Αν και το πείραμα διεξήχθη για επιστημονικούς λόγους, δεν παύει να κρίνεται δεοντολογικά ως μη ηθικό. Αρχικά οι πίθηκοι υπέφεραν και βίωσαν έντονα συμπτώματα στέρησης, ενώ σημειώθηκαν και περιπτώσεις θανάτου από υπερβολική δόση.
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολεί εδώ και αρκετές δεκαετίες την παγκόσμια κοινότητα είναι ο εθισμός σε εξαρτησιογόνες ουσίες και η επίδραση που επιφέρει τόσο στο ίδιο το εξαρτημένο άτομο, όσο και στην κοινωνία στην οποία ζει. Στο πέρασμα των χρόνων λοιπόν έγιναν συνεχείς προσπάθειες για την κατανόηση και την ερμηνεία του φαινομένου της εξάρτησης αλλά και των μηχανισμών μέσω των οποίων δρα.
Μία από αυτές τις προσπάθειες ήταν και το ιδιαίτερα σκληρό πείραμα δοκιμής ναρκωτικών ουσιών σε πιθήκους, το οποίο διεξήχθη το 1969 από τους Gerald Deneau, Tomoji Yanagita και M.H. Seevers.
Η πειραματική αυτή μελέτη είχε ως σκοπό να διερευνήσει την επίδραση του εθισμού και της χορήγησης ουσιών στους πιθήκους, αναμένοντας με αυτό τον τρόπο να φέρει στο φως σημαντικά συμπεράσματα και για την εξάρτηση από ψυχοδραστικές ουσίες στους ανθρώπους, δεδομένου ότι τέτοια πειράματα δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθούν στους τελευταίους.
Πιο συγκεκριμένα, ο τρόπος διεξαγωγής του πειράματος είχε ως εξής: ένα μεγάλο σύνολο πιθήκων είχε τοποθετηθεί σε κλουβιά στα οποία βρίσκονταν δύο μοχλοί. Ο ένας μοχλός ήταν συνδεδεμένος με μία ένεση από εξαρτησιογόνες ουσίες, όπως για παράδειγμα κοκαΐνη, μορφίνη, αλκοόλ ή αμφεταμίνες. Ο άλλος μοχλός δεν είχε κάποια επίδραση στους πιθήκους. Αφού λοιπόν χορηγήθηκαν στους τελευταίους κάποιες δόσεις των ναρκωτικών αυτών ουσιών από τους ερευνητές, άρχισε η παρατήρηση της συμπεριφοράς τους.
Διαβάστε σχετικά: «Η μελέτη του τέρατος»: Ένα συγκλονιστικό ψυχολογικό πείραμα σε παιδιά
Όπως ήταν φυσικό οι πίθηκοι ξεκίνησαν αρχικά από περιέργεια να πατούν τους μοχλούς, με αποτέλεσμα να αυτό-χορηγούν ναρκωτικά στους εαυτούς τους. Έτσι συνδέοντας το πάτημα του ενός μοχλού με το ευφορικό συναίσθημα που προέκυπτε από τις ουσίες, συνέχισαν να πατούν όλο και συχνότερα το μοχλό αυτό με σκοπό να αυξηθεί η δόση. Η παρατήρηση αυτή μάλιστα οδήγησε τους επιστήμονες στο συμπέρασμα πως οι πίθηκοι είχαν εξαρτηθεί ψυχολογικά από τις ουσίες.
Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί πως οι πίθηκοι εμφάνιζαν τόσο συμπτώματα τοξίκωσης από τις ουσίες μετά την αυτό-χορήγησή τους, όσο και συμπτώματα στέρησης όταν δεν είχαν πρόσβαση σε αυτές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ένας πίθηκος που υπό την επήρεια αμφεταμινών έβγαλε όλες τις τρίχες από τα χέρια του και την κοιλιά του, πιθανόν ως αποτέλεσμα ψευδαισθήσεων. Είναι φανερή λοιπόν και η σωματική εξάρτηση των πιθήκων από τις ουσίες.
Αν και το παραπάνω πείραμα διεξήχθη για επιστημονικούς λόγους, δεν παύει να κρίνεται δεοντολογικά ως μη ηθικό. Αρχικά οι πίθηκοι υπέφεραν και βίωσαν έντονα συμπτώματα στέρησης, ενώ σημειώθηκαν και περιπτώσεις θανάτου από υπερβολική δόση. Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως τα ζώα συγκριτικά τους ανθρώπους παρουσιάζουν διαφορές τόσο ως προς τη νευροβιολογία τους, όσο και ως προς τη συμπεριφορά τους.
Επομένως, τα συμπεράσματα από το πείραμα στους πιθήκους δεν μπορούν να γενικευτούν και στους ανθρώπους, γεγονός που καθιστά το πείραμα αυτό εξίσου βάναυσο και άσκοπο. Τέλος δεδομένου ότι όλοι οι πίθηκοι θα κατέληγαν εξαρτημένοι από τις ουσίες, είναι σχεδόν βέβαιος ο θάνατος όλων των υποκειμένων μετά τη διεξαγωγή του πειράματος, καθώς κανένας δεν θα αναλάμβανε την ευθύνη να τους βοηθήσει και να τους σώσει.
Στο σημείο αυτό λοιπόν τίθεται το θέμα για τα όρια της επιστήμης και την ανάγκη να χρησιμοποιούνται ηθικά και δεοντολογικά μέσα στη διεξαγωγή ενός πειράματος. Για το λόγο αυτό ιδιαίτερα ελπιδοφόρα κρίθηκε η δημιουργία του Κώδικα Δεοντολογίας και των Ηθικών Αρχών των ψυχολόγων από την Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρία, ο οποίος εξασφαλίζει πως απάνθρωπα πειράματα σαν το παραπάνω δεν θα επαναληφθούν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- OPD Editor & OPD Editor. (2014). 10 Bizarre Psychology Experiments that Completely Crossed the Line. Online Psychology Degrees. https://www.online-psychology-degrees.org/10-bizarre-psychology-experiments/
- Lokukarawita, M. (2011). Monkey Drug Trials. https://www.academia.edu/35515789/Monkey_Drug_Trials
- Monkey drug trials 1969. (2012, April 29). Psue76. https://psue76.wordpress.com/2012/04/29/monkey-drug-trials-1969/
- Deneau, G., Yanagita, T. & Seevers, M.H. Self-administration of psychoactive substances by the monkey. Psychopharmacologia 16, 30–48 (1969). https://doi.org/10.1007/BF00405254
Απόδοση: Βασιλική Μορφιάδου – Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
