“Δεν είχα νιώσει ποτέ πριν στη ζωή μου κλειστοφοβία και στα 45 μου χρειάστηκε να κάνω μαγνητική για πόνους στη μέση που με ταλαιπωρούσαν. Τα 20 λεπτά στον μαγνητικό ήταν για μένα μια αιωνιότητα, ασφυκτιούσα, η καρδιά μου νόμιζα θα σπάσει, αλλά ευτυχώς έκλεισα τα μάτια και σκέφτηκα άσχετα μέχρι να τελειώσει.” Μιχάλης 61 ετών[1]
Η εμπειρία του Μιχάλη είναι μία από τις πολλές που έχουν παρατηρηθεί από την ψυχολογία και την ιατρική διεθνώς σε ένα σημαντικό ποσοστό ανθρώπων που νιώθει άγχος και φόβο για τη διαδικασία της μαγνητικής τομογραφίας. Ο ίδιος ο μαγνητικός τομογράφος είναι ένα ιατρικό μηχάνημα (κλειστού ή ανοικτού τύπου) που έχει συμβάλλει σημαντικά στην εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης, προλαμβάνοντας και διαγιγνώσκοντας αποτελεσματικότερα ποικίλες ιατρικές παθήσεις.
Παρόλα αυτά, για πολλά άτομα η σκέψη της στιγμής που εισέρχονται στο στενό χώρο του μαγνητικού τομογράφου τους τρομάζει πολύ, ο φόβος τους κυριεύει, η ταχυκαρδία είναι ανυπόφορη με αποτέλεσμα ακόμη και να αναβάλλουν επανειλημμένα τη συγκεκριμένη εξέταση. Το αποτέλεσμα της αποφυγής ιατρικών εξετάσεων έρχεται αντίθετο με την έννοια της πρόληψης και της θεραπείας, και μπορεί να επιφέρει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των ασθενών.
Κλειστοφοβία και Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία
Ο φόβος και το άγχος που βιώνουν οι άνθρωποι λόγω του στενού, κλειστού χώρου, της επιβεβλημένης ακινησίας και του δυνατού, επαναλαμβανόμενου ήχου κατά τη διαδικασία της μαγνητικής τομογραφίας είναι μία μορφή κλειστοφοβίας. Η συνθήκη της κλειστοφοβίας γενικότερα μπορεί να δημιουργήσει την αίσθηση ότι το άτομο νιώθει παγιδευμένο σε έναν περιορισμένο ή συγκεκριμένο χώρο, ενώ συχνά επιφέρει αρνητικές συνέπειες στη λειτουργικότητά του.
Όπως σε όλες τις φοβίες και τις διαταραχές άγχους, έτσι και για την κλειστοφοβία υπάρχει επιστημονικά αποδεδειγμένη θεραπεία με μεγάλο ποσοστό επιτυχίας: η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία (ΓΣΘ), γνωστή ως CBT. Η ΓΣΘ προσφέρει μία μακροπρόθεσμη θεραπευτική λύση στους ανθρώπους που βιώνουν τις πολλαπλές επιπτώσεις της κλειστοφοβίας. Μόλις στις πρώτες δέκα συνεδρίες με μία/έναν εξειδικευμένο/-η ψυχοθεραπευτή/-τρια, μπορεί κανείς να απολαύσει τα πρώτα σημάδια ανακούφισης των συμπτωμάτων άγχους και φόβου που του προκαλούνται όταν πρόκειται να εισέλθει σε κλειστούς χώρους, και εν προκειμένου σε έναν μαγνητικό τομογράφο.
Πώς γίνεται η θεραπεία της κλειστοφοβίας με τη ΓΣΘ;
Με τη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (ΓΣΘ) το άτομο κατακτά υψηλό επίπεδο αυτογνωσίας και αυτοελέγχου των δυσλειτουργικών και μη ρεαλιστικών, δυσάρεστων και ενοχλητικών σκέψεων που συνδέονται με τα συναισθήματα φόβου και άγχους, όπως και με σωματικές αντιδράσεις και συμπεριφορές.
Με την καθοδήγηση της/του ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή/τριας και την εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνικών, το άτομο εντοπίζει σταδιακά τις σκέψεις που πυροδοτούνται στη συνθήκη του μαγνητικού τομογράφου και επιφέρουν αντιδράσεις φόβου και άγχους, ενώ σταδιακά αναδεικνύονται κάποια επαναλαμβανόμενα μοτίβα σκέψης.
Κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής συζήτησης με τον/την ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή/τρια, επιδιώκεται μία σταδιακή αντικατάσταση των σκέψεων που προκαλούν φόβο, με εναλλακτικές, λειτουργικές και ρεαλιστικές σκέψεις που είναι πιο οικείες στο ίδιο το άτομο, αλλά και του προκαλούν ένα αίσθημα ασφάλειας.
Παράλληλα με την αντικατάσταση των σκέψεων, πραγματοποιείται μία σταδιακή έκθεση και εξοικείωση του ατόμου σε νοερές ή/και πραγματικές καταστάσεις που συνδέονται με τη συνθήκη της κλειστοφοβίας. Ως αποτέλεσμα, το άτομο σταδιακά αισθάνεται λιγότερο έως και καθόλου φόβο σε μία κλειστοφοβική συνθήκη (π.χ. μαγνητικό τομογράφο).
Στο τέλος της ψυχοθεραπείας, το άτομο δεν βιώνει κλειστοφοβία, έχει εκπαιδευτεί και αντιλαμβάνεται τα μοτίβα σκέψεων που συνδέονται με τα συναισθήματα άγχους και φόβου, και γνωρίζει πώς να εφαρμόζει εγκαίρως συγκεκριμένες τεχνικές διαχείρισης χωρίς την καθοδήγηση του/της ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή/τριας.
Διαβάστε σχετικά: Η φύση των φοβιών και η πρόκληση της αντιμετώπισής τους
6 απλές συμβουλές διαχείρισης του φόβου για τον μαγνητικό τομογράφο
1. Πριν την εξέταση, θα σας βοηθήσει να μάθετε όσα περισσότερα γίνεται για το μηχάνημα αλλά και συνολικά για τη διαδικασία της εξέτασής σας. Ρωτήστε τον αρμόδιο επαγγελματία υγείας λεπτομέρειες, όπως Πόσο χρόνο θα διαρκέσει η εξέταση; Πώς μπορώ να περιορίσω τον ενοχλητικό ήχο της εξέτασης; Αν νιώσω άβολα, μπορώ να σταματήσω την εξέταση; Μπορείτε να με ακούσετε κατά τη διάρκεια της εξέτασης; Το μηχάνημα του τομογράφου παραμένει ανοιχτό από τη μία πλευρά
2. Ζητήστε από ένα έμπιστο άτομο που σας καταλαβαίνει και σας ηρεμεί να σας συνοδεύσει στην εξέταση. Επίσης, ρωτήστε εάν μπορεί να είναι μαζί σας κάποιο άτομο του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Πολλές φορές είναι καθησυχαστικό το να είναι μαζί σας κάποιο άλλο άτομο, όπως και το να γνωρίζετε ότι λίγα μέτρα έξω από το χώρο του τομογράφου υπάρχει ένας δικός σας άνθρωπος να σας περιμένει.
3. Όταν εισέλθετε στον τομογράφο, θα σας βοηθήσει να εστιάσετε στην αναπνοή σας, αναπνέοντας αργά μέσω του διαφράγματος (διαφραγματικές αναπνοές) προκειμένου να χαλαρώσετε.
4. Αν κλείσετε τα μάτια σας με μία πετσέτα ή μάσκα ύπνου, βοηθάει να αποσπάσετε την προσοχή σας από το μηχάνημα και τη συνθήκη μέχρι να τελειώσει η εξέταση. Το περιορισμένο οπτικό ερέθισμα μπορεί να αποτρέψει την ενεργοποίηση φοβικών σκέψεων.
5. Ένας ακόμη τρόπος για να αποσπάσετε την προσοχή σας, είναι να σκεφτείτε ευχάριστες εικόνες και αναμνήσεις ενεργοποιώντας έτσι θετικά συναισθήματα, όπως για παράδειγμα μία ευχάριστη ή αστεία στιγμή από τις καλοκαιρινές σας διακοπές. Αντίστοιχα, η σκέψη κάποιου δυσεπίλυτου προβλήματος που προκύπτει από τη φύση του επαγγέλματός σας ή την ύπαρξη κάποιου γρίφου είναι αποτελεσματικοί τρόποι στο να απασχολήσετε τη σκέψη σας και να παραμείνετε ακίνητοι/ες και ήρεμοι/ες.
6. Μία άλλη απλή τεχνική είναι η καταμέτρηση (π.χ 1000, 999, 998), αν και μονότονη, έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να είναι ανακουφιστική, ενώ ο χρόνος περνάει ακόμη πιο γρήγορα!
Να θυμάστε ότι η αξονική τομογραφία είναι μία ασφαλής ιατρική διαδικασία που θα σας βοηθήσει να είστε υγιής και δεν θα σας προκαλέσει κάποια βλάβη. Ο φόβος που νιώθετε οφείλεται στην πρωτόγνωρη παράμετρο της διαδικασίας και δεν χρειάζεται να νιώθετε ντροπή γι’ αυτό. Μιλήστε για όσα σας φοβίζουν στα αγαπημένα σας πρόσωπα! Δεν χρειάζεται να υποφέρετε άλλο, αναζητήστε βοήθεια το συντομότερο σε εξειδικευμένους/ες ψυχολόγους- ΓΣΘ ψυχοθεραπευτές/τριες για οριστική θεραπεία της κλειστοφοβίας σας.
[1] Τα προσωπικά στοιχεία και το περιεχόμενο έχει διαμορφωθεί αναλόγως για τη διασφάλιση της ανωνυμίας.
Ευχαριστώ πολύ την εικαστικό Πανδώρα Καρτσωνάκη για τη δημιουργία και την παραχώρηση του εικαστικού έργου της με τίτλο “Joe στον μαγνητικό τομογράφο (MRI)” εμπνευσμένο από το άρθρο μου. Περισσότερες πληροφορίες για το έργο της θα βρείτε στο https://www.linkedin.com/in/panagiota-kartsonaki-b56b7012a και στο Instagram profile: pandora_kartsonaki
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
