Ο μύθος της διάγνωσης της ψυχικής υγείας

Η διαφωνία μεταξύ των ειδικών ψυχικών υγείας για τη διάγνωση ενός ατόμου τείνει να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.

Πριν από την 5η έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών το 2013, πραγματοποιήθηκαν πειραματικές δοκιμές σε πραγματικές συνθήκες για να διαπιστωθεί ουσιαστικά πόσο χρήσιμη ήταν αυτή η Βίβλος για τους ειδικούς ψυχικής υγείας, στην παραγωγή έγκυρων και αξιόπιστων διαγνώσεων.

Για κάθε μείζονα διάγνωση ψυχικής υγείας (π.χ. σχιζοφρένεια, PTSD, διαταραχή χρήσης αλκοόλ κ.λπ.), υπολογίστηκε μια βαθμολογία για την αξιοπιστία μεταξύ των κριτών – δηλαδή κατά πόσο δύο ιατροί συμφωνούν μεταξύ τους ότι ένα άτομο έχει μια συγκεκριμένη διάγνωση.

Θα περίμενε κανείς ότι θα ήταν αρκετά προφανές ότι οι γιατροί θα συμφωνούσαν όταν κάποιος έχει κατάθλιψη, σωστά; Λάθος. Υψηλής αξιοπιστίας και εμπειρίας ψυχίατροι που αξιολόγησαν ανεξάρτητα ένα άτομο, κατέληγαν σε συμφωνία ότι το άτομο είχε κατάθλιψη μόνο μεταξύ 4% και 15% των περιπτώσεων.

Η εσωτερική αξιοπιστία μεταξύ των κριτών, έπεσε επίσης σε αυτό το “αμφισβητήσιμο” εύρος του 4% έως 5% (με τα πιθανά διαστήματα να είναι “πολύ καλή”, “καλή”, “αμφισβητήσιμη” και “απαράδεκτη”) για τις διαγνώσεις της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής, της ήπιας εγκεφαλικής βλάβης και της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας.

Ας το σκεφτούμε αυτό: Με βάση αυτά τα ευρήματα, εάν διαγνωστείτε με κατάθλιψη από έναν ιατρό που χρησιμοποιεί το DSM-5, υπάρχει 85% έως 96% πιθανότητα να πάτε σε έναν δεύτερο ιατρό και αυτός να μην σας διαγνώσει με κατάθλιψη (με 4% έως 15% πιθανότητα να σας διαγνώσει).

Ένας λόγος για την εντυπωσιακή έλλειψη συνέπειας των ιατρών μπορεί να γίνει κατανοητός συγκρίνοντας τις αγχώδεις και τις καταθλιπτικές διαταραχές. Ιστορικά, αντιμετωπίζαμε το άγχος και την κατάθλιψη ως δύο διαφορετικές διαταραχές. Το DSM, που αναθεωρήθηκε πρόσφατα τον Μάρτιο του 2022 και κυκλοφόρησε ως Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση, Αναθεώρηση Κειμένου (DSM-5-TR), ορίζει τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (ΓΑΔ) ως “υπερβολικό άγχος και ανησυχία (ανησυχητική προσδοκία), που εμφανίζεται τις περισσότερες ημέρες για τουλάχιστον έξι μήνες, σχετικά με διάφορα γεγονότα ή δραστηριότητες (όπως η εργασία ή η σχολική επίδοση)”.

Σύμφωνα με το DSM-5-TR, για να πληρούνται τα κριτήρια της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής (ΜΚΔ), “πέντε (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα [εννέα] συμπτώματα [πρέπει να] ήταν παρόντα κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου δύο εβδομάδων και να αντιπροσωπεύουν μια αλλαγή από την προηγούμενη λειτουργία- τουλάχιστον ένα από τα συμπτώματα είναι είτε: (1) καταθλιπτική διάθεση είτε: (2) απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης”.

Διαβάστε σχετικά: H διάγνωση της κατάθλιψης βρίσκεται εκτός ελέγχου

Τέσσερα από αυτά τα συμπτώματα αφορούν τη δυσκολία συγκέντρωσης, τη δυσκολία στον ύπνο, την εύκολη κόπωση και τις αλλαγές στην ψυχοκινητική κίνηση. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτά τα συμπτώματα που αποτελούν κριτήρια για τη διάγνωση της ΜKΔ είναι επίσης κριτήρια για τη διάγνωση της ΓΑΔ.

Όπως μπορείτε να μαντέψετε, αυτή η επικάλυψη των συμπτωμάτων έχει οδηγήσει σε υψηλή συννοσηρότητα μεταξύ ΓΑΔ και ΜΚΔ, πράγμα που σημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με τη μία πάθηση έχουν διαγνωστεί και με την άλλη. Για παράδειγμα, μια παγκόσμια έρευνα διαπίστωσε ότι το 45,7% των ατόμων με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ανέφεραν επίσης ιστορικό μιας ή περισσότερων αγχωδών διαταραχών κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Σχεδόν τα μισά άτομα με κατάθλιψη δηλώνουν ότι έχουν επίσης άγχος. Άλλες μελέτες έχουν βρει ποσοστά συννοσηρότητας μεταξύ ΓΑΔ και ΜΚΔ που κυμαίνονται από 40% έως 98%. Τα υψηλά ποσοστά συννοσηρότητας δεν περιορίζονται στις συσχετίσεις μεταξύ ΓΑΔ και ΜΚΔ, αλλά μπορούν να βρεθούν μεταξύ πολλών διαγνώσεων του DSM.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι ίσως θα πρέπει να παίρνουμε τις διαγνώσεις ψυχικής υγείας με επιφύλαξη. Μπορεί να λάβετε μια διάγνωση από έναν ιατρό και να διαπιστώσετε ότι αν πάτε σε άλλον, μπορεί να λάβετε μια διαφορετική διάγνωση – ή μερικές διαγνώσεις επιπλέον. Ορισμένοι γιατροί μπορεί να τείνουν να διαγιγνώσκουν συχνότερα άτομα με κατάθλιψη, ενώ άλλοι γιατροί μπορεί να διαγιγνώσκουν συχνότερα άτομα με άγχος.

Αυτό δεν σημαίνει ότι οι διαγνώσεις είναι εντελώς άχρηστες, αλλά σημαίνει ότι θα πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε λιγότερο κυριολεκτικά και να κατανοούμε ότι δύο γιατροί μπορεί να εξετάζουν τα ίδια συμπτώματα, αλλά να τα βλέπουν και να τα ονομάζουν διαφορετικά με βάση διαφορετικά πλαίσια, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν τις προκαταλήψεις του ίδιου του γιατρού, τις διαφορές στην εκπαίδευση και το τι επιλέγει να αναφέρει ο πελάτης.

Έτσι, εσείς μπορεί να δείτε ένα προϊόν στη βιτρίνα του φούρνου και να το αποκαλέσετε muffin, ενώ εγώ μπορεί να δω ένα παρόμοιο προϊόν με επικάλυψη σε ένα πάρτι γενεθλίων και να το αποκαλέσω cupcake. Ας συνειδητοποιήσουμε ότι οι αντιλήψεις μας είναι υποκειμενικές και ότι μπορεί να υπάρχουν πολλαπλές αλήθειες. Ας αντιμετωπίσουμε τις διαγνώσεις μας ως περιγραφές και όχι ως εξηγήσεις.

Βιβλιογραφία:

Lieblich, S., Castle, D., Pantelis, C., Hopwood, M., Young, A., & Everall, I. (2015). High heterogeneity and low reliability in the diagnosis of major depression will impair the development of new drugs. BJPsych Open, 1(2), E5-E7. doi:10.1192/bjpo.bp.115.000786

Regier, D. A., Narrow, W. E., Clarke, D. E., Kraemer, H. C., Kuramoto, S. J., Kuhl, E. A., & Kupfer, D. J. (2013). DSM-5 field trials in the United States and Canada, Part II: test-retest reliability of selected categorical diagnoses. American journal of psychiatry, 170(1), 59-70.

Facts & Statistics: Anxiety and Depression Association of America, ADAA. Facts & Statistics | Anxiety and Depression Association of America, ADAA. (n.d.). Retrieved June 24, 2022, from https://adaa.org/understanding-anxiety/facts-statistics

Απόδοση: Σοφία Πολυχρονάκη, φοιτήτρια Ψυχολογίας
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή