Σύμφωνα με τον ελληνικό μύθο, ο Νάρκισσος ήταν ένας νέος άνδρας ο οποίος είχε ερωτευτεί την αντανάκλασή του στο νερό μιας λίμνης και ο οποίος στην προσπάθειά του να αγκαλιάσει την αγαπημένη του εικόνα πνίγηκε.
Ο Freud χρησιμοποίησε τον όρο “ναρκισσισμός” για να ονομάσει τις καταστάσεις όπου η λίμπιντο ενός ατόμου είναι περισσότερο επενδυμένη στο εγώ του παρά στους άλλους ανθρώπους. Ο τρόπος που κατανοούσε ο Freud το ναρκισσισμό τον οδήγησε να χρησιμοποιήσει τον όρο προκειμένου να αναφέρεται σε ένα ευρύ φάσμα ψυχιατρικών διαταραχών, αν και σήμερα ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει μόνο ένα καθορισμένο είδος διαταραχής προσωπικότητας.
Κάτω από την ονομασία ναρκισσιστικές νευρώσεις, συγκέντρωσε όλες τις διαταραχές στις οποίες η λίμπιντο του ατόμου έχει αποσυρθεί από τα άλλα άτομα ή αντικείμενα και έχει στραφεί προς τα μέσα. Στις περιπτώσεις της σχιζοφρένειας ο Freud παρατήρησε πως η λίμπιντο φαινόταν να έχει αποσυρθεί από τα άλλα άτομα ή τα αντικείμενα και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτή η απόσυρση ίσως να εξηγούσε την απώλεια της επαφής με την πραγματικότητα, η οποία ήταν ένα τυπικό χαρακτηριστικών αυτών των αρρώστων.
Ο Freud δεν περιόρισε τη χρήση της έννοιας του ναρκισσισμού στις ψυχώσεις. Την ομοφυλοφιλία, ας πούμε, την κατανοούσε σαν μια περίπτωση ναρκισσιστικής επιλογής αντικειμένου. Μια περίπτωση, δηλαδή, όπου το άτομο ερωτεύεται μια εξιδανικευμένη εκδοχή του εαυτού του, όπως την έχει προβάλλει σε ένα άλλο πρόσωπο.
Ακόμη, ο Freud υποστήριζε ότι κατά τη γέννηση υπάρχει μια κατάσταση πρωτογενούς ναρκισσισμού, κατά την οποία όλη η λίμπιντο είναι αποθηκευμένη στο εγώ. Θεωρούσε το νεογνό σαν τελείως ναρκισσιστικό, με όλη τη λίμπιντό του επενδεδυμένη στις σωματικές του ανάγκες και στην ικανοποίησή τους.
Διαβάστε σχετικά: Τα τρία προσωπεία του παθολογικού Ναρκισσισμού
Αυτό αρχίζει να μετατοπίζεται όταν το βρέφος πλέον αναγνωρίζει ότι πέραν του εαυτού του υπάρχει και ένα ξέχωρο πρόσωπο – το άτομο φροντίδας. Η αναγνώριση αυτού του γεγονότος οδηγεί στη βαθμιαία απόσυρση της λίμπιντο από τον εαυτό και στον επαναπροσανατολισμό προς το εξωτερικό αντικείμενο.
Τέλος, ο Freud χρησιμοποίησε τον όρο ναρκισσισμός για να αναφερθεί σε έναν ιδιαίτερο τύπο επιλογής αντικειμένου. Διέκρινε τα αντικείμενα αγάπης σε αυτά που έχουν επιλεγεί “σύμφωνα με τον ναρκισσιστικό τύπο”, είναι η περίπτωση που το αντικείμενο της αγάπης μοιάζει με την εξιδανικευμένη ή φαντασιωτική εικόνα του εαυτού του υποκειμένου, και σε αυτά που έχουν επιλεγεί σύμφωνα με τον “ανακλητικό τύπο”, είναι η περίπτωση που το αντικείμενο της αγάπης μοιάζει με το άτομο που παρείχε φροντίδα στις πρώιμες φάσεις της ζωής του υποκειμένου.
Τα άτομα που έχουν μια έντονη αγάπη για τον εαυτό τους, ιδιαίτερα ορισμένες όμορφες γυναίκες, παρουσιάζουν, σύμφωνα με το Freud, μια έλξη που βρίσκεται πέρα από την αισθητική τους γοητεία. Αυτές οι γυναίκες αναπληρώνουν στους εραστές τους το χαμένο τους ναρκισσισμό, τον οποίο είχαν με την οδύνη αποκηρύξει κατά τη διαδικασία της στροφής προς την αγάπη αντικειμένου.
Βιβλιογραφία
- Baranger, W. (2018). Freud’s on Narcissism. Routledge.
- Φρόιντ, Σ. (2016). Για το Ναρκισσισμό: Μια Εισαγωγή. Εκδόσεις: Principia.
- Kaplan, H. I., Sadock, B. J., Grebb, J. A. (1996). Ψυχιατρική. Ιατρικές εκδόσεις: Λίτσας.
- Watson, P.J., Biderman, M. D. (1993). Narcissistic Personality: Inventory Factors, Splitting and Self-consciousness. Journal of Personality Assesement, 61(1), 41-57.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
