόλμησα» και, έτσι, καθώς το κάνουν, τείνουν να τραυλίζουν, να κοκκινίζουν, να κοιτάζουν έξω από το παράθυρο, να χτυπούν ασταμάτητα το έδαφος με το πόδι τους, ή να αποφεύγουν να έρθουν σε άμεση επαφή με τα πραγματικά δεδομένα που αφορούν το ζήτημα και, κατά βάθος, θέλουν να παρουσιάσουν. Αλλά, φυσικά, τα παιδιά καταλαβαίνουν τα συναισθήματά τους πολύ πριν ακούσουν τι έχουν να τους πουν. Και το να τους λέτε ότι το σεξ είναι κάτι το απόλυτα φυσικό και ένα πολύ ωραίο κομμάτι της ζωής ενώ, ταυτόχρονα, μουρμουρίζετε, ή δεν ξέρετε τι άλλο να πείτε, είναι σα να προσπαθείτε να τα πείσετε ότι έχετε κόψει το κάπνισμα και αμέσως μετά τη συζήτησή σας, όταν δε σας βλέπουν, βγαίνετε στο μπαλκόνι και κάνετε απανωτά τσιγάρα, ενώ εκείνα, ήδη, σας έχουν καταλάβει.
Δείτε το κατάματα: Μια πλήρης και κατάλληλη σεξουαλική αγωγή χρειάζεται εκπαιδευμένους, τολμηρούς και απελευθερωμένους δασκάλους, γονείς ή γενικότερα ανθρώπους –ελεύθερους από παράλογα ταμπού, που πιστεύουν ότι το σεξ είναι συχνά διασκεδαστικό και απολαυστικό, που είχαν κατάλληλες και άφθονες σεξουαλικές εμπειρίες οι ίδιοι, που μπορούν να διαχειριστούν σεξουαλικά προβλήματα με τον ίδιο τρόπο που διαχειρίζονται προβλήματα τα οποία δεν άπτονται του σεξ.
Οι άνθρωποι, είτε πρόκειται για γονείς είτε για εκπαιδευτικούς, είτε για οποιονδήποτε άνθρωπο, θα πρέπει να παρουσιάζουν τη σεξουαλική αγωγή, την απόλαυση του υπεύθυνου σεξ και την απελευθέρωση που αυτό παρέχει ως φιλοσοφία ζωής σε παγκόσμιο και πανανθρώπινο επίπεδο λαμβάνοντας, ταυτόχρονα, υπόψη το γεγονός ότι η ανθρώπινη σεξουαλική συμπεριφορά εξαρτάται από τα συναισθήματα, την προσωπικότητα, την κοινωνική διαβίωση, την οικονομική κατάσταση και άλλες πολύπλοκες πλευρές της σύγχρονης ζωής. Από την άλλη, οι ειδικοί σεξουαλικής αγωγής δεν πρέπει να ενσταλάζουν άσχετες, ενοχοποιητικές ή συγκεχυμένες ιδέες, οι οποίες ευλαβώς αποκρύπτουν τα δεδομένα ή τα καθημερινά σεξουαλικά βιώματα των ανθρώπων, όσο «βρώμικα» κι αν φαντάζουν, απλά και μόνο για να «διδάξουν» κάτι ή για να αποφύγουν να μιλήσουν με τα παιδιά την πραγματική γλώσσα του σεξ, την οποία ήδη, από την εποχή του Δημοτικού σχολείου, έχουν αρχίσει να υιοθετούν στο πλαίσιο των σχέσεων που σχηματίζουν με τους συνομηλίκους τους. Μια συχνή ερώτηση κάποιου παιδιού Δ’, Ε’ ή ΣΤ’ Δημοτικού προς ένα άλλο που του αρέσει είναι: «Θέλεις να τα φτιάξουμε;», κάτι που δείχνει ότι τα παιδιά από την ηλικία αυτή είναι επιδεκτικά σε σεξουαλική αγωγή (σας προτρέπω να διεξάγετε μη συμμετοχική παρατήρηση σε αντιπροσωπευτικό αριθμό σχολείων και να παρατηρήσετε την αμοιβαία έλξη που διέπει τα παιδιά της ηλικίας αυτής κατόπιν της παραπάνω ερώτησης).
Επίσης, κανένας σώφρων άνθρωπος δε θα ήθελε να διδάξει σε κάποιο παιδί την αξία κάτι σημαντικού, για παράδειγμα της φροντίδας του σπιτιού, με τον εξής τρόπο: Το σπίτι είναι κάτι ιερό. Άρα το μαγείρεμα και το καθάρισμα είναι πράξεις που εκπορεύονται από τον Κύριο και πρέπει πάντα να επιτελούνται με σοβαρότητα και εγκράτεια, έτσι ώστε να εκπληρώνονται ένδοξα οι θεμελιώδεις σκοποί της ζωής, δύο από τους οποίους είναι το μαγείρεμα και το καθάρισμα του σπιτιού. Και όμως, τέτοιου είδους, και άλλες αντίστοιχες, σοβαροφανείς και βαρύγδουπες «παραινέσεις» χρησιμοποιούνται συχνά από τα σχολικά βιβλία για να διδάξουν έννοιες και γεγονότα ζωής. Σε αυτές να προσθέσω και τις παρουσιάσεις σχετικών θεμάτων στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, λες και διεξάγουν ακαδημαϊκή διάλεξη σε πανεπιστημιακό επίπεδο, όπου δείχνουν εικόνες ατόμων σε προχωρημένα στάδια σεξουαλικών νοσημάτων (π.χ., AIDS, σύφιλη) και πιστεύουν ότι, κάπως μαγικά, τα παιδιά «θα καταλάβουν και θα κάνουν το σωστό» δίνοντας, ταυτόχρονα, το μήνυμα ότι το σεξ είναι κάτι «απαγορευμένο», «βρώμικο», «χυδαίο», «άκρως επικίνδυνο», «κολλητικό», «αμαρτωλό» και «κατακριτέο». Μετά, καθόλου τυχαία, αλλά καθόλα αυθόρμητα και φυσικά, πολλά από τα παιδιά που λαμβάνουν αυτού του είδους τις «κατηχήσεις» αρχίζουν να αναρωτιούνται άμεσα τι είναι αυτό το περίεργο πράγμα που λέγεται σεξ και είναι τόσο βρώμικο και ανεπίτρεπτο να μιλάς γι’ αυτό, ώστε να χρειάζονται δέκα σκούπες και φαράσια για να καθαρίσω αυτή τη βρωμιά ή την απαγόρευση που το διακρίνει; Θα το ανακαλύψω μόνος μου και δε θα δώσω λογαριασμό σε κανέναν. Δυστυχώς για τους περισσότερους που ακολουθούν τις παραπάνω πρακτικές, οτιδήποτε δογματικά απαγορευμένο εξάπτει τη φαντασία κάθε ανθρώπου προς ανακάλυψη, πόσω μάλλον των παιδιών.
Έτσι, για άλλη μια φορά, τα παιδιά δεν παίρνουν το μήνυμα ότι το να κάνεις κάτι που σου αρέσει και είναι απολαυστικό, είναι κάτι που αξίζει να κάνεις – δυστυχώς, παίρνουν το μήνυμα ότι δεν πρέπει να μιλάς γι’ αυτό δημόσια ή ότι θα πρέπει να δεις το θέμα αυτό ως «ιερό καθήκον», ή ως «μέσο αναπαραγωγής», ή ως κάτι που απαγορεύεται να την ψάχνεις μαζί του περισσότερο και απαγορεύεται να το δεις ή να το αξιοποιήσεις ως απόλαυση γιατί εγκυμονεί υπερβολικά πολλούς κινδύνους. Έτσι, ευρύτερα, παίρνουν το μήνυμα ότι αυτά που σου αρέσουν να κάνεις στη ζωή σου είναι πολύ σημαντικά και ανεκτίμητα– αλλά δεν πρέπει να μιλάς και πολύ γι’ αυτά παραέξω, γιατί μπορεί να σε παρεξηγήσουν: Για παράδειγμα, το να μιλάς αναλυτικά για τους ήρωες σου, ή το να βάζεις σε εφαρμογή και να δοκιμάζεις στην πραγματική ζωή, αυτά που διάβασες στα βιβλία, είναι κάτι «τολμηρό και επικίνδυνο» που δε θα πρέπει να το «φωνάζεις και πολύ», γιατί είναι «για δική σου χρήση», ο καθένας «έχει την άποψή του» και «δεν πρέπει να επιβάλλεις τις απόψεις σου στους άλλους». Λογοκρισία, δηλαδή, σε μεγάλο βαθμό, παρεκτρέποντας τα παιδιά από τη δοκιμή και τον πειραματισμό με αγαπημένες τους δραστηριότητες. Αντίστοιχα, τους λένε, «να κάνεις αυτό που σου αρέσει, π.χ., να πας πιάνο, μπαλέτο, παρκούρ, σκάκι, ποδόσφαιρο, μπάσκετ, τένις κ.λπ. – αλλά όχι να τα κάνεις και σοβαρά. Αυτά, εξάλλου, τα κάνεις για πλάκα, για να εκτονωθείς» (ή στο άλλο άκρο, «αυτά τα κάνεις για να γίνεις πρωταθλητής», κάτι που επίσης ευνουχίζει την έννοια της απόλαυσης που αυτά ενέχουν). Ο ίδιος ευνουχισμός ισχύει και για την έννοια της απόλαυσης που ενέχεται στο σεξ.
Αντίστοιχα, αν και οι περισσότεροι φορείς και άνθρωποι σήμερα λένε ότι είναι πολύ σημαντικό να διδάξεις τα παιδιά πράγματα γύρω από το σεξ (και μάλιστα πολλοί το «παίζουν» παντογνώστες και το κάνουν «ψωνισμένα» προς τα παιδιά δείχνοντας την, δήθεν, εμπειρία τους στο θέμα και λέγοντάς τους γιατί το σεξ είναι το πιο ωραίο πράγμα στον κόσμο), όταν τα πράγματα φτάνουν στη στιγμή της δοκιμής και της εφαρμογής, τούς λένε, ή δίνουν το μήνυμα, ότι «πρόσεχε μη μπλέξεις», «μην πολυμιλάς γι’ αυτό, τι θα πει ο κόσμος», ή «μην το πολυσκέφτεσαι γιατί θα σου γίνει έμμονη ιδέα».
Και μετά μπορεί να αναρωτιέστε γιατί πολλοί άνθρωποι σήμερα, ως έφηβοι ή ως ενήλικες, έχουν αναρίθμητα σεξουαλικά προβλήματα να αντιμετωπίσουν.
Φυσικά, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι αυστηροί ή πουριτανοί ως προς τις απόψεις ή τις διδασκαλίες τους γύρω από το σεξ. Υπάρχουν άνθρωποι που «έλαμψαν», ή «λάμπουν», με τις απόψεις τους γύρω από την ορθή αγωγή των ανθρώπων για το σεξ και τον έρωτα όπως οι Θάνος Ασκητής, George Burns, Betty Dodson, Albert Ellis, Havelock Ellis, Sigmund Freud, Sol Gordon, Ernst Gräfenberg, Magnus Hirschfeld, Alfred Charles Kinsey, Fred "Fritz" Klein, Χρυσούλα Κωστογιάννη, Judith Levine, Bertrand Russell, Margaret Sanger, Mary Steichen Calderone, Ruth Westheimer και Beverly Whipple, μεταξύ αναρίθμητων άλλων, οι οποίοι ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικοί προς τους νέους σχετικά με τον υγιή σεξουαλικό πειραματισμό. Επιπλέον, τα βιβλία The New Joy of Sex των Alex Comfort και Susan Quilliam, Orgasms for Two: The Joy of Partnersex της Betty Dodson και Sex Without Guilt του Albert Ellis, είναι τρία κατάλληλα εγχειρίδια σεξουαλικής αγωγής για εφαρμογές σε ενήλικες και, κατόπιν προσαρμογής, σε σχολεία.
Ωστόσο, στην περίπτωση της σεξουαλικής αγωγής των μαθητών, υπάρχει ακόμη αναρίθμητη σεξουαλική λογοκρισία καθώς και άλλοι περιορισμοί. Θυμάμαι την περίπτωση του τραγουδιού Shake Mi Amor του Σάκη Ρουβά, κατά την περασμένη δεκαετία, το οποίο έκραξαν σωρηδόν οι πατέρες της Εκκλησίας παίρνοντας «σβάρνα» όλες τις πιθανές και απίθανες εκπομπές της τότε τηλεόρασης. Προσωπικά, ελάχιστα μου αρέσει η μουσική του Σάκη Ρουβά αλλά το τραγούδι του αυτό είχε κινητοποιήσει έντονες αντιδράσεις με τις οποίες ασχολήθηκα επισταμένως αναλύοντάς τις τότε ως μεταπτυχιακός φοιτητής, διεξάγοντας ανάλυση περιεχομένου κατά Krippendorff (Krippendorff, 2003) τα αποτελέσματα της οποίας (είναι αδημοσίευτα) έδειξαν ότι υψηλού επιπέδου ηθικολογική, στερεοτυπική και δογματική σκέψη σε θέματα που αφορούν το σεξ, τον έρωτα και την αγάπη! Μάλιστα, συχνά, διάβαζαν στον «αέρα» σχεδόν κάθε σχετικής εκπομπής κάθε στίχο του τραγουδιού, ωσάν σε παραλήρημα, για να δείξουν πόσο μιαρό είναι το τραγούδι, πόσο διαφθείρει τους νέους, ή δεν ξέρω τι άλλες «καταστροφικές» συνέπειες θα μπορούσε να έχει, ενώ με τη συναίνεση κάθε λογής δημοσιογράφων, αποκαθιστούσαν την καθιερωμένη ηθική τάξη «που είχε διαταραχτεί για τα καλά».Επίσης, πολύ συχνά το διερευνητικό, περίεργο και ανήσυχό μου μάτι, έρχεται σε επαφή με λογής εξώφυλλα, ταμπλόιντ και άλλα τέτοια παρόμοια και ακόμη διαβάζω για αδιανόητα πράγματα, καθώς τα αποκαλούν, όπως επεισοδιακοί χωρισμοί, τρίγωνα σχέσεων (μακριά τα χέρια σας από τα τρίγωνα Πανοράματος), απίστευτες απιστίες, απίθανους καυγάδες, αδιανόητους χωρισμούς (μιας και το I will always love you της Whitney Houston πρέπει να το εφαρμόζουμε κάθε μέρα), σκάνδαλα μεγατόνων όπως τη δημιουργία sextape και άλλα παρόμοια.
Η περίπτωση της JoAnn Hamilton, που βγήκε στη φόρα μέσα από το ρεπορτάζ του Michael Janofsky σε ένα τεύχος των NewYork Times το 2003 είναι χαρακτηριστική: Σύμφωνα με τον Janofsky, η κα Hamilton, ήταν (τότε) μια 64-χρονη γυναίκα, Μορμόνος στο θρήσκευμα, μητέρα 8 παιδιών, μητριά 13 παιδιών και θετή μητέρα 16 παιδιών. Για πάρα πολλά χρόνια διοργάνωνε ή συμμετείχε σε καμπάνιες και προγράμματα προστασίας των παιδιών από την «πορνογραφία»: Όλων των τύπων την πορνογραφία. Κάθε περιοδικό που διαφημίζει μοντέλα, γυναικεία ή αντρικά, με μαγιό, όπου διαφαίνονται τα γεννητικά τους όργανα ή άλλα σεξουαλικώς προκλητικά μέρη του σώματος, μπορεί να οδηγήσει τα αγόρια σε σεξουαλικές εξαρτήσεις και να καταστρέψει “μια και καλή” τη συναισθηματική τους ανάπτυξη, σύμφωνα με την κα Hamilton. Η κα Hamilton για αρκετά χρόνια έκανε το καλύτερο που μπορούσε για να βοηθήσει τους εισαγγελείς της περιοχής της λειτουργώντας ως διαμεσολαβητής σε θέματα βωμολοχίας, χυδαιότητας και πορνογραφίας που απειλούσε την «ευημερία» της πολιτείας της (Γιούτα). Η κα Hamilton έγινε ηρωίδα στα μάτια των ανθρώπων της πολιτείας όπου ζούσε, σύμφωνα πάντα με το ρεπορτάζ. Έβλεπε κανείς ανθρώπους να τυπώνουν μπλουζάκια με μηνύματα του τύπου «Προστατέψτε τα παιδιά: Απομακρύνετε ακατάλληλο υλικό από οποιοδήποτε ορατό σημείο της περιοχής μας».
Τι είναι, όμως, αυτό το ακατάλληλο υλικό; Κατά τους λογοκρίνοντες, φαίνεται να είναι σχεδόν κάθε περιοδικό που προβάλλει, ή υποβάλλει στους ανθρώπους, σεξουαλικά εξώφυλλα και σχετικές εσωτερικές φωτογραφίες ή ιστορίες. Πολλοί μαγαζάτορες αναγκάζονται να απομακρύνουν (ή να μη δέχονται) συγκεκριμένα περιοδικά από τους πάγκους τους ή να καλύπτουν τα εξώφυλλα περιοδικών, όπως το Penthouse ή το Playboy (ή να τα βάζουν σε μέρος όπου «ξέρεις που πρέπει να ψάξεις για να τα βρεις»), για να κρύβουν κάθε υπαινιγμό ή πιθανότητα να φανεί κάποιου είδους σεξουαλική ιδέα ή άποψη: Και, φυσικά, οτιδήποτε είναι χυδαίο ή πρόστυχο, όπως γυναίκες που δείχνουν τα στήθη τους ή τη χαράδρα που σχηματίζεται ανάμεσά τους με βάση κάποιο ντεκολτέ τους, πρέπει να καλύπτεται τελείως ή να φαίνεται μόνο το όνομα του περιοδικού, πάνω-πάνω, για να ξέρουν οι άνθρωποι περί τίνος πρόκειται. Αυτό κι αν είναι αχαλίνωτη σεξουαλική λογοκρισία. Αλλά βασίζεται στην ιδέα περί ευημερίας ενός σύγχρονου δημοκρατικού κράτους που πρέπει να είναι πάντα σεμνό και σοβαρό με βάση την άρχουσα ηθική τάξη. «Σεξ και βλακείες. Ντροπής πράγματα», όπως λένε συχνά. Καμία διαφορά με τους πραγματικούς πουριτανούς του σχετικού κινήματος του 16ου και 17ου αιώνα.
Και ποια είναι η απάντηση στα παραπάνω; Ποια είναι η θέση του άρθρου αυτού; Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει η τέλεια, ή η μισοτέλεια, απάντηση στα παραπάνω.
Είναι πολύ δύσκολο να καθιερωθεί κατάλληλη και αποτελεσματική σεξουαλική αγωγή αν δε μεταβληθούν, ή δεν αλλάξουν, οι κοινωνικές προσδοκίες, στάσεις και απόψεις γύρω από το σεξ. Για παράδειγμα, αν ξεπεράσεις τις δικές σου προκαταλήψεις γύρω από το σεξ και παρουσιάσεις στο παιδί σου τις επιστημονικές απόψεις γύρω από το σεξ, το παιδί σου θα μάθει, μεν, πολλά πράγματα, αλλά δύσκολα θα μπορεί να τα αξιοποιήσει στην κοινότητα όπου ζει, γιατί είναι σχεδόν απίθανο οι υπόλοιποι γονείς να έχουν δώσει κάποιο όμοιο πλαίσιο αναφοράς στα παιδιά τους, τα οποία αλληλεπιδρούν με το παιδί σου. Το παιδί σου θα αναστατώνει πολύ λιγότερο τον εαυτό του για το σεξ, αλλά θα συνεχίσει να υποφέρει από την αναστάτωση τη σχετική με θέματα που αφορούν το σεξ στη γειτονιά, όπου διαμένει, εξαιτίας της διαφορετικότητάς του, κάτι που θα είναι άσχημο και αμετάβλητο, τουλάχιστον προσωρινά.
Μήπως, τελικά, η σεξουαλική αγωγή σήμερα είναι ένας ευχετήριος πόθος και τίποτ’ άλλο; Όχι, κατ’ ανάγκη. Στην πραγματικότητα μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα για να προάγεις μια καλοπροαίρετη και ειλικρινή σεξουαλική αγωγή και ζωή στη γειτονιά, την κοινότητα ή, γενικά, την περιοχή όπου ζεις (ακόμη κι αν η σεξουαλική αγωγή δε «μπει» ποτέ στα σχολεία). Γιατί, αν μάθουμε στα παιδιά (και στους μεγάλους) να απολαμβάνουν περισσότερο το σεξ με βάση ορθολογικές και απενοχοποιημένες αντιλήψεις, τότε θα συμβάλλουμε αποφασιστικότερα στην πάταξη ανθυγιεινών φαινομένων όπως το πληρωμένο σεξ, η μαστροπεία, η σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση, η αιμομιξία και τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Όσο η προσέγγιση παραμένει απαγορευμένη, «ξύλινη» ή σαχλή, με βάση κάποια ηθικολογική προσέγγιση για τη διατήρηση των σχετικών ταμπού, τόσο περισσότερο θα ανθίζουν φαινόμενα σαν τα παραπάνω και όλο και περισσότερο σκοτάδι και σύγχυση θα διαπνέει τους ανθρώπους που θέλουν να κάνουν πραγματικά κάτι γι’ αυτό (εκείνοι που θέλουν να απολαύσουν το σεξ, ήδη έχουν τρόπους να το κάνουν, απλώς το έμαθαν με το δύσκολο τρόπο).
Ιδού μερικές αρχικές προτάσεις (πολλές περισσότερες θα ακολουθήσουν σε προσεχή άρθρα):
1. Αναγνώρισε τη δική σου άγνοια και τους δικούς σου περιορισμούς γύρω από το σεξ (δες πληροφορίες σε προσεχή άρθρα μου σχετικά) και μην υποκρίνεσαι ότι γνωρίζεις πράγματα, που προφανώς δε γνωρίζεις, για το σεξ, την αγάπη και τον έρωτα.
2. Διάβασε όσα πιο πολλά βιβλία και άρθρα που βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα γύρω από το σεξ – διάβασέ τα με κριτικό, και όχι με επικριτικό, τρόπο. Αγνόησε απόψεις που είναι ηθικολογικές, αιρετικές ή φανατικές και ξεκίνα να βγάζεις συμπεράσματα με βάση τα δεδομένα και όχι το δόγμα που κυριαρχεί γύρω από το σεξ (το δόγμα δεν αφορά μόνο τον πουριτανισμό αλλά και το άκρατο σεξ). Μάθε να αναγνωρίζεις τη σεξουαλική άγνοια και προκατάληψη που κυριαρχεί στην κοινότητα όπου ζεις και γενικότερα στον κόσμο, όπως αυτή αναφέρεται σε αυτό το άρθρο και αλλού καθώς και αυτή που θα αναφερθεί σε προσεχή μου άρθρα (π.χ., γιατί οι άνθρωποι φοβούνται τόσο πολύ τις σεξουαλικές περιπέτειες, ή γιατί υπάρχει τόσος σεξουαλικός φασισμός στον κόσμο). Πολύ σημαντικό: Γενικά απόφυγε (ή διάβασε με ιδιαίτερα κριτικό τρόπο) βιβλία, άρθρα ή φυλλάδια που βασίζονται σε απόλυτες, δογματικές, μονομερείς ή μη ρεαλιστικές απόψεις, π.χ., αναφέρω σχετικούς τίτλους που προσεγγίζουν το θέμα με σαχλό τρόπο όπως Το θέμα είναι οι άντρες, Για όλα φταίει ο έρωτας ή Πως να κλέψεις τον άνδρα της άλλης (το πιο ενδιαφέρον σε αυτό το τελευταίο βιβλίο δεν είναι ο τίτλος, αλλά το, πιθανά επιτηδευμένο, παρατσούκλι της συγγραφέως: Joanna J. Slut).
3. Αντιμετώπισε τα δικά σου σεξουαλικά προβλήματα ξεκάθαρα και ειλικρινά και τρέξε (μην περπατάς απλά) στον πλησιέστερο ψυχολόγο ή σύμβουλο γάμου που είναι αποδεδειγμένα γνώστης μιας λογικής και τεκμηριωμένης μεθόδου σε σχετικά ζητήματα.
4. Όταν τα παιδιά σου αρχίζουν να θέτουν ερωτήσεις γύρω από το σεξ, απάντησέ τους με άμεσο, αληθινό και «γήινο» τρόπο. Δίδαξέ τα ότι το σεξ, σε όλες σχεδόν τις μορφές του, είναι μια ωραία, απολαυστική δραστηριότητα. Αλλά πείτε τους, επίσης, ότι ο κόσμος είναι γεμάτος από φανατικούς τύπους οι οποίοι θα τους πουν ότι το σεξ δεν είναι ωραίο, ή απολαυστικό, θα τους πουν ότι είναι κάτι «βρώμικο» και ότι θα έπρεπε να ενοχοποιούν τον εαυτό τους, ή να ντρέπονται γι’ αυτό που συμβαίνει στους ίδιους και στον κόσμο σχετικά με τη σεξουαλικότητα των ανθρώπων. Πείτε τους ότι, δυστυχώς, θα πρέπει να υπακούν σε νόμους περί μη δημόσιας επίδειξης της σεξουαλικότητάς τους αλλά και ότι μπορούν, εφόσον είναι διακριτικοί, να κάνουν ό,τι θέλουν μέσα στη σκέψη, στη φαντασία, στο δωμάτιο ή στην κρεβατοκάμαρά τους.
5. Αν έχεις ενδοιασμούς για το πόσο κατάλληλος είσαι στην παροχή σεξουαλικής αγωγής στα παιδιά σου, μη διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια από άτομα εκπαιδευμένα σε σχετικά θέματα. Ειδικοί όπως ψυχολόγοι, γιατροί, σύμβουλοι γάμου, κοινωνικοί λειτουργοί, γυναικολόγοι-ανδρολόγοι, εκπαιδευτικοί και άλλοι επαγγελματίες του χώρου αγωγής σεξουαλικής υγείας, απαλλαγμένοι από προκαταλήψεις γύρω από το σεξ, θα είναι σε θέση να σε βοηθήσουν.
6. Σε κάθε περίπτωση προσπάθησε να είσαι αποδεκτικός, μη επικριτικός και δημοκρατικός όσον αφορά τη σεξουαλική συμπεριφορά των άλλων. Υιοθέτησε τη στάση που θα υιοθετούσες και σε γενικότερα ανήθικα ζητήματα. Να εργάζεσαι για τη θέσπιση νόμων και κανόνων που αφορούν την πάταξη συμπεριφορών από άτομα που υιοθετούν αχρείαστες, ανώφελες και άσκοπες σεξουαλικές συμπεριφορές παρά για νόμους και κανόνες που βασίζονται στην άγνοια, τη δεισιδαιμονία και την «καθωσπρέπει» ηθική γύρω από το σεξ. Όταν τα παιδιά σου διαπράττουν «άσχημες» ή «εσφαλμένες» σεξουαλικές συμπεριφορές, πρόσφερέ τους την άνευ όρων αποδοχή σου καταδικάζοντας τις συμπεριφορές τους αλλά όχι το σύνολο του εαυτού τους για τις συμπεριφορές τους αυτές.
Όσον αφορά το επίσημο σχολείο, είναι αυτονόητο ότι προτείνω η σεξουαλική αγωγή να γίνει επίσημο μάθημα (αν και από μόνο του αυτό δεν αρκεί γιατί η σεξουαλική ανάπτυξη του ατόμου διατρέχει όλη τη ζωή του και όχι τα πρώτα του χρόνια όπως, δυστυχώς ακόμη, πολλές ψυχολογικές προσεγγίσεις συνεχίζουν να ισχυρίζονται). Η υιοθέτηση ξεχωριστού μαθήματος στο σχολείο θα πρέπει να βασίζεται σε μια ορθολογική (δηλαδή ρεαλιστική, λογική και πραγματιστική) προσέγγιση και αποτελεί από μόνο του ένα ξεχωριστό θέμα (θα το θίξω σε ξεχωριστό άρθρο στο μέλλον). Σε πρώτη φάση, πάντως, δεν είναι καθόλου ορθολογικό να γίνονται προσπάθειες για την εισαγωγή προγραμμάτων ή μαθημάτων σεξουαλικής αγωγής στο Ελληνικό σχολείο και μερικά (αν όχι όλα) από τα προγράμματα ή μαθήματα που προτάθηκαν και «έτρεξαν» στο σχολείο να μην περιλαμβάνουν τις λέξεις ΣΕΞ, ΕΡΩΤΑΣ ή ΑΓΑΠΗ στα προγράμματά τους. Πως, υποτίθεται, θα διαπραγματευτείς με τους μαθητές θέματα γύρω από το σεξ, όταν δεν το συμπεριλαμβάνεις καν ως όρο μέσα στις ασκήσεις του προγράμματός σου; Για του λόγου το αληθές, κάντε εύρεση των όρων «σεξ», «έρωτας» και «αγάπη» εδώ, https://askitis.gr/assets/books/sexoualiki_agogi_9-12_egxeiridio_ekpaideytikoy.pdf και εδώ https://www.askitis.gr/assets/books/sexoualiki_agogi_6-8_tetradio_mathiti.pdf, ενώ το πρόγραμμα αυτό,http://blogs.sch.gr/kkiourtsis/files/2012/03/vivlio_mathiti_15-18_sexoualikes_sxeseis_.pdf, είναι σα να παρουσιάζεται σε φοιτητές ιατρικής ή ειδικευόμενους γυναικολογίας, ανδρολογίας και άλλων συναφών ιατρικών ειδικοτήτων παρά σε μαθητές σχολείου 15-18 ετών στους οποίους, υποτίθεται ότι, απευθύνεται.
Από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να διαπραγματευτεί κάποιος στο πλαίσιο της σεξουαλικής αγωγής του σχολείου είναι η διδασκαλία σχετικής γλώσσας και σχετικού λεξιλογίου (πβ.André, 2017) με τρόπο ορθολογικό, δηλαδή αβίαστο, απενοχοποιημένο και μη προκατειλημμένο, ειδικά στα παιδιά και στους εφήβους που πειραματίζονται από τη φύση τους με απειράριθμους σεξουαλικούς νεολογισμούς και σχετικούς κώδικες επικοινωνίας και είναι πολύ πιο μέσα στο «παιχνίδι» απ’ όσο φαντάζεστε. Αν επιθυμείτε να διαβάσετε ένα Ελληνικό ανάγνωσμα σχετικό με τη σεξουαλική αγωγή στα σχολεία, για να έχετε αρχική, στέρεη εικόνα επί των δεδομένων του θέματος, προτείνω το βιβλίο Η σεξουαλική αγωγή στο σχολείο: Θεωρία και πράξη – οι απόψεις των εκπαιδευτικών της Μαργαρίτας Γερούκη. Επιπλέον, μια από τις καλύτερες μεθόδους για τον σχεδιασμό προγραμμάτων σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο είναι η εμπειρικά τεκμηριωμένη Λογικοθυμική Συμπεριφορική μέθοδος για σεξουαλικά ζητήματα του Albert Ellis. Περισσότερες πληροφορίες για τη μέθοδο αυτή καθώς και το πως εκείνη μπορεί να αξιοποιηθεί στο σχολείο ή στη ζωή θα γράψω σε προσεχή άρθρα.
Προς το παρόν, με βάση το άρθρο αυτό, θέτω μερικά ερωτήματα προς περαιτέρω διερεύνηση, εμβάθυνση και πρακτική τοποθέτηση σε επίπεδο αντιμετώπισης: Γιατί το σεξ δε διδάσκεται σοβαρά, αβίαστα, απενοχοποιημένα και αποτελεσματικά στα σχολεία; Γιατί το σεξ αποσιωπάται ακόμη στην Ελληνική κοινωνία και αποτελεί κοινωνικό ταμπού; Γιατί τα βιβλία και τα προγράμματα που, ενίοτε, διδάσκονται τα παιδιά στα σχολεία είναι, ως επί το πλείστον, ακατάλληλα και θέτουν το θέμα «απ’ έξω-απ’ έξω»; Γιατί οι λέξεις (και οι σκέψεις περί) σεξ, έρωτα και αγάπης συνεχίζουν να θεωρούνται «μιάσματα» από τόσους ανθρώπους που διαφεντεύουν τις τύχες της εκπαίδευσης και άλλων τομέων και θεσμών της καθημερινής ζωής; Γιατί το σεξ προωθείται ακόμη ως μέσο σεξουαλικής αναπαραγωγής, κυρίως, και όχι απόλαυσης; Γιατί είναι διεκπεραιωτική η σεξουαλική αγωγή των μαθητών και των νέων παρά την, υποτιθέμενη, σεξουαλική επανάσταση της δεκαετίας του ‘60; Γιατί το σεξ αποτελεί, ακόμη, κάτι το ανήθικο στο κύριο ρεύμα της κοινωνίας; Γιατί τα σχετικά, αποσπασματικά, προγράμματα στα σχολεία ακολουθούν αυστηρά ακαδημαϊκή ή σοβαροφανή προσέγγιση στην παρουσίαση του σεξ στους μαθητές; Γιατί, στο άλλο άκρο, αυξάνονται τα βιβλία και τα ιστολόγια που γελοιοποιούν το σεξ και το παρουσιάζουν με τόσο σαχλό, ή δήθεν απελευθερωμένο, τρόπο; Γιατί, τελικά, οι Έλληνες (αλλά και πολύ ακόμη λαοί), φοβούνται τόσο πολύ το σεξ;
Απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα θα δοθούν σε προσεχή σχετικά άρθρα τα οποία θα έχουν να κάνουν με θέματα όπως μύθοι περί αγάπης, αυνανισμός, φλερτ με ή χωρίς χαμούρεμα, φλερτ με ή χωρίς σεξ στο κρεβάτι ή αλλού, προγαμιαίες και μεταγαμιαίες σεξουαλικές σχέσεις, απιστία, σεξ χωρίς αγάπη, σεξουαλική ανεπάρκεια, σεξουαλικός φασισμός, ορθολογική σεξουαλική ηθική, αντιμετώπιση σεξουαλικών προβλημάτων, σεξ και προσωπική ανάπτυξη, σεξουαλική απόλαυση, σεξουαλική αγωγή στο σχολείο και στην κοινωνία κ.α..
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- André, J. (Επιμ.) (2017). Μικρό λεξικό της σεξουαλικότητας. Αθήνα: Πατάκης.
- Γερούκη, Μ. (2011). Η σεξουαλική αγωγή στο σχολείο: Θεωρία και πράξη – οι απόψεις των εκπαιδευτικών. Αθήνα: Μαραθιά.
- Comfort, A., &Quilliam, S. (2013). The new joy of sex. London: Mitchel Beazley.
- Dodson, B. (2002). Orgasms for two: The hoy of partnersex. New York: Harmony.
- Ellis, A. (2003). Sex without guilt in the 21st century. Fort Lee, NJ: Barricade.
- Krippendorff, K. (2003). Content Analysis: An introduction to its methodology (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
