Οι ερευνητές ρίχνουν φως στους μηχανισμούς της γήρανσης μέσα από τη σύγκριση πληθυσμών στα αστικά κέντρα και φυλών του Αμαζονίου.
Είναι απόλυτα κατανοητό ότι τα ποσοστά θνησιμότητας αυξάνονται όσο μεγαλώνετε. Είτε ζείτε σε αστικό κέντρο, είτε σε χωριό, όσο μεγαλύτεροι είστε, τόσο πιο πιθανό είναι να υποκύψετε σε διάφορες παθήσεις.
Όμως, πώς ακριβώς αντιμετωπίζουν τη γήρανση τα σώματά μας και σε ποιο βαθμό τη βιώνουν διαφορετικά οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο;
Μία ομάδα ανθρωπολόγων δημοσίευσε ένα άρθρο σε ειδική έκδοση του περιοδικού Philosophical Transactions of the Royal Society B, στο οποίο δημιούργησαν και παρουσίασαν μια συνδυασμένη μέτρηση της «φυσιολογικής απορρύθμισης» μεταξύ ανθρώπινων πληθυσμών και άλλων ειδών. Το θεματικό τεύχος ερευνά την εξέλιξη της γήρανσης μεταξύ πρωτευόντων θηλαστικών.
Η φυσιολογική απορρύθμιση αναφέρεται στην εξασθένιση της ικανότητας του σώματος να ανακάμπτει από το στρες, τη φθορά ή άλλη κακουχία. Όπως για παράδειγμα, ο τρόπος με τον οποίο το σώμα ενός ανθρώπου μπορεί σταδιακά να γίνει λιγότερο ικανό να ρυθμίσει το σάκχαρο του αίματος ή πολύ πιθανώς να ανταποκριθεί με μια ακατάλληλα έντονη αντίδραση του ανοσοποιητικού που δεν υποχωρεί όταν σταματήσει η απειλή (με αποτέλεσμα να καταστρέφονται τα κύτταρα του ίδιου του σώματος). Αυτή η μείωση στην ανθεκτικότητα συχνά θεωρείται θεμελιώδης στη γήρανση.
Όπως δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Τόμας Κραφτ: Μόλις τώρα μπορούμε να ξεκινήσουμε να ενώνουμε τα κομμάτια που δημιουργούν την εικόνα της φυσιολογικής γήρανσης ολιστικά σε πληθυσμούς κτηνοτρόφων και αγροτών. Αρχικά δημιουργήσαμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα μέτρησης της φυσιολογικής απορρύθμισης σε ανθρώπους και μετά το συγκρίναμε με άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά. Διαπιστώσαμε ότι όχι μόνο τα ποσοστά θνησιμότητας είναι χαμηλότερα στους ανθρώπους, αλλά επίσης τα ποσοστά φυσιολογικής απορρύθμισης είναι επίσης πιο αργά στους ανθρώπους.
Διαβάστε σχετικά: Η κατάθλιψη επιταχύνει την γήρανση του εγκεφάλου
Για σχεδόν δύο δεκαετίες, οι ερευνητές συγκέντρωσαν έναν μεγάλο αριθμό μετρήσεων υγείας και γήρανσης (γνωστών ως βιοδείκτες) μεταξύ των Τσιμάνε, ενός αυτόχθονου πληθυσμού κτηνοτρόφων-καλλιεργητών δενδροκηπευτικών στον Αμαζόνιο της Βολιβίας. Αυτές κυμαίνονται από τυπικές μετρήσεις που μπορεί να ληφθούν κατά τη διάρκεια μιας τακτικής φυσικής εξέτασης – αρτηριακή πίεση, χοληστερόλη και επίπεδο γλυκόζης στο αίμα- μέχρι σε ενδείξεις όπως η δύναμη της λαβής, διάφορους δείκτες ανοσίας στη φλεγμονή και οστική πυκνότητα.
Συνολικά, η τρέχουσα μελέτη περιλαμβάνει 40 βιοδείκτες μεταξύ 5.658 ενηλίκων κατανεμημένων σε 22.115 παρατηρήσεις. Όπως ανέφερε ο Κραφτ: Αυτό την κάνει μια από τις ολοκληρωμένες μακροπρόθεσμες μελέτες υγείας σε έναν πληθυσμό που έχει έναν εξαιρετικά διαφορετικό τρόπο ζωής από τις αστικές, βιομηχανοποιημένες χώρες όπου πραγματοποιούνται οι περισσότερες μελέτες.
Συνέχισε λέγοντας: Ενώ οποιοσδήποτε μεμονωμένος βιοδείκτης απαθανατίζει μόνο ένα μικρό τομέα της υγείας, αυτό που κάναμε ήταν να συνδυάσουμε πληροφορίες από πολλούς βιοδείκτες ταυτόχρονα, τα επίπεδα αυτών των δεικτών αλλά και το βαθμό στον οποίο συνδυάζονται σε μια και μοναδική μέτρηση. Αυτή η περιληπτική μέτρηση δίνει ένα ολιστικό πορτραίτο της “βιολογικής ηλικίας” κάποιου, μετρώντας πόσο “παράξενοι” είναι οι συνδυασμένοι βιοδείκτες κάποιου σε σχέση με μια υγιή υποομάδα του πληθυσμού.
Όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές στις δυτικές χώρες σήμερα, είναι πιο πιθανό να πεθάνουμε από καρδιοπάθεια, καρκίνο, διαβήτη και άλλες “χρόνιες παθήσεις της γήρανσης”. Αλλά μεταξύ των Τσιμάνε και άλλων πληθυσμών που έχουν παρόμοιους τρόπους ζωής, αυτές οι χρόνιες ασθένειες είναι σπάνιες. Άραγε η φυσιολογική απορρύθμιση συμβαίνει στον ίδιο βαθμό σε αυτό το πολύ διαφορετικό πλαίσιο;
Προκειμένου να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση, η ομάδα σύγκρινε τους Τσιμάνε με άλλους ανθρώπινους πληθυσμούς. Οι ερευνητές εξηγούν: Όπου είναι υψηλά τα ποσοστά θνησιμότητας μπορεί να περιμένουμε ότι η γήρανση του σώματός μας συμβαίνει πιο γρήγορα, παρακολουθώντας στενά την υψηλότερη αύξηση της θνησιμότητας με την αύξηση της ηλικίας. Μία άλλη πιθανότητα και στόχος για πολλούς από εμάς είναι να διατηρήσουμε υγιές το σώμα μας για όσο μπορούμε περισσότερο και μετά να αφεθούμε όταν πλησιάσει τελικά η στιγμή του θανάτου μας.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι παρά τον εξαιρετικά διαφορετικό τρόπο ζωής των αστικών, μεταβιομηχανικών πληθυσμών όπως εκείνων στις Η.Π.Α. και στην Ιταλία και παρά τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής, οι ενήλικοι Τσιμάνε δείχνουν μόνο οριακά υψηλότερα ποσοστά αύξησης στη φυσιολογική απορρύθμιση μεταξύ των Τσιμάνε.
Οι ερευνητές λένε: Η πρώτη ματιά, μας δείχνει ότι υπάρχει ένα ευρύ μοτίβο τυπικό-για-το-είδος φυσιολογικής γήρανσης σε όλα τα περιβάλλοντα και τις κουλτούρες. Αυτό αποτελεί μικρή έκπληξη επειδή οι Τσιμάνε έχουν πολύ χαμηλά επίπεδα χρόνιων παθήσεων των μεγάλων ηλικιών. Αλλά οι Τσιμάνε είναι εκτεθειμένοι σε σκληρότερες συνθήκες, που περιλαμβάνουν εντατική χειρωνακτική εργασία στους αγρούς, τροπικές ασθένειες και ελάχιστη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη.
Όπως σημειώνουν, είναι αδύνατο να κατανοήσουμε την απορρύθμιση και τη γήρανση χωρίς να γνωρίζουμε πώς λειτουργούν τα διάφορα μέρη του σώματος με το πέρασμα του χρόνου.
Μέχρι σήμερα, κατανοούμε πολύ λίγο πώς έμοιαζε η γήρανση με το πέρας του χρόνου σε έναν πληθυσμό όπως των Τσιμάνε. Όμως οι συνθήκες στις οποίες βρισκόμαστε σήμερα όπου πάνω από τον παγκόσμιο πληθυσμό ζει σε πόλεις, είναι απλώς ένα δευτερόλεπτο στη μακρά ιστορία του είδους μας.
Ομάδες όπως αυτή των Τσιμάνε προσφέρουν μερικά από τα καλύτερα στοιχεία για να κατανοήσουμε τη γήρανση πριν από τη βιομηχανοποίηση και την αστικοποίηση.
Έρευνα: Multi-system physiological dysregulation and ageing in a subsistence population
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
