Τι είναι η συνείδηση; Τι σημαίνει “να αντιλαμβάνομαι” και πώς η συνείδηση συνδέεται με τον εγκέφαλο ως όργανο; Μια μελέτη, διερευνά τις φιλοσοφικές προοπτικές του θέματος και προτείνει μια λύση: τη θεωρία της «εγγενούς συνείδησης».
Πρέπει να συνδυάσουμε εμπειρικές και εννοιολογικές μελέτες για να αξιολογήσουμε τα σημαντικά ζητήματα που προκύπτουν από τις εξελίξεις στην έρευνα του εγκεφάλου. Ως φιλόσοφος δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι επιστήμονας. Αλλά για να γεμίσουμε τα κενά στην γνώση μεταξύ των αποτελεσμάτων της έρευνας του εγκεφάλου και της κατανόησης της συνείδησης ως έννοια, χρειαζόμαστε ένα συνδετικό πλαίσιο, υποστηρίζει ο Μισέλ Φαρίσκο ερευνητής στο Κέντρο Έρευνας Δεοντολογίας και Βιοηθικής (CRB) στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα και Αναπληρωτής Καθηγητής της Ηθικής Φιλοσοφίας.
Στο παρελθόν, νευροεπιστήμονες και φιλόσοφοι αντιμετώπιζαν τον εγκέφαλο και τη συνείδηση ως δύο ξεχωριστές οντότητες ή θεωρούσαν τη συνείδηση ως κάτι που προκύπτει από τον εγκέφαλο. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Φαρίσκο, αυτό δεν ισχύει.
Τα τελευταία χρόνια, οι νευροεπιστήμονες έχουν περιγράψει τον εγκέφαλο ως ενεργό όργανο που αξιολογεί αυθόρμητα τα χαρακτηριστικά του κόσμου που το περιβάλλει, ανεξάρτητα από τα εξωτερικά ερεθίσματα.
Αυτό το είδος μορφοποιημένης δραστηριότητας, είτε γίνεται συνειδητά είτε όχι και δεν υπάρχει καμία έντονη διάκριση μεταξύ των δύο. Υπό το φως αυτών των εξελίξεων στη νευροεπιστήμη, ο Φαρίσκο προτείνει ένα νέο φιλοσοφικό μοντέλο για να εξηγήσει τη συνείδηση: τη θεωρία της «εγγενούς συνείδησης».
Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, η συνείδηση δεν είναι κάτι που αναδύεται από τον εγκέφαλο. Αντιθέτως, δημιουργεί συνδέσμους εντός του εγκεφάλου.
Η συνείδησή μας είναι στην ουσία η ικανότητα του εγκεφάλου μας, να μορφοποιεί τον περιβάλλοντα κόσμο και να χρησιμοποιεί τις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες και σχετικές, για να διασφαλιστεί η επιβίωσή μας.
Η συγκεκριμένη μελέτη επικεντρώνεται σε διαταραχές που επηρεάζουν τη συνείδησή μας και παρατηρεί σαφείς κλινικές εφαρμογές στα άτομα με εγκεφαλική βλάβη. Σε αυτό το μοντέλο, ένας κατεστραμμένος εγκέφαλος που εξακολουθεί να έχει εγγενείς, εναπομείνασες δραστηριότητες που είναι ανεξάρτητες από τα εξωτερικά ερεθίσματα, εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από συνείδηση, αν και σε ένα πολύ βασικό επίπεδο.
Διαβάστε σχετικά: Νους και εγκέφαλος: Προσεγγίζοντας τη λειτουργία της συνείδησης
Τι σημαίνει αυτό για ασθενείς που βρίσκονται σε κώμα ή “φυτοζωούν”; Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο Φαρίσκο, πρέπει να επανεξετάσουμε αν τα άτομα αυτά είναι στην πραγματικότητα «ασυνείδητα». Ο εγκέφαλος λειτουργεί σε ένα συνειδητό και ένα ασυνείδητο επίπεδο. Αυτοί οι ασθενείς, μπορεί να εξακολουθούν να είναι σε θέση να βιώνουν θετικά ή αρνητικά συναισθήματα σε ένα ασυνείδητο επίπεδο και κάποιοι από αυτούς μπορεί και να αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει γύρω τους.
Χρησιμοποιώντας προσομοιώσεις ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλα εργαλεία, ορισμένοι από αυτούς τους ασθενείς θα μπορούσαν να ανακτήσουν κάποια από την εναπομείνασα συνείδησή τους, ακόμη και να επικοινωνήσουν σε ένα πολύ βασικό επίπεδο, αλλά θα πρέπει να υπολογίσουμε και να φροντίσουμε και τις μη συνειδητές λειτουργίες τους, που είναι σχετικά ηθικό.
Αυτή η προσέγγιση, θα μπορούσε επίσης να μας βοηθήσει να σκεφτούμε τα αίτια του εθισμού στα ναρκωτικά, αναγνωρίζοντας την αλληλεπίδραση μεταξύ των συνειδητών και ασυνείδητων διαδικασιών του εγκεφάλου.
Αν ο εθισμός προέρχεται και αυτός από την ασυνείδητη επίπτωση του εξωτερικού περιβάλλοντος, τότε προκύπτει μια μορφή κοινωνικής ευθύνης για την εξάρτηση, αν όχι από ηθική άποψη, τουλάχιστον από την άποψη της δημόσιας τάξης.
Πηγή: Brain, consciousness and disorders of consciousness at the intersection of neuroscience and philosophy
Απόδοση: Βιολάτου Γεωργιάννα – Φοιτήτρια Ψυχολογίας
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
