Η διερεύνηση των μηχανισμών της προθετικότητας (intentionality), αλλά και των διαταραχών αυτής (disruptions of intentionality) θα μπορούσε να εμβαθύνει την κατανόηση φαινομένων όπως συνείδηση, μνήμη, συναισθήματα, αλλά και ψυχικές διαταραχές.
Η έννοιες intention και intentionality («πρόθεση», ή αλλιώς «προθετικότητα» ή «αποβλεπτικότητα», στη γλώσσα μας), προερχόμενες από το λατινικό ρήμα intend (τείνω) και το ουσιαστικό intendio (σκοπός), αποτελεί μια θεμελιώδη φιλοσοφική έννοια από τον Αριστοτέλη, έως τον Brentano (1874) και τον Dennett (1987, intentional theory).
Ο Searle (1983) υποστήριξε την αιτιώδη σχέση (“intentional causation”) ανάμεσα στην προθετικότητα και στη συνείδηση, ενώ ο Gibson (1977) υπέθεσε ότι η προθετικότητα βρίσκεται στο ένα άκρο του άξονα («intentionality arc») που μας συνδέει με τον κόσμο.
Ο Husserl (2001) υπέδειξε ότι η δομή της προθετικότητας μπορεί να αναλυθεί στο αντικείμενό της, ως κομμάτι της συνείδησης που έχει πρόθεση (“noema”) και τη συνειδητή πράξη που έχει ως πρόθεση το αντικείμενο (“noesis”). Περιγράφονται τρεις διαστάσεις της προθετικότητας, η γνωστική, η κινητική και η συναισθηματική προθετικότητα.
Διαβάστε σχετικά: Ενέργεια και Εγκεφαλική Λειτουργία
Ο Bolton (2008) υποστήριξε ότι οι ψυχικές παθήσεις θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι αναπαριστούν διαταραχές της προθετικότητας (failures of intentionality). Για παράδειγμα, οι ψυχωτικοί ασθενείς παρουσιάζουν εμπειρίες παθητικότητας κατά τις βουλητικές κινήσεις και ακουστικές ψευδαισθήσεις κατά τις βουλητικές σκέψεις, ενώ η πτωχή εναισθησία θα μπορούσε να θεωρηθεί επίσης ως μια διαταραχή προθετικότητας.
H καθυστέρηση ταχύτητας επεξεργασίας (processing speed) στους ασθενείς με ψύχωση μπορεί να προκαλεί ανωμαλία στο μηχανισμό προώθησης ή ανατροφοδότησης της προθετικότητας, γεγονός που καταλήγει σε σφάλμα πρόβλεψης (prediction error).
Αρκετές από τις υπάρχουσες ψυχοφαρμακολογικές παρεμβάσεις φαίνεται να αντιμετωπίζουν τα βασικά στοιχεία των διαταραχών της προθετικότητας και η περαιτέρω κατανόηση των ψυχικών διαταραχών ως διαταραχών της προθετικότητας θα μπορούσε να συμβάλλει στην πλέον κατάλληλη ψυχοφαρμακολογική στόχευση.
Παρακολουθείστε το βιντεο της ομιλίας, που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο Εγκέφαλος & Νους, 18-19 Δεκ 2020
{youtube}BfBnZAQTI18{/youtube}
Βιβλιογραφία
- Bolton D. (2008). What is Mental Disorder?: An Essay in Philosophy, Science, and Values. Oxford University Press.
- Turner CK. A Principle of Intentionality. Front. Psychol., 2017, 8:137.
- Giotakos O. Intentionality and Emotions. Dial Clin Neuroscience & Mental Health 2020, Volume 3, Issue 3, p. 133-142. DOI: 10.26386/obrela.v3i3.167
- Giotakos O. Emotional intentionality and predictive processing. Dialogues in Clinical Neuroscience & Mental Health, 2021, Volume 4, Issue 1, p. 5-17 DOI: 10.26386/obrela.v4i1.146
