Πολλές μελέτες, δείχνουν ότι καθώς μεγαλώνουμε, γινόμαστε πιο ευχάριστοι, ευσυνείδητοι και συναισθηματικά ανθεκτικοί.
Γιατί δρούμε με τον τρόπο που το κάνουμε; Πολλοί από εμάς κλίνουμε να εξηγήσουμε διαισθητικά την ανθρώπινη συμπεριφορά μέσα από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας: συγκεκριμένα μοτίβα σκέψης, συναισθήματος και συμπεριφοράς που τείνουν να είναι σταθερά διαχρονικά και συνεπή στις ανάλογες καταστάσεις.
Αυτή η διαίσθηση είναι ένα θέμα έντονης επιστημονικής συζήτησης από τη δεκαετία του 1960, με ορισμένους ψυχολόγους να υποστηρίζουν ότι οι καταστάσεις –όχι τα χαρακτηριστικά – είναι οι πιο σημαντικές αιτίες που προκαλούν τη συμπεριφορά. Μερικοί έχουν ακόμη υποστηρίξει ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι επινοήματα της φαντασίας μας, που δεν υπάρχουν καθόλου.
Όμως τις δύο τελευταίες δύο δεκαετίες, ένα μεγάλο και αυξανόμενο, μέχρι σήμερα, σώμα της έρευνας, έχει διαπιστώσει ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, είναι πραγματικά και ότι το πώς περιγράφουν οι άνθρωποι την προσωπικότητα ενός άλλου ατόμου, προβλέπουν με ακρίβεια την πραγματική συμπεριφορά του.
Είναι πιο εύκολο να δούμε τις επιπτώσεις των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας στη συμπεριφορά, όταν παρατηρούμε πως ενεργούν οι άνθρωποι κατ’ επανάληψη σε μια ποικιλία συνθηκών. Σε κάθε μία περίπτωση, η συμπεριφορά ενός ατόμου επηρεάζεται τόσο από την προσωπικότητά του όσο και από τη συνθήκη, καθώς και από άλλους παράγοντες, όπως η τρέχουσα σκέψη, τα συναισθήματα και οι στόχοι που βάζουν.
Διαβάστε σχετικά: Οι 8 τύποι προσωπικότητας σύμφωνα με τον Καρλ Γιουνγκ
Όμως, όταν έχει παρατηρηθεί η συμπεριφορά ενός ατόμου σε πολλές διαφορετικές συνθήκες, η επίδραση της προσωπικότητας στην συμπεριφορά, δεν μπορεί να χαθεί. Για παράδειγμα, ίσως γνωρίζετε κάποιους ανθρώπους που είναι συνεπείς στην ώρα τους και άλλους που φτάνουν συνεχώς αργοπορημένοι.
Με τα χρόνια, έχουμε επίσης αποκτήσει μια σαφή αίσθηση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας που μας βοηθούν γενικά στην κατανόηση της συμπεριφοράς. H προσωπικότηττα απαντάται σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, όμως οι περισσότερες από αυτές μπορούν να κατηγοριοποιηθούν με βάση το μοντέλο των Πέντε Παραγόντων το οποίο περιλαμβάνει τις εξής διαστάσεις:
1. εξωστρέφεια (που χαρακτηρίζεται από επίθετα όπως εξωστρεφής, διεκδικητικός και ενεργητικός σε αντίθεση με ήσυχος και επιφυλακτικός)
2. ευσυνειδησία (συμπονετικός, έχοντας σεβασμό και εμπιστοσύνη σε αντίθεση με αδιάφορος και διαλεκτικός)
3. προσήνεια (ήρεμος, εργατικός και υπεύθυνος σε αντίθεση με χαρακτηριστικά όπως αποδιοργανωμένος και επιρρεπής σε περισπασμούς)
4. συναισθηματική αστάθεια (επιρρεπής προς την ανησυχία, τη θλίψη και εναλλαγές της διάθεσης σε αντίθεση με κάποιον ήρεμο και συναισθηματικά ελαστικό)
5. ευρύτητα πνεύματος (πνευματικά περίεργος, καλλιτεχνικός και ευφάνταστος σε αντίθεση με αδιάφορο προς την τέχνη, την ομορφιά και τις αφηρημένες ιδέες).
Και ενώ τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας παραμένουν σχετικά σταθερά με την πάροδο του χρόνου, μπορούν και αλλάζουν συχνά και σταδιακά σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Επίσης, αυτές οι αλλαγές είναι συνήθως προς το καλύτερο. Πολλές μελέτες, δείχνουν ότι καθώς μεγαλώνουμε, γινόμαστε πιο ευχάριστοι, ευσυνείδητοι και συναισθηματικά ανθεκτικοί. Όμως οι αλλαγές αυτές, εκτυλίσσονται ανά πολλά χρόνια ή δεκαετίες, αντί σε ένα διάστημα ημερών ή εβδομάδων. Οι ξαφνικές, δραματικές αλλαγές στην προσωπικότητα είναι σπάνιες.
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, λόγω της επίδρασής τους στη συμπεριφορά, συμβάλουν στη διαμόρφωση της πορείας της ζωής των ανθρώπων. Όταν αξιολογούνται χρησιμοποιώντας επιστημονικά δομημένα και έγκυρα ερωτηματολόγια προσωπικότητας, το Μοντέλο των Πέντε Παραγόντων μπορεί να προβλέψει σχετικά την επακόλουθη πορεία ζωής: τις επιδόσεις στο σχολείο και στην εργασία, τις σχέσεις με την οικογένεια, τους φίλους και τους ερωτικούς συντρόφους, την ικανοποίηση από τη ζωή και τη συναισθηματική ευεξία, τη σωματική υγεία και τη μακροζωία και πολλά άλλα.
Φυσικά, κανένα από αυτά τα αποτελέσματα δεν καθορίζονται πλήρως από την προσωπικότητα˙ όλα αυτά επηρεάζονται επίσης από τις συνθήκες της ζωής των ανθρώπων. Όμως τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, επηρεάζουν σαφώς τις ζωές των ανθρώπων με διάφορους τρόπους και βοηθούν να εξηγηθεί γιατί δύο άτομα σε παρόμοιες συνθήκες καταλήγουν συχνά σε διαφορετικά αποτελέσματα.
Σκεφτείτε μία από τις πιο σημαντικές και δυνητικά δύσκολες αποφάσεις της ζωής: ποιον (αν υπάρχει κάποιος) θα επιλέγατε ως σύντροφό σας. Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι η προσωπικότητα πρέπει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή την απόφαση.
Διαβάστε σχετικά: Το μοντέλο των 5 παραγόντων της προσωπικότητας
Μελέτες που παρακολουθούν διαχρονικά τα ζευγάρια, έχουν διαπιστώσει επανειλημμένα ότι η επιλογή ενός σύζυγου που είναι ευγενικός, υπεύθυνος και συναισθηματικά ανθεκτικός, βελτιώνει σημαντικά τις πιθανότητές σας για τη διατήρηση ενός σταθερού και ικανοποιητικού γάμου. Στην πραγματικότητα, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας είναι ορισμένοι από τους πιο ισχυρούς προγνωστικούς παράγοντες της μακροπρόθεσμης ποιότητας της σχέσης.
Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε ήδη καταλάβει όλα όσα χρειάζονται για τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι η αλλαγή της προσωπικότητας είναι δυνατή, συνήθως συμβαίνει σταδιακά και όταν γίνεται, συμβαίνει προς το καλύτερο. Αλλά δεν μπορούμε ακόμα να κατανοήσουμε πλήρως τις αιτίες της αλλαγής προσωπικότητας.
Μια έρευνα τονίζει τη σημασία των κοινωνικών ρόλων. Όταν έχουμε επενδύσει σε ένα ρόλο που απαιτεί συγκεκριμένη συμπεριφορά, όπως μια δουλειά που απαιτεί από εμάς να εργαζόμαστε σκληρά και υπεύθυνα, παρατηρήθηκε ότι στη συνέχεια και με την πάροδο του χρόνου, αυτές οι συμπεριφορές τείνουν να ενσωματωθούν στην προσωπικότητά μας.
Μια ακόμη μελέτη του 2015, δείχνει ότι ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να είναι ακόμη και σε θέση να αλλάξουν σκόπιμα τη δική τους προσωπικότητα μέσα από διαρκή προσωπική προσπάθεια και προσεκτική αυτο-ρύθμιση. Μελέτες δείχνουν ότι, οι θετικές αλλαγές στην προσωπικότητα επιταχύνονται όταν οι άνθρωποι ζούν μια ουσιαστική και ικανοποιητική ζωή.
Έτσι, παρόλο που σήμερα γνωρίζουμε πολύ περισσότερα για την προσωπικότητα απ’ ότι, πριν από λίγα χρόνια, σίγουρα δεν γνωρίζουμε τα πάντα. Η φύση, η ανάπτυξη και οι συνέπειες των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας παραμένουν καυτά θέματα της έρευνας και μαθαίνουμε συνέχεια νέα πράγματα.
Πηγή: npr.org
Έρευνα: APA Psycnet
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
