Πανδημία και Ψυχική Υγεία: Συνέπειες και Τρόποι Διαχείρισης

Η υψηλή μεταδοτικότητα της νόσου Covid-19 αναπόφευκτα συνεχίζει να επηρεάζει αρνητικά την ψυχική μας υγεία, και κατ’ επέκταση τα συναισθήματά μας, τον τρόπο σκέψης και τον τρόπο ζωής μας.

Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, συνηθισμένες αντιδράσεις αποτελούν το αίσθημα ανησυχίας για την απειλή της υγείας των ίδιων και των αγαπημένων μας προσώπων, ο φόβος του θανάτου, το αίσθημα ανικανότητας και αδυναμίας προστασίας και φροντίδας των οικείων, ο φόβος του κοινωνικού στιγματισμού σε περίπτωση νόσησης, καθώς και η ανία και κατάθλιψη εξαιτίας της τήρησης μέτρων απομόνωσης (Wang, 2020a).

Άλλες έρευνες που αφορούν την ψυχολογική επίδραση της πανδημίας στον γενικό πληθυσμό οι οποίες διεξήχθησαν στα αρχικά της στάδια στην Κίνα, ανέδειξαν υψηλά επίπεδα άγχους, στρες και κατάθλιψης.

Είναι αναμενόμενο ότι ο φόβος της απώλειας αγαπημένων προσώπων, η αρνητική υποκειμενική αντίληψη της υγείας, η παρουσία κάποιας χρόνιας νόσου, ο φόβος της προηγούμενης επαφής με άτομο το οποίο ενδεχομένως να έπασχε από τη νόσο, και η δυσαρέσκεια για τον όγκο των διαθέσιμων πληροφοριών, συσχετίζονται αρνητικά με την ψυχική υγεία των Κινέζων (Wang, 2020b).

Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι σύμφωνα με έρευνα, το στρες και το άγχος ήταν προσδιοριστικοί παράγοντες της ποιότητας του ύπνου. Φάνηκε ότι τα άτομα που έπρεπε να απομονωθούν στο σπίτι τους υπέφεραν από δυσκολίες στην έλευση του ύπνου ή αϋπνία. Ο φόβος για το πώς θα εξελιχθεί η ασθένεια και κατά πόσο θα είναι διαχειρίσιμη η ίασή της στο σπίτι, η έλλειψη χώρου για σωματική άσκηση και η έλλειψη των φυσικών κοινωνικών επαφών ήταν οι κυριότερες αιτίες της βίωσης δυσάρεστων συναισθημάτων (Xiao et al., 2020).

Σύμφωνα με άλλη έρευνα, ο φόβος νόσησης, η αίσθηση σύγχυσης και αγωνίας από την υπερβολική έκθεση στην ενημέρωση από τα MME, η αβεβαιότητα για την αποτελεσματικότητα ελέγχου της επιδημίας αποδείχθηκαν ως σημαντικές αιτίες για την αϋπνία (Zhang, 2020). Επίσης, παρατηρήθηκαν αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης ως αποτέλεσμα της ανησυχίας μόλυνσης από τον ιό (Xu, Xu QH, Wang et al., 2020).

Στην Ελλάδα, οι περιορισμένοι υγειονομικοί πόροι και η διαρκής άσκηση ελέγχου από τα ΜΜΕ και το κοινό, συνέβαλαν στην ανάπτυξη αισθημάτων άγχους, αβεβαιότητας, φόβου, ανημπόριας (Tsamakis, 2020). Όσον αφορά τους επαγγελματίες υγείας, η υποκειμενική αίσθηση ευαλωτότητας και ο αντιλαμβανόμενος κίνδυνος νόσησης και μετάδοσης του ιού ευθύνονταν για τα υψηλά επίπεδα άγχους και κατάθλιψης (Lai, 2020).

Διαβάστε σχετικά: Ο φόβος στην εποχή του Covid

Είναι σημαντική η επίγνωση των συνεπειών που επιφέρει η νόσος της Covid-19 στην ψυχική μας υγεία, ώστε να διευκολυνθεί η αναζήτηση και εφαρμογή πρακτικών που θα βοηθήσουν στην διαχείριση του στρες.

Τηρούμε τα μέτρα προστασίας (πλύσιμο χεριών, χρήση μάσκας, κοινωνική αποστασιοποίηση από τις ευπαθείς ομάδες) τα οποία παραμένουν σημαντικά και ωφέλιμα, τόσο για την δική μας υγεία, όσο και των άλλων.

Προσπαθούμε να διατηρήσουμε επαφή με το κοινωνικό μας δίκτυο. Η αλληλεπίδραση με τους δικούς μας ανθρώπους μας γεμίζει ευχάριστα συναισθήματα, όπως ηρεμία, ανακούφιση, και χαρά. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, επικοινωνούμε μαζί τους μέσω τηλεφώνου ή με ηλεκτρονικά μέσα.

Περιορίζουμε την έκθεση στα ΜΜΕ. Ενημερωνόμαστε, χωρίς να κάνουμε υπερβολές, καθώς νιώθουμε ήδη αρκετά επιβαρυμένοι ψυχολογικά. Μπορούμε να επιλέξουμε να παρακολουθήσουμε κάποια αγαπημένη ταινία ή να ακούσουμε μουσική.

Ακολουθούμε μια ισορροπημένη ρουτίνα διατροφής, άσκησης, και ύπνου.

Εμπλεκόμαστε σε ευχάριστες για εμάς δραστηριότητες.

Αποδεχόμαστε τα δυσάρεστα συναισθήματα που αφορούν την κατάσταση της πανδημίας (θυμός, άγχος, φόβος, απογοήτευση, ματαίωση, απελπισία, λύπη). Είναι φυσιολογικό να αισθανόμαστε όλα αυτά τα συναισθήματα, με αρκετές διακυμάνσεις.

Εστιάζουμε στο πώς θα βελτιώσουμε την καθημερινότητα μας, και αναγνωρίζουμε ποιοι είναι οι στόχοι μας, σε προσωπικό, κοινωνικό ή επαγγελματικό επίπεδο. Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να εκπληρώνουμε τις επιθυμίες μας και να αφιερώνουμε προσπάθεια στην επίτευξη των στόχων μας.

Αναγνωρίζουμε τι μπορούμε να ελέγξουμε και τι όχι. Προφανώς δεν μπορούμε να ελέγξουμε το εύρος της πανδημίας. Μπορούμε όμως να ελέγξουμε τις επιλογές που κάνουμε καθημερινά στην ζωή μας.

Προσωπικά πιστεύω ότι ναι, έχουμε κουραστεί να κάνουμε υπομονή. Ναι, έχουμε κουραστεί να φοράμε μάσκα. Ναι, έχουμε κουραστεί να προσέχουμε τόσο σχολαστικά. Ναι, έχουμε κουραστεί να βρίσκουμε εμπόδια και να μην ζούμε την ζωή μας, όπως την θέλουμε. Ναι, έχουμε κουραστεί να νιώθουμε διαρκώς αβεβαιότητα και φόβο.

Όμως χρειάζεται να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να λαμβάνουμε ικανοποίηση, να καλύπτουμε όσο γίνεται τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, και να φροντίζουμε τον εαυτό μας και τις σχέσεις μας. Γιατί αυτό σημαίνει αγάπη προς τον εαυτό μας, και μόνο έτσι μπορεί να υπάρξει προσωπική εξέλιξη.

Υπάρχει μόνο η στιγμή. Το τώρα. Μόνο αυτό που ζείτε μέσα σε τούτο το δευτερόλεπτο είναι πραγματικό. Αυτό όμως δε σημαίνει πως πρέπει να ζούμε για τη στιγμή. Σημαίνει να ζούμε τη στιγμή.

( Leo Buscaglia).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Zhang, C. (2020). Survey of insomnia and related social psychological factors among medical staff involved in the 2019. Novel coronavirus disease outbreak. Frontiers in Psychiatry, 11, p.306.

Lai J. (2020). Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA Network Open, 3(3), p. 203976.

Tsamakis K. (2020). COVID-19 pandemic and its impact on mental health of healthcare professionals. Experimental and Therapeutic Medicine, 19(6), p. 3451‐3453

Wang Y. (2020). Study on the public psychological states and its related factors during the outbreak of coronavirus disease 2019 (COVID-19) in some regions of China. Psychology, Health & Medicine, 26(1), p. 13-22.

Wang C. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19). Epidemic among the general population in China. International Journal Environmental Research and Public Health, 17(5), p. 1729.

Xiao, H., Zhang, Y., Kong, D., Li, S., & Yang, N. (2020). Social capital and sleep quality in individuals who self-isolated for 14 days during the coronavirus disease 2019 (COVID-19). Medical Science Monitor, 26, p. 923921.

Xu, J., Xu QH., Wang, CM., & Wang, J. (2020). Psychological status of surgical staff during the COVID-19 outbreak. Psychiatry Research, 288. p. 112955.