Γνωρίστε τις «παρεξηγημένες» Διαταραχές Διάθεσης και Προσωπικότητας πριν βγάλετε εύκολα συμπεράσματα για τους άλλους ανθρώπους.
Σε κάθε νέα έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Eγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών, ο αριθμός των ψυχικών διαταραχών oλοένα και αυξάνεται. Η τελευταία έκδοση του DSM-5 απαριθμεί περίπου 300 διαταραχές. Παρ’ όλα αυτά, πολλές διαταραχές «μοιράζονται» κοινά χαρακτηριστικά με άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη και το άγχος.
Το εγχειρίδιο αυτό είναι ένας χρήσιμος οδηγός για τους ψυχιάτρους και τους ερευνητές, αλλά η διάγνωση των διαταραχών δεν μπορεί να είναι ακριβής. Οπότε, εάν οι ειδικοί ακόμη “συζητούν” για την κατηγοριοποίηση των διαταραχών, δεν είναι περίεργο ότι ορισμένες ψυχικές διαταραχές διατρέχονται από παρανοήσεις και παρεξηγήσεις.
Υπάρχουν διάφορες πηγές από τις οποίες μαθαίνουμε για τις ψυχικές διαταραχές. Είτε γνωρίζουμε κάποιον που έχει βιώσει μία ψυχική διαταραχή είτε το βιώνουμε οι ίδιοι είτε διαβάζουμε για αυτές είτε τις βλέπουμε στην τηλεόραση.
Οι ταινίες και οι τηλεοπτικές σειρές συνήθως απεικονίζουν τους ανθρώπους με ψυχικές ασθένειες ως επικίνδυνους, τρομακτικούς και απρόβλεπτους. Οι πιο δημοφιλείς (και εσφαλμένες) αναπαραστάσεις, είναι χαρακτήρες με πολλαπλές προσωπικότητες: διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας, σχιζοφρένεια και διπολική διαταραχή.
Παρ’ όλο που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών για την ψυχική ασθένεια, μπορούν να παραπλανήσουν εύκολα το κοινό, προωθώντας το στίγμα και διαιωνίζοντας τους μύθους. Και οι έρευνες δείχνουν ότι οι αρνητικές εικόνες ψυχικής ασθένειας στα ΜΜΕ (φανταστικές ή μη φανταστικές) οδηγούν σε αρνητικές και ανακριβείς πεποιθήσεις για τους ψυχικά ασθενείς.
Αποσυνδετική διαταραχή της ταυτότητας
Οι όροι “διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας” ή “διασπαστική διαταραχή της προσωπικότητας”, είναι λανθασμένοι όροι που αναφέρονται στην αποσυνδετική διαταραχή της ταυτότητας.
Ένας άνθρωπος με διαταραχή προσωπικότητας διακατέχεται από ένα μακροπρόθεσμο τρόπο σκέψης, αίσθησης και συμπεριφοράς που αποκλίνει από τις προσδοκίες του πολιτισμού. Στην αποσυνδετική διαταραχή της ταυτότητας, «περιλαμβάνονται» τουλάχιστον δύο εναλλακτικές προσωπικότητες (αλλοιώσεις) οι οποίες «παίρνουν» τον έλεγχο της συμπεριφοράς του ατόμου. Το άτομο είναι συνήθως ανίκανο να θυμηθεί τι συνέβη όταν λαμβάνει χώρα η αλλοίωση: υπάρχουν αξιοσημείωτα κενά στη μνήμη του, τα οποία μπορεί να είναι εξαιρετικά δυσάρεστα.
Παρ’ όλο που θεωρήθηκε σπάνια διαταραχή, η αποσυνδετική διαταραχή της ταυτότητας εκτιμάται ότι επηρεάζει το 1% του γενικού πληθυσμού και σχετίζεται συνήθως με πρώιμα τραύματα (όπως η παιδική κακοποίηση). Οι άνθρωποι συνήθως συγχέουν την αποσυνδετική διαταραχή της ταυτότητας με τη σχιζοφρένεια. Σε αντίθεση με τη σχιζοφρένεια, το άτομο δεν μπορεί να φανταστεί εξωτερικές φωνές ή να βιώνει οπτικές παραισθήσεις: μια προσωπικότητα «αποχωρεί» και μια άλλη εμφανίζεται στη θέση της.
Διαβάστε σχετικά: Οι αποσυνδετικές διαταραχές είναι σχεδόν το ίδιο συχνές με την κατάθλιψη, γιατί όμως δεν μας απασχολούν το ίδιο;
Η οριακή (μεταιχμιακή) διαταραχή προσωπικότητας
Η οριακή (μεταιχμιακή) διαταραχή της προσωπικότητας είναι συχνά παρεξηγήσιμη. Οι άνθρωποι με αυτήν την διαταραχή απεικονίζονται συχνά ως χειραγωγικοί, καταστροφικοί και βίαιοι. Στην πραγματικότητα, αυτές οι συμπεριφορές σχετίζονται με τον συναισθηματικό πόνο: το άτομο δεν έχει μάθει ποτέ να ζητά αποτελεσματικά αυτά που χρειάζεται ή θέλει.
Υπάρχει η σύγχυση ότι ο όρος “οριακή” σημαίνει ότι το πρόσωπο έχει σχεδόν μια διαταραχή της προσωπικότητας. Ο συγκεκριμένος όρος εισήχθη πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1938, όταν χρησιμοποιήθηκε από ψυχιάτρους για να περιγράψει τους ασθενείς που θεωρούνταν ότι βρίσκονται στο «όριο» των διαγνώσεων (κυρίως ψύχωσης και νεύρωσης). Ο όρος “οριακή” έχει παραμείνει στη διάγνωση, αλλά πλέον υπάρχει τώρα καλύτερη κατανόηση των αιτιών, των συμπτωμάτων και της θεραπείας.
Όσοι έχουν διαγνωσθεί με οριακή διαταραχή προσωπικότητας, βιώνουν δυσκολίες στη ρύθμιση των συναισθημάτων τους. Αυτό έχει ως συνέπεια να εμφανίζουν εκρήξεις θυμού, άγχος, κατάθλιψη και δυσκολίες στις σχέσεις. Συνήθως επίσης, η οριακή διαταραχή συνδέεται με το τραύμα στην παιδική ηλικία (όπως παιδική κακοποίηση ή παραμέληση).
Πολλές ενέργειες ενός ατόμου με οριακή διαταραχή προσωπικότητας (όπως ο αυτοτραυματισμός) σχετίζονται με απόγνωση σε μια προσπάθεια να διαχειριστούν δύσκολες και έντονες συγκινήσεις.
Διπολική διαταραχή
Ενώ η οριακή διαταραχή της προσωπικότητας και η διπολική διαταραχή μπορεί να μοιράζονται κοινά συμπτώματα (προβλήματα διάθεσης, παρορμητική συμπεριφορά και αυτοκτονική σκέψη), υπάρχουν αρκετές βασικές διαφορές.
Η διπολική διαταραχή χαρακτηρίζεται από ακραίες μεταβολές της διάθεσης – από πολύ χαμηλά επίπεδα ενέργειας (κατάθλιψη) έως περιόδους υψηλής δραστηριότητας, ενέργειας και ευφορίας. Οι διαφορετικές καταστάσεις διάθεσης μπορεί να εμφανίζονται σαν μια αλλαγή προσωπικότητας, αλλά η επιστροφή στον “κανονικό εαυτό” εμφανίζεται όταν η διάθεση σταθεροποιηθεί.
Ενώ η κατάθλιψη είναι μέρος της οριακής διαταραχής της προσωπικότητας και της διπολικής διαταραχής, τα άτομα με διπολική διαταραχή εμφανίζουν σημαντικές «ανοδικές» διακυμάνσεις της διάθεσης. Αυτό είναι γνωστό ως μανία σε διπολική διαταραχή Ι και υπομανία (λιγότερο έντονη μανία) στη διπολική διαταραχή ΙΙ.
Τα επεισόδια διπολικής διαταραχής διαρκούν περισσότερο καιρό (τέσσερις ημέρες ή και περισσότερο για την “ανεβασμένη διάθεση” και δύο εβδομάδες ή και περισσότερο για την “πεσμένη διάθεση”), με περιόδους ευεξίας και είναι λιγότερο πιθανό να προκληθούν από εξωτερικά γεγονότα. Και η διπολική διαταραχή είναι πιο πιθανό να εκδηλωθεί σε οικογένειες με παρόμοιο ιστορικό, να διαταράξει τα μοτίβα ύπνου και να εμφανιστούν ψυχωτικά συμπτώματα (παραισθήσεις) κατά τη διάρκεια των επεισοδίων της διάθεσης.
Όλοι έχουμε σκαμπανεβάσματα στη διάθεσή μας, αλλά η διπολική διαταραχή είναι ακόμη πιο σοβαρή από αυτά, με ακραία, επαναλαμβανόμενα επεισόδια διάθεσης που δεν προκαλούν μόνο αποδιοργάνωση, αλλά διαδραματίζουν σημαντικό μακροπρόθεσμο αντίκτυπο σε βασικούς τομείς της ζωής ενός ατόμου. Παρ’ όλα αυτά με τη σωστή θεραπεία, είναι δυνατόν να υπάρξει καλή ποιότητα ζωής παρά τα συνεχιζόμενα συμπτώματα.
Σχιζοφρένεια
Η σχιζοφρένεια, συγχέεται συχνά με την αποσυνδετική διαταραχή της ταυτότητας. Ωστόσο, αυτός ο “διαχωρισμός του μυαλού” δεν αναφέρεται σε πολλαπλές προσωπικότητες, αλλά σε έναν “διαχωρισμό” από την πραγματικότητα. Τα άτομα με σχιζοφρένεια μπορεί να δυσκολεύονται να διακρίνουν αν οι αντιλήψεις, οι σκέψεις και τα συναισθήματά τους βασίζονται στην πραγματικότητα ή όχι.
Ένα σύνηθες σύμπτωμα, είναι οι ακουστικές φωνές (ακουστικές ψευδαισθήσεις) που μαζί με τις οπτικές, οσφρητικές και απτικές ψευδαισθήσεις οδηγούν το άτομο να νομίζει ότι έχει διαφορετικές εμπειρίες από τους άλλους ανθρώπους. Οι ασυνήθιστες πεποιθήσεις (παραληρητικές ιδέες), συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που δεν μπορούν να είναι αλήθεια (όπως η πεποίθηση ότι κάποιος έχει υπερδυνάμεις) είναι επίσης κοινές.
Το ίδιο συμβαίνει και με τη διαταραχή της σκέψης, όπου το άτομο μεταπηδά τυχαία από το ένα θέμα στο άλλο ή κάνει περίεργες συσχετίσεις σε πράγματα που δεν έχουν νόημα. Οι άνθρωποι με σχιζοφρένεια μπορεί επίσης να παρουσιάσουν παράξενη συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένων κοινωνικά ανάρμοστων εκρήξεων ή φορώντας περίεργα ρούχα που είναι ακατάλληλα για τις περιστάσεις.
Άλλα συμπτώματα της σχιζοφρένειας μοιάζουν πολύ με την κατάθλιψη, όπως η αδυναμία των ανθρώπων να βιώσουν χαρά, η κοινωνική απόσυρση και τα μειωμένα κίνητρα. Η εκδήλωση συμπτωμάτων κατάθλιψης είναι επίσης παρούσα στη σχιζοφρένεια, αλλά είναι ελαφρώς διαφορετική.
Διαβάστε σχετικά: Τα οκτώ βασικά χαρακτηριστικά των Διαταραχών Προσωπικότητας
Οι ψυχικές διαταραχές δεν είναι μία απλή διάγνωση
Σε αντίθεση με τις σωματικές ασθένειες, δεν διαθέτουμε ένα βιολογικό τεστ που μπορεί να μας πει με ένα μαγικό τρόπο με ποια ψυχική κατάσταση έχουμε να κάνουμε. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι ειδικά εκπαιδευμένοι για να παρακολουθούν τα μοτίβα των συμπτωμάτων: η σωστή διάγνωση οδηγεί στην κατάλληλη θεραπεία.
Για παράδειγμα, η πρώτη θεραπευτική αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας και της διπολικής διαταραχής, επικεντρώνεται συχνά στη φαρμακευτική αγωγή, ενώ η αποσυνδετική διαταραχή της ταυτότητας και οι οριακές διαταραχές προσωπικότητας αντιμετωπίζονται κυρίως με ψυχοθεραπεία.
Οι ψυχικές διαταραχές είναι σοβαρές – είτε είναι διαταραχές της προσωπικότητας, της διάθεσης ή κάποιες άλλες. Η βελτίωση της κατανόησης και της παρουσίασης των ψυχικών διαταραχών είναι απαραίτητη για να αλλάξει το στίγμα και τις παρερμηνείες που υπάρχουν στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Πηγή: medicalxpress.com
Απόδοση: Ζωή Παστού, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
