Η εξελικτική πορεία του ανθρώπου έχει αναδείξει την αναγκαιότητα να ζει σε ομάδες. Ο άνθρωπος για οποιοδήποτε λόγο στο παρελθόν και στο παρόν φαίνεται να επιζητά την κοινωνική ζωή. Η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι αναπόφευκτη αλλά και ζωτικής σημασίας για την υγιή ανάπτυξη και την ευημερία του ανθρώπου.
Όλες οι ψυχιατρικές διαταραχές μεταξύ άλλων χαρακτηρίζονται από μειωμένη κοινωνική λειτουργικότητα, κοινωνική απόσυρση και άλλα κοινωνικά ελλείμματα, όπως μάλιστα αυτά αποδίδονται στο εκάστοτε DSM.
Η κοινωνική αλληλεπίδραση και η συμμετοχή του ατόμου σε ομάδες παρουσιάζεται με ανάγλυφο συναισθηματικά τρόπο σε όλες σχεδόν τις ταινίες του Woody Allen. Ο σκηνοθέτης αποδίδει με χαρισματική δεξιοτεχνία άλλοτε ακραία και άλλοτε όχι την ανάγκη του ανθρώπου να συναναστρέφεται, να επενδύει στις κοινωνικές σχέσεις, να αισθάνεται, να συναισθάνεται και να ταυτίζει πολλές φορές τον εαυτό του με τους άλλος.
Πόσες φορές δεν ταυτιστήκαμε άραγε με τον ήρωα μιας ταινίας ή ενός μυθιστορήματος. Πόσες φορές δεν φωνάξαμε ή δεν κλάψαμε με την τραγική έκβαση της ιστορίας ενός πρωταγωνιστή. Κάτι περισσότερο από την σκηνοθετική ρεαλιστικότητα θα πρέπει να υπάρχει. Πολλές φορές μάλιστα προσπαθήσαμε να “δούμε μέσα από τα γυαλιά του άλλου” αυτό που στην ψυχοθεραπεία, ονομάζεται ενσυναίσθηση.
Είμαστε κοινωνικά όντα, συμμετέχουμε σε ομάδες και οι ομάδες αυτές είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των μελών τους. Όπως έχει περιγράψει ο Foulkes,(1948) η ομάδα ως όλον δεν αποτελεί μόνο μια έκφραση, είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ξεχωριστός σε σχέση με τα άτομα που την αποτελούν.
Η παραπάνω δήλωση ενθαρρύνει να σκεφτούμε ότι όντας ο άνθρωπος νευρολογικά προετοιμασμένος να απαντά σε ομοιότητες μπορεί να οργανώσει κοινωνικά ζωντανά δίκτυα. Τα άτομα διαμορφώνουν μεγαλύτερα δίκτυα και γίνονται μέλη των ομάδων αυτών μέσω του συντονισμού.
Διαβάστε σχετικά: Οι άνθρωποι δεν είμαστε εγγενώς εγωιστές, είμαστε «σχεδιασμένοι» να συνεργαζόμαστε
Η τεράστια έρευνα της νευροψυχολογίας έχει αποκαλύψει ήδη από τη δεκαετία του ΄80 χάριν του Rizzollati και των συνεργατών του την ύπαρξη κατοπτρικών νευρώνων στους χιμπατζήδες. Πλέον μπορούμε να υποστηρίζουμε με το νου διαρκώς στραμμένο στην έρευνα ότι οι νευρώνες αυτοί και τα κατοπτρικά νευρωνικά δίκτυα διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην κοινωνική συμπεριφορά και τις ομάδες.
Πρόκειται για εγκεφαλικά κύτταρα που πυροδοτούνται ως απόκριση όταν το άτομο αντιλαμβάνεται τη δράση κάποιου άλλου με τρόπο παρόμοιο ως αν το υποκείμενο να δοκίμαζε ή να εκτελούσε το ίδιο τη δράση, (Iacobini, 2008). Αυτοί οι νευρώνες συνδέουν τα άτομα μεταξύ τους μέσω της εγγραφής συμπεριφορών, συναισθημάτων και προθέσεων, που αντιλαμβάνονται, σαν να ήταν τα ίδια που εκτελούν ή βιώνουν αυτά. Οπότε οι κατοπτρικοί νευρώνες φαίνεται να παίζουν κοινωνικό ρόλο.
Ο συντονισμός για τον οποίο προηγουμένως έγινε λόγος ως εκείνο το χαρακτηριστικό που μεσολαβεί στο σχηματισμό μεγάλων ομάδων ανάγεται στους κατοπτρικους νευρώνες. Τα άτομα συντονίζονται μεταξύ τους και αναπαριστούν τους εαυτούς τους μέσα και διαμέσου των άλλων, οπότε και ο εγκέφαλος φαίνεται να μην λειτουργεί σε απομόνωση, αν δεχτούμε αυτή τη θεώρηση. Ο Foulkes, (1948) υποστήριξε ότι κάθε άτομο … καθορίζεται αναπόφευκτα από τον κόσμο στον οποίο ζει, από την κοινότητα, την ομάδα της οποίας αποτελεί μέρος.
Οι νευροψυχολογικές μελέτες συνεργούν πλέον ώστε όχι μόνο να αναδεικνύεται και να διερευνάται διαρκώς η κοινωνική φύση του ανθρώπου, η ανάγκη του να ανήκει και η συμμετοχή του στις ομάδες αλλά και ενθαρρύνουν να σκεφτούμε ότι μέσα στην ψυχοθεραπεία ενεργοποιούνται νευρωνικά δίκτυα τα οποία συμβάλλουν στην διερεύνηση και την διεύρυνση των ανθρώπινων οριζόντων.
