Η ισπανική λέξη «destierra» περιγράφει το ψυχολογικό τραύμα του ξεριζωμού, του εκτοπισμού ή της απομάκρυνσης από ένα αγαπημένο μέρος.
Η παμπ «John Curtin Hotel» στο Κάρλτον, ένα από τα πολιτιστικά ορόσημα της Μελβούρνης, πρόκειται να κλείσει. Σχεδόν 150 ετών, αυτή η παμπ αποτελεί εδώ και πολύ καιρό το στέκι του συνδικαλιστικού κινήματος, των ηγετών του Εργατικού Κόμματος, των ντετέκτιβ, των δημοσιογράφων και της ζωντανής μουσικής σκηνής.
Πιθανότατα το κτίριο θα πουληθεί σε ξένους επιχειρηματίες κατασκευαστές. Παρόλο που διαθέτει έναν βαθμό προστασίας της πολιτιστικής του κληρονομιάς, δεν φαίνεται να υπάρχει τίποτα που να εμποδίζει τους κατασκευαστές να καταστρέψουν το εσωτερικό, να διατηρήσουν την πρόσοψη και στη συνέχεια να χτίσουν άλλους έξι ορόφους από πάνω.
Δεν είναι ανάγκη πλέον αυτός ο χώρος να συνεχίσει να παρέχει ένα περιβάλλον κοινότητας έτσι ώστε να χτίζουν οι άνθρωποι κοινωνικούς δεσμούς, τόσο ισχυρούς όσο και αδύναμους.
Για άλλη μια φορά, τα αυστραλιανά συστήματα σχεδιασμού πρόκειται να απορρίψουν τις ατομικές και συλλογικές ταυτότητες και βιογραφίες όσων ζουν εδώ και όσων προηγήθηκαν.
Για άλλη μια φορά, οι κάτοικοι μιας αποικιακής αυστραλιανής πόλης βιώνουν αυτό που τα Πρώτα Έθνη, οι άλλοι αποικισμένοι λαοί, οι αιτούντες άσυλο και οι κλιματικοί πρόσφυγες γνώριζαν εδώ και καιρό: όταν αναγκαζόμαστε να εγκαταλείψουμε ένα αγαπημένο μέρος ή όταν αυτό το μέρος αλλάζει πέρα από τις δυνάμεις μας, βιώνουμε την απώλεια και τη θλίψη, και η ατομική και συλλογική μας ταυτότητα «πληγώνεται».
Το αίσθημα «destierra»
Ο κοινωνικός ψυχολόγος Ίρβιν Άλτμαν δήλωσε ότι η απώλεια κτιρίων και χώρων όπου ζήσαμε τη ζωή μας και δημιουργήσαμε κοινότητα μπορεί να μοιάζει με την απώλεια μιας προσωπικής σχέσης που περιμέναμε να διαρκέσει επ’ αόριστον. Το να βιώνουμε μια μεγάλη αλλαγή σε έναν χώρο αποτελεί «τόσο ένα σημαντικά περιβαλλοντικό όσο και ένα βαθιά προσωπικό ζήτημα».
Στο βιβλίο «Returning to Nothing: the meaning of lost places» (1996), ο ιστορικός Πίτερ Ριντ μας προκαλεί να μην «υποτιμούμε την επίδραση που έχει η απώλεια νεκρών και ετοιμοθάνατων τόπων στην ταυτότητα του εαυτού μας, στην ψυχική μας ευημερία και στην αίσθηση του ανήκειν».
Ο Ρίντ τονίζει ότι υπάρχει μια λέξη στα ισπανικά, η λέξη «destierra», η οποία περιγράφει το ψυχολογικό τραύμα του ξεριζωμού, του εκτοπισμού ή της απομάκρυνσης από ένα αγαπημένο μέρος.
Η νομοθεσία μας περί αποικιακού σχεδιασμού, η οποία είναι εμποτισμένη με την παράδοση του terra nullius (γη κανενός), δίνει πολύ περιορισμένη βαρύτητα στα προσωπικά και συλλογικά συναισθήματα και στις ταυτότητες εκείνων που επιδιώκουν να διατηρήσουν τους δεσμούς μεταξύ των απειλούμενων κτιρίων, τόπων και χώρων, και των βιογραφιών τους, της συνεχιζόμενης παρουσίας των ντόπιων και της ταυτότητας της κοινότητας.
Διαβάστε σχετικά: Δημιουργώντας ένα περιβάλλον που προάγει την ψυχική υγεία και καταπολεμά τη μοναξιά
Βιώσιμες πόλεις
Επικεντρωμένη στις υγιείς και βιώσιμες γειτονιές, η στρατηγική σχεδιασμού της κυβέρνησης της Βικτόρια «Plan Melbourne» βασίζεται πάνω στη συνέχιση της αξίωσης της Μελβούρνης να είναι η πιο βιώσιμη πόλη του κόσμου.
Ασφαλώς, το Αστικό Παρατηρητήριο της Αυστραλίας (Australian Urban Observatory) δείχνει ότι πολλά μέρη της Μελβούρνης προσφέρουν εύκολη φυσική πρόσβαση σε ποικίλες και οικονομικά προσιτές κατοικίες, τοπική απασχόληση, κοινωνικές υποδομές, φρέσκο φαγητό σε προσιτές τιμές, χώρους πρασίνου, γειτονιές που μπορούν να περπατηθούν και αποδοτικά μέσα μαζικής μεταφοράς.
Όμως, υπάρχουν και οι βιώσιμοι χώροι, εκείνοι δηλαδή που μας διευκολύνουν ώστε να αισθανθούμε ότι ανήκουμε κάπου, να βιώσουμε την αίσθηση της κοινότητας.
Το δομημένο περιβάλλον είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα φόντο στη ζωή μας. Ο οικονομολόγος περιβάλλοντος και σχεδιαστής Μίκαελ Τζάκομπς αναφέρει: «Οι άνθρωποι δεν κοιτάζουν απλώς ένα τοπίο και λένε, «αυτό μου ανήκει». Λένε: «Ανήκω σε αυτό».
Οι απροκάλυπτα επίσημοι και «λογικοί» νόμοι σχεδιασμού και πολιτιστικής κληρονομιάς συνήθως εκτιμούν τα κτίρια και τους τόπους μόνο με βάση την αρχιτεκτονική τους αξία, και όχι τον τρόπο με τον οποίο αυτοί οι τόποι και οι χώροι συμβάλλουν στη διατήρηση της πολιτιστικής μνήμης και τη δημιουργία κοινότητας.
Η απώλεια του Greyhound Hotel
Αν και το John Curtin Hotel δεν ήταν ποτέ ένα από τα στέκια μου, η απήχηση του είναι μεγάλη.
Το 1996 μετακόμισα στη Μελβούρνη για σπουδές. Βρήκα ένα διαμέρισμα στην περιοχή Balaclava και αμέσως ένιωσα σαν στο σπίτι μου. Η αστική μορφή παρείχε μια αίσθηση οικειότητας που δεν είχα ξαναβιώσει ποτέ σε άλλα μέρη της Αυστραλίας.
Ένα από τα αγαπημένα μου στέκια στην St. Kilda ήταν η παμπ «Greyhound Hotel».
Αυτός ο φανταχτερός, βικτοριανός/αρτ-ντεκό χώρος αποτελούσε τον τόπο συνάντησης της κοινότητας των ντόπιων LGBTQ+ κατοίκων αλλά κι άλλων ντόπιων για σχεδόν 100 χρόνια.
Η παμπ, και το δημαρχείο της St Kilda που βρισκόταν στην απέναντι πλευρά της οδού Brighton, λειτουργούσαν σαν μια συμβολική πύλη στη γειτονιά της περιοχής. Το Greyhound σίγουρα δεν ήταν ένα κυριλέ κτίριο, αλλά ήταν ιδιόρρυθμο. Για 160 χρόνια, ήταν ένα μέρος ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία κοινότητας: ένας χώρος συγκέντρωσης μακριά από το σπίτι και τη δουλειά.
Με άλλα λόγια, το Greyhound ήταν ένα αναπόσπαστο στοιχείο του χαρακτήρα της τοπικής γειτονιάς, και των ατομικών και συλλογικών ιστοριών των ανθρώπων.
Ωστόσο, παρά την αναγνωρισμένη κοινωνική του σημασία και μια λίστα υπογραφών της κοινότητας, ούτε η τοπική νομοθεσία περί πολιτιστικής κληρονομιάς ούτε ο Υπουργός Σχεδιασμού προστάτευσαν το Greyhound Hotel από την καταστροφή του το 2017 από τη διεθνή κοινοπραξία που το αγόρασε.
Επειδή το αρχικό βικτοριανό κτίριο είχε ανακαινιστεί εκτενώς τη δεκαετία του 1930, το συμβούλιο αποφάσισε ότι δεν μπορούσε να συμπεριλάβει το κτίριο στο «ιστορικό» του μητρώο, το οποίο προφανώς αναγνωρίζει μόνο κτίρια που παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητα. Σκεφτείτε όλα τα ιστορικά κτίρια στην Ευρώπη που εξελίσσονται διαρκώς στο πέρασμα των αιώνων.
Οι ντόπιοι θρήνησαν την κατεδάφιση του Greyhound, παίρνοντας μερικά από τα τούβλα του κτηρίου ως αναμνηστικά. Αρκετά χρόνια μετά την καταστροφή του, το σημείο όπου βρισκόταν παραμένει κενό: πλέον δεν υπάρχει καθόλου ιστορία εκεί.
Είθε το John Curtin Hotel —και όσοι ταυτίζονται μαζί του και το αγαπούν— να έχει μια διαφορετική μοίρα.
Απόδοση: Μάγια Μπούντζα, μεταφράστρια
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
