Από την αγάπη, την οικεικότητα μέχρι τη μονογαμία και την αυτοπεποίθηση, τα οφέλη της ωκυτοκίνης είναι πολλά και ενδιαφέροντα.
Η ωκυτοκίνη κάνει τα πάντα από το να ενισχύει τα μητρικά και πατρικά αισθήματα μέχρι το να αυξάνει την εμπιστοσύνη και τη σεξουαλική εγγύτητα. Παίζει σημαντικό ρόλο στις σωματικές λειτουργίες και στη συμπεριφορά μας. Είναι μια νευροορμόνη που προσφέρει θαυμάσια οφέλη στο σώμα και στα συναισθήματα.
Η ωκυτοκίνη λέγεται και ορμόνη της αγάπης, γιατί είναι υπεύθυνη για πολλά από τα πράγματα που μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά. Είναι ζωτικής σημασίας για τους κοινωνικούς δεσμούς παντός τύπου (σεξουαλικούς, πλατωνικούς, οικογενειακούς), τη σεξουαλική αναπαραγωγή και τη γέννα. Τα πολλά οφέλη αυτής της ορμόνης αναλύονται παρακάτω.
Η ωκυτοκίνη, η αγάπη και η αναζήτηση της οικειότητας
Ο υποθάλαμος του εγκεφάλου παράγει την ωκυτοκίνη, και η υπόφυση είναι υπεύθυνη για την έκκρισή της. Η ωκυτοκίνη είναι ο πρωταγωνιστής στη σχέση γονιού και παιδιού, καθώς προωθεί τον δεσμό τους από το πρώτο λεπτό της γέννησης.
Η ωκυτοκίνη ενεργοποιεί το μητρικό ένστικτο, όπως τη γέννα και τον θηλασμό. Όταν πρόκειται η μητέρα να γεννήσει, η υπόφυση εκκρίνει τεράστιες ποσότητες ωκυτοκίνης. Το ίδιο και κατά τη διάρκεια του θηλασμού, όταν το μωρό ακουμπάει τη θηλή.
Η ορμόνη της αγάπης παίζει επίσης ρόλο και στη σωματική ευχαρίστηση και στον οργασμό. Μόλις η ωκυτοκίνη κυκλοφορήσει στο αίμα, προκαλεί μια σειρά από αντιδράσεις μετά τη σεξουαλική επαφή. Ο οργασμός τόσο στις γυναίκες όσο και στους άντρες απελευθερώνει ωκυτοκίνη, το οποίο διευκολύνει την κυκλοφορία του σπέρματος και τις μυϊκές συσπάσεις του αναπαραγωγικού συστήματος και των δύο φύλων.
Οι έρευνες έχουν επίσης δείξει πως μετά τη σεξουαλική επαφή, η τεστοστερόνη και οι ενδορφίνες που υπάρχουν στο σπέρμα παραμένουν στα τοιχώματα του τραχήλου της μήτρας, και οι γυναίκες λαμβάνουν αυτές τις ορμόνες καθώς και την ωκυτοκίνη. Από την άλλη, οι άντρες βιώνουν μια αύξηση στις ενδορφίνες και στην ωκυτοκίνη, το οποίο δημιουργεί την αίσθηση χαλάρωσης και ασφάλειας.
Η ωκυτοκίνη συνδέεται επίσης με τις σχέσεις, την αναγνώριση και την εκτίμηση, την εμπιστοσύνη, τη γενναιοδωρία, το θετικό συναίσθημα, την τρυφερότητα και τη σωματική εγγύτητα. Με άλλα λόγια, μια απλή αγκαλιά ή ένα φιλί μπορούν να ενεργοποιήσουν την ωκυτοκίνη.
Η ορμόνη της μονογαμίας
Ορισμένοι αποκαλούν την ωκυτοκίνη ορμόνη της μονογαμίας. Σε μια έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Βόννης, οι ερευνητές χορήγησαν ωκυτοκίνη ή placebo με ρινικό σπρέι σε μια ομάδα ετεροφυλόφιλων ανδρών. Ο στόχος ήταν να μελετήσουν πώς θα αντιδρούσαν όταν θα συναντούσαν μια ελκυστική γυναίκα. Οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να υποδείξουν ποια πίστευαν πως ήταν η σωστή απόσταση ανάμεσα σε εκείνους και στη γυναίκα και ποια θα ήταν πιο άβολη.
Οι ερευνητές βρήκαν πως οι εθελοντές που ήταν είτε παντρεμένοι είτε σε σχέση και έλαβαν την ορμόνη προτιμούσαν να κρατήσουν μεγαλύτερη απόσταση από τη γυναίκα σε σχέση με εκείνους που έλαβαν το εικονικό φάρμακο. Ωστόσο, δεν συνέβη το ίδιο με όσους δεν είχαν σχέση. Οι συγγραφείς διατύπωσαν την άποψη ότι η μελέτη πρόσφερε μια πρώτη απόδειξη πως η ωκυτοκίνη μπορεί να παίζει ρόλο κλειδί στη μονογαμία.
Τα οφέλη της ωκυτοκίνης στη γονεϊκότητα και την οικογένεια
Η ωκυτοκίνη ρυθμίζει τη συμπεριφορά αγάπης των γονιών προς τα παιδιά τους. Είναι η ορμόνη του δεσμού. Πυροδοτεί το ένστικτο της προστασίας του παιδιού και προωθεί το μεγάλωμά του. Για παράδειγμα, όταν η μητέρα θηλάζει το παιδί της, η ωκυτοκίνη στέλνει μήνυμα στους μαστικούς αδένες να φέρουν γάλα στο στήθος, όπου είναι διαθέσιμο για να θηλάσει το βρέφος.
Ο ήχος της φωνής της μητέρας επίσης ενεργοποιεί την παραγωγή ωκυτοκίνης στο μωρό, το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στον δεσμό μεταξύ τους. Η φωνή της μητέρας μπορεί να ηρεμήσει το μωρό και να το κάνει να αισθανθεί ασφάλεια.
Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει πως οι άνθρωποι που αγαπούν έχουν αυξημένα επίπεδα ωκυτοκίνης, ειδικά σε πιο ώριμα στάδια των σχέσεων.
Η λειτουργία της ουσίας σχετίζεται με τη σωματική επαφή και τον οργασμό. Πυροδοτεί μητρικά συναισθήματα, που παρέχουν ευαισθησία κατά τη διάρκεια της ρομαντικής σωματικής επαφής. Για τα έφηβα αγόρια, η τεστοστερόνη τα κάνει να εστιάζουν περισσότερο στο σεξ.
Αυτό δεν σημαίνει πως τα αγόρια στην εφηβεία δεν έχουν ρομαντικές φαντασιώσεις ή ότι δεν ερωτεύονται. Η πατρότητα μπορεί να μειώσει την τεστοστερόνη, γιατί η ωκυτοκίνη ενισχύει τις συμπεριφορές αγάπης και προστασίας. Συνεπώς, δεν είναι ασυνήθιστο για τους άντρες να μειώνεται η λίμπιντο όταν η σύντροφός τους είναι έγκυος.
Ένα από τα οφέλη της ωκυτοκίνης είναι η μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση
Επιπλέον, ορισμένα ενδιαφέροντα ευρήματα ερευνών δείχνουν την επίδραση της ωκυτοκίνης στην αυτοπεποίθηση και τη γενναιοδωρία. Η ορμόνη της αγάπης μπορεί ακόμα και να μειώσει το κοινωνικό άγχος. Σε ένα παιχνίδι με έντονη διέγερση, οι συμμετέχοντες που έλαβαν ωκυτοκίνη σε ρινικό σπρέι ήταν δύο φορές πιο σίγουροι για τον εαυτό τους σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.
Διαβάστε σχετικά: Πώς η ωκυτοκίνη, η «ορμόνη της αγάπης», ενισχύει και την κοινωνικότητα
Ντοπαμίνη και ωκυτοκίνη
Οι ερευνητές πιστεύουν πως οι πρωτόγονες γυναίκες είχαν την τάση να είναι κοινωνικές μεταξύ τους, για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους απέναντι στην ανδρική επιθετικότητα. Το ίδιο συμβαίνει και σε κάποια είδη μαϊμούδων. Αν ένα μεγάλο αρσενικό προσπαθήσει να ενοχλήσει ένα θηλυκό, μια ομάδα από κραυγάζουσες θηλυκές μαϊμούδες θα το διώξουν.
Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν πως αυτός μπορεί να είναι ο λόγος που οι γυναίκες συσπειρώνονται τόσο συχνά και έχουν τόσο στενές και συναισθηματικές συζητήσεις. Η ντοπαμίνη είναι εκείνο που στην ουσία ενεργοποιεί αυτή τη δραστηριότητα.
Η ντοπαμίνη παίζει σημαντικό ρόλο στον εγκέφαλο σε πολλά πράγματα. Σχετίζεται με τη συμπεριφορά και τη σκέψη, το κίνητρο και την επιβράβευση, τον ύπνο, τη μάθηση, το χιούμορ και την προσοχή. Συχνά συνδέεται και με το σύστημα ευχαρίστησης του εγκεφάλου. Η ντοπαμίνη πυροδοτεί θετικές συσχετίσεις με συγκεκριμένες δραστηριότητες, ώστε το άτομο να τις αναζητά πιο συχνά. Επιπλέον, η ντοπαμίνη σχετίζεται με τις δραστηριότητες που αποτελούν φυσική απόλαυση, όπως το φαγητό, το σεξ και κάποιες ουσίες.
Εθισμός, αγάπη και ωκυτοκίνη
Σε έρευνες εργαστηρίου με ζώα έχει φανεί πως η ωκυτοκίνη εμποδίζει την ανάπτυξη ανοχής σε διάφορες εθιστικές ουσίες (κοκαΐνη, οπιοειδή και αλκοόλ). Μειώνει επίσης το σύνδρομο στέρησης. Εκτός από αυτό, οι έρευνες δείχνουν πως παρέχει μια συναισθηματική ισορροπία και μειώνει το άγχος, τις κρίσεις πανικού, την αγοραφοβία, άλλες φοβίες και το στρες.
Οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει πως οι άνθρωποι με κοινωνικό άγχος μπορούν να το μειώσουν ή να το εξαλείψουν εντελώς με αυξημένα επίπεδα ωκυτοκίνης. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τους ασθενείς με συγκεκριμένες διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια ή ο αυτισμός.
Ωκυτοκίνη και βαζοπρεσσίνη
Στις σχέσεις, μια άλλη ορμόνη, η βαζοπρεσσίνη, συμπληρώνει την ωκυτοκίνη. Λειτουργεί ως «προστασία της περιοχής», θέτει όρια για το τι ανήκει στους συντρόφους μέσα στη σχέση. Έρευνες νευροενδοκρινολογίας έχουν δείξει πως ο δεσμός σε ώριμες σχέσεις διατηρείται χάρη στον συνδυασμό ωκυτοκίνης και βαζοπρεσσίνης. Τα επίπεδα και των δύο αυξάνονται κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής και της γέννας.
Η βαζοπρεσσίνη είναι η ορμόνη που βοηθάει να διατηρηθεί ο δεσμός ανάμεσα στους συντρόφους. Ενεργοποιεί μηχανισμούς άμυνας του συντρόφου και προστασίας της οικογενειακής επικράτειας, το οποίο επίσης εμποδίζει το θηλυκό από το να συνευρεθεί με άλλα αρσενικά (εξασφαλίζοντας έτσι τη γονική επένδυση).
Ωκυτοκίνη και αγάπη
Σκεφτείτε την αγάπη ως μια εθιστική ουσία με σημαντικές παρενέργειες. Μια έρευνα του Ιατρικού Κολεγίου Άλμπερτ Αϊνστάιν προτείνει πως η απόσυρση από την αγάπη (μετά από χωρισμό) μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά καταθλιπτικά συμπτώματα και εμμονικές συμπεριφορές, ανάλογες με αυτές που παρατηρούνται στον εθισμό από τις ουσίες.
Αντίστοιχα, η αγάπη μπορεί να δημιουργήσει συναισθηματική εξάρτηση. Και αυτό συμβαίνει επειδή όταν είσαι ερωτευμένος, τα επίπεδα χημικών ουσιών και ορμονών, όπως η ντοπαμίνη, η ωκυτοκίνη και η σεροτονίνη, είναι υψηλά. Αυτός είναι ο λόγος που η αγάπη σου δίνει ενέργεια και κίνητρο.
Ορισμένοι ερευνητές ισχυρίζονται πως όταν ο καταιγισμός ορμονών υποχωρεί, οι άνθρωποι το ερμηνεύουν ως ερωτική απογοήτευση. Αυτό που επί της ουσίας συμβαίνει είναι ότι οι νευρικοί υποδοχείς προσαρμόζονται στην υπερβολική χημική έκκριση και μετά χρειάζεστε μεγαλύτερη δόση για να συνεχίσετε να αισθάνεστε την ίδια ευφορία. Ο εγκέφαλος υποβάλλεται σε μια διαδικασία ανάκαμψης για να επιστρέψει στα φυσιολογικά ορμονικά επίπεδα. Χρειάζεται κάποιο χρόνο για να επιστρέψει στη σταθερότητα.
Η ωκυτοκίνη επίσης βοηθάει στη δημιουργία σταθερών δεσμών μεταξύ των συντρόφων, μόλις καταλαγιάσουν τα έντονα συναισθήματα. Στην πράξη, τροποποιεί τις συνδέσεις των νευρωνικών κυκλωμάτων.
Άλλα οφέλη της ωκυτοκίνης
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως η ωκυτοκίνη είναι μια ενδογενής ουσία, που σημαίνει πως εκκρίνεται από τον εγκέφαλο και μας επηρεάζει όπως ένα ναρκωτικό. Απελευθερώνει διαβιβαστές όπως η ντοπαμίνη, η νοραδρεναλίνη και η σεροτονίνη. Αυτοί οι νευροδιαβιβαστές γεμίζουν τον εγκέφαλο με φαινυλαιθυλαμίνη, μια χημική ουσία της οικογένειας των αμφεταμινών. Η σοκολάτα περιέχει πολλή από αυτή, γι’ αυτό είναι τόσο ελκυστική μετά από έναν χωρισμό.
Η ωκυτοκίνη παίζει σημαντικό ρόλο και στη ζήλεια. Όταν κάποιος σε προδίδει, χάνεις την εμπιστοσύνη σου, τα επίπεδα ωκυτοκίνης πέφτουν και ανεβαίνει η κορτιζόλη.
Σε κάθε περίπτωση, δεν χρειάζεται να σκέφτεσαι τις ορμόνες από καθαρά βιολογική σκοπιά. Η συμπεριφορά, οι σκέψεις, οι πεποιθήσεις, οι αξίες, τα συναισθήματα, οι ιδέες, οι προκαταλήψεις και οι εμπειρίες ζωής, ακόμα και οι φαντασιώσεις, μπορεί να επηρεάσουν την έκκριση των χημικών ουσιών στο σώμα.
Η σεροτονίνη, οι ενδορφίνες και η ωκυτοκίνη είναι μια τριάδα που συμβάλλει στη μείωση της κορτιζόλης κατά τη διάρκεια στρεσογόνων καταστάσεων. Γι’ αυτό τον λόγο, ο αθλητισμός, τα ήρεμα τοπία και οι συναισθηματικοί δεσμοί (οικογένεια και φίλοι) ωφελούν ενάντια στο άγχος. Εν κατακλείδι, τα οφέλη της ορμόνης είναι πολλαπλά και συμβάλλει στην ευεξία και την ευτυχία στη ζωή.
Απόδοση: Ναταλία Παπακώστα – Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
