Υπάρχει και αυτή η πλευρά της ενσυναίσθησης που απαντάται κυρίως σε ναρκισσιστές.
Συνήθως τα άτομα με υψηλά επίπεδα αρνητικών χαρακτηριστικών θεωρείται ότι παρουσιάζουν ελλείψεις στην ενσυναίσθησή και πιθανότατα αυτό να τους κάνει δυνητικά πιο επικίνδυνους ή επιθετικούς. Ωστόσο πρόσφατα, ανακαλύφθηκε κάτι που θέτει αυτή την θέση υπό διερεύνηση.
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Personality and Individual Differences”, μια κατηγορία ανθρώπων με σκοτεινά χαρακτηριστικά φάνηκε να έχει ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ενσυναίσθησης, την αποκαλούμενη “σκοτεινή ενσυναίσθηση”.
Τα χαρακτηριστικά αυτά προσωπικότητας περιλαμβάνουν αντικοινωνικότητα, ναρκισσισμό και Μακιαβελισμό, όλα μαζί αναφέρονται ως η “σκοτεινή τριάδα”. Πρόσφατα, προτάθηκε να προστεθεί και τα σαδιστικά στοιχεία, ανάγοντας τη σε “σκοτεινή τετράδα”.
Η ψυχοπαθητικότητα χαρακτηρίζεται από επιφανειακή γοητεία και αναλγησία. Τα άτομα με υψηλά επίπεδα αυτών των στοιχείων, συχνά φαίνεται να έχουν έναν τρόπο ζωής χωρίς κανόνες και μια αντικοινωνική συμπεριφορά. Ο Μακιαβελισμός προέρχεται από τις γραφές του Niccolo Machiavelli, έναν αναγεννησιακό συγγραφέα, ιστορικό και φιλόσοφο.
Περιέγραψε παιχνίδια εξουσίας που ενείχαν εξαπάτηση, προδοσία και έγκλημα. Έτσι, η έννοια μακιαβελισμός, αναφέρεται σε μια εκμεταλλευτική, κυνική και χειριστική φύση. Ο ναρκισσισμός χαρακτηρίζεται από μια υπερβολική αίσθηση δικαιώματος, ανωτερότητας και μεγαλοπρεπούς σκέψης, ενώ ο σαδισμός δηλώνει την τάση κάποιου να προκαλεί και να απολαμβάνει τον πόνο στους άλλους. Τα σκοτεινά χαρακτηριστικά, συγκεκριμένα η ψυχοπαθητικότητα και ο Μακιαβελισμός, έχουν συναρτηθεί πολλές φορές με την επιθετικότητα και την αντικοινωνική συμπεριφορά.
Το παιχνίδι της ενσυναίσθησης
Η ενσυναίσθηση αφορά στην ικανότητα κάποιου να μοιραστεί συναισθήματα, «συναισθηματική ενσυναίσθηση» (αν νιώθεις λύπη, τη νιώθω και εγώ). Αλλά μπορεί και να σημαίνει την ικανότητα να καταλάβεις τις σκέψεις των άλλων, η οποία ονομάζεται γνωστική ενσυναίσθηση (κατανοώ τι σκέφτεσαι και γιατί νιώθεις λύπη).
Για παράδειγμα, η έλλειψη συναισθηματικής κατανόησης είναι σημείο κατατεθέν στην διαγνωσμένη ψυχοπαθητικότητα που χρησιμοποιείται για να εξηγήσει την επίμονα και χειριστικά βίαιη συμπεριφορά. Η έρευνα υποστηρίζει την αντίληψη ότι ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι με σκοτεινά στοιχεία πληγώνουν τους άλλους ή έχουν δυσκολία στις σχέσεις τους, είναι αυτή ακριβώς η έλλειψη ενσυναίσθησης.
Παραδόξως, ορισμένοι ερευνητές έχουν μιλήσει για υψηλά επίπεδα ενσυναίσθησης σε ορισμένα άτομα με αυτά τα χαρακτηριστικά.
Αν το σκεφτούμε αυτό που λένε, έχει κάποιο νόημα καθώς για να χειραγωγήσει κανείς τους άλλους για προσωπικό όφελος -ή πράγματι να απολαμβάνει τον πόνο τους-, θα πρέπει να έχει έστω και την ελάχιστη ικανότητα να καταλάβει τους άλλους. Επομένως, υπάρχει η ερώτηση αν πράγματι τα σκοτεινά αυτά στοιχεία και η ενσυναίσθηση είναι συνδεδεμένα.
Διαβάστε σχετικά: Η σκοτεινή πλευρά της ενσυναίσθησης
Η σκοτεινή ενσυναίσθηση
Περίπου 1.000 άτομα συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια με βάση αυτά τα σκοτεινά τρία χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν προηγουμένως και την ενσυναίσθηση. Μετά αναλύθηκαν τα δεδομένα με τη μέθοδο γνωστή ως «ανάλυση λανθάνοντος προφίλ» με βάση την οποία οι άνθρωποι κατατάσσονται σε κατηγορίες με διάφορα προφίλ με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Αυτό που βρέθηκε ήταν μια ομάδα με χαμηλή ενσυναίσθηση και τα αρνητικά χαρακτηριστικά (περίπου το 13% του δείγματος). Επίσης μια μερίδα ατόμων με χαμηλά ποσοστά σε όλα αυτά τα στοιχεία (34% «φυσιολογικά επίπεδα») και μια ομάδα με χαμηλά επίπεδα αντικοινωνικών στοιχείων και υψηλά επίπεδα ενσυναίσθησης (33%).
Παρ΄ ολ΄ αυτά, βρέθηκε ένα τέταρτο γκρουπ ατόμων με τη λεγόμενη «σκοτεινή ενσυναίσθηση». Αυτοί είχαν υψηλά επίπεδα σε όλα τα στοιχεία αλλά και την ενσυναίσθηση (20% του συνολικού δείγματος). Είναι ενδιαφέρον, καθώς αυτή η τελευταία κατηγορία είχε υψηλά νούμερα και στη συναισθηματική και τη γνωστική ενσυναίσθηση σε σχέση με τα υπόλοιπα άτομα.
Στη συνέχεια οι παραπάνω κατηγορίες χωρίστηκαν με βάση τις μετρήσεις στην επιθετικότητα, την τυπική προσωπικότητα, τη ψυχολογική ευαλωτότητα και την ευεξία. Οι «σκοτεινοί ενσυναισθητικοί» δεν ήταν το ίδιο επιθετικοί με εκείνους της κατηγορίας «σκοτεινή τριάδα»- θεωρώντας πως οι δεύτεροι είναι πιο επικίνδυνοι. Ωστόσο, οι πρώτοι είχαν πιο πολλή επιθετικότητα σε σχέση με τους τυπικούς και ενσυναισθητικούς, τουλάχιστον όσον αφορά τη μέτρηση της έμμεσης επιθετικότητας.
Σε συμφωνία με τα παραπάνω οι ενσυναισθητικοί ήταν πιο «συγκαταβατικοί» (ένα χαρακτηριστικό προσωπικότητας που δείχνει πόσο καλοσυνάτος και φιλικός είναι κάποιος), ακολουθούν οι «τυπικοί», έπειτα οι «σκοτεινοί ενσυναισθητικοί» και τέλος η σκοτεινή τριάδα. Είναι ενδιαφέρον, ότι οι πιο σκοτεινοί ενσυναισθητικοί χαρακτήρες ήταν πιο εξωστρεφείς, ένα στοιχείο που δείχνει την τάση να είναι κανείς κοινωνικός, ενεργητικός και ζωντανός.
Ωστόσο, η παρουσία της ενσυναίσθησης φαίνεται πως ενθαρρύνει την ικανοποίηση από τη κοινωνική συναναστροφή. Μπορεί όμως και να κινητοποιείται από την επιθυμία κάποιου να χειρίζεται τους άλλους.
Επιπλέον, οι πιο σκοτεινοί ενσυναισθητικοί χαρακτήρες είχαν υψηλότερα επίπεδα νευρωτισμού, ένα είδος αρνητικής σκέψης, αλλά όχι τόσο υψηλά επίπεδα κατάθλιψης, άγχους ή ανησυχίας. Αντίθετα, ο νευρωτισμός μπορεί να αναδεικνύει χαρακτηριστικά όπως ο θυμός, η επιθετικότητα και η αυτο-αμφισβήτηση. Πράγματι, τα άτομα αυτά, ανέφεραν να επικρίνουν πιο αυστηρά τον εαυτό τους σε σχέση με εκείνους με πιο αντικοινωνικές προσωπικότητες. Αντίστοιχα, τα αρνητικά τους συναισθήματα μπορεί να είναι μια αντίδραση στην αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους.
Κρυμμένοι κίνδυνοι
Παρόλο που η επιθετικότητα που αναφέρθηκε από τους πιο σκοτεινούς ενσυναισθητικούς τύπους δεν ήταν στα ίδια υψηλά επίπεδα με εκείνους που δεν έχουν αυτό το χαρακτηριστικό (τη σκοτεινή τριάδα), αυτό που ίσως είναι μια πρόκληση από αυτό το προφίλ προσωπικότητας είναι η ενσυναίσθησή τους, καθώς είναι πιθανό να κρύψουν πιο εύκολα τα αντικοινωνικά στοιχεία χρησιμοποιώντας τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Πιστεύεται πως οι σκοτεινοί ενσυναισθητικοί έχουν την ικανότητα να είναι ανάλγητοι και αδίστακτοι, αλλά είναι σε θέση να περιορίσουν αυτήν την επιθετικότητα.
Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο, ότι τα άτομα που έχουν λάβει τη διάγνωση της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας (συχνά παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα σκοτεινών χαρακτηριστικών) πιθανότατα έχουν χαμηλή ενσυναίσθηση και ίσως συμπεριφερθούν επικίνδυνα. Η έρευνα αυτή μελέτησε άτομα από το γενικό πληθυσμό τα οποία έχουν αρκετά πιο σκοτεινά στοιχεία προσωπικότητας παρά διαταραχή αυτής.
Η έρευνα για αυτά τα χαρακτηριστικά συνεχίζεται για τους σκοτεινούς ενσυναισθητικούς τύπους σε συνάρτηση με άλλα ψυχολογικά στοιχεία. Για παράδειγμα, είναι ενδιαφέρον να δούμε τη λήψη ρίσκου, την παρορμητικότητα και τη σωματικά βίαιη συμπεριφορά. Είναι επίσης καλό να καταλάβουμε πως επεξεργάζονται τα συναισθήματά και τις εκφράσεις προσώπου, ή και πως αντιδρούν και αντιλαμβάνονται τους κινδύνους.
Απόδοση Ναταλία Παπακώστα – Msc Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
