«Έφαγες;» – «Τι ώρα θα γυρίσεις;» – «Είσαι καλά; Δεν μου έχεις απαντήσει εδώ και 2 ώρες…; Ανησυχώ!» – «Πάλι θα βγεις; Ζακέτα να πάρεις!» . Όταν νιώθετε ότι ο συνεχής βομβαρδισμός μηνυμάτων από γονείς και μέλη της οικογένειας, σας προκαλεί άγχος, θυμό ή απογοήτευση, τότε ήρθε η στιγμή να θέσετε σαφή όρια.
Αρκετοί άνθρωποι θα εύχονταν να μπορούσαν να απενεργοποιήσουν τον ήχο των ειδοποιήσεων που λαμβάνουν από όλες τις επαφές τους, συμπεριλαμβανομένων και των αγαπημένων προσώπων τους ή της οικογένειάς τους, καθώς η επικοινωνία μαζί τους, τους προκαλεί τρομερό άγχος. Προφανώς όμως, αυτό δεν είναι εφικτό. Πολλές φορές, είναι θεραπευτικό και ωφέλιμο για την ψυχική μας υγεία να αγνοούμε τα μηνύματα που δεχόμαστε από την οικογένεια μας.
Η χρήση των smartphones δεν είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη καθώς φαίνεται ότι προκαλεί πολλά προβλήματα: οι συσκευές αυτές αποδεικνύονται τελικά μάλλον ενοχλητικές από πολλές απόψεις.
Σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη το 2017 από τον Αμερικανικό Ψυχολογικό Σύλλογο1, ο συνεχής έλεγχος των e-mail και των μηνυμάτων μέσω κινητών τηλεφώνων, συμβάλει σημαντικά στην αύξηση του άγχους. H Νάνσι Τσίβερ, καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, διερευνά2 πώς η χρήση κινητών τηλεφώνων επηρεάζει αρνητικά τη διάθεση μας ενώ υποστηρίζει ότι ο συχνός έλεγχος του e-mail και η έντονη παρουσία μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί εγγύηση ότι θα βιώσουμε έντονο άγχος. Ο συνεχής έλεγχος των ειδοποιήσεων, που συνεπάγεται την απόσπαση της προσοχής, δύναται επίσης να προκαλέσει μείωση της αποδοτικότητας μας, της τάξεως του 40%, σύμφωνα με έρευνες άλλων ψυχολόγων.
Μερικές φορές είναι αδύνατο να αποφύγουμε την ηλεκτρονική αλληλογραφία στη δουλειά μας. Ωστόσο, ίσως μπορούμε να κάνουμε ένα διάλειμμα από τα μηνύματα που λαμβάνουμε από τα μέλη της οικογένειας μας. Η Τερέζα Ντι Ντονάτο, κοινωνική ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, αναφέρει ότι το συνεχές texting μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση στην οποία οι χρήστες αισθάνονται υπερβολική εξάρτηση από το κινητό τηλέφωνο. Στην κατάσταση αυτή παραβιάζεται το αίσθημα της ιδιωτικότητας και αυτονομίας.
Η, κατά τ’ άλλα, ακίνδυνη διαδικασία ανταλλαγής μηνυμάτων (texting), μπορεί να φθείρει τις σχέσεις με αγαπημένα μας πρόσωπα και να προκαλέσει ακόμα και αισθήματα πικρίας απέναντι σε άτομα που είναι πιθανόν καλοπροαίρετα αλλά αγνοούν το κακό που προκαλεί στον ψυχισμό μας η συγκεκριμένη μορφή επικοινωνίας.
Αν το texting έχει αρχίσει να σας αγχώνει και να προκαλεί θυμό και πανικό ή αν αισθάνεστε παγιδευμένοι, τότε ίσως χρειάζεται να θέσετε σαφή όρια, προτείνουν οι ψυχολόγοι. Στους περισσότερους ανθρώπους, ο καταιγισμός μηνυμάτων που προέρχονται από τον οποιονδήποτε, προκαλεί ένα ανεπιθύμητο και οδυνηρό αίσθημα αποδιοργάνωσης. Η αποδιοργάνωση αυτή γίνεται ακόμα πιο έντονη καθώς συνοδεύεται από το αίσθημα του χρέους όταν αποστολείς των μηνυμάτων είναι συγγενείς μας ή οι γονείς μας. Η υποχρέωση που αισθανόμαστε να απαντήσουμε σε αυτούς μας επιβαρύνει ιδιαιτέρως ειδικά όταν έχουμε να φέρουμε εις πέρας διάφορες εργασίες.
Αν είστε αποδέκτης πολλών (μη επειγόντων) μηνυμάτων από τους γονείς σας, τότε πιθανόν να αισθάνεστε υποχρεωμένοι να τα διαβάσετε και να απαντήσετε. Το αποτέλεσμα, είναι αυτό που ο Μαρκ Ντόμπεκ, ψυχολόγος στην Καλιφόρνια ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με τη θέσπιση ορίων και τη θετική συμπεριφορά (σε αντίθεση με την επιθετική)—ονομάζει “γνωσιακό φορτίο”, το οποίο θα είναι δύσκολο να αναλάβετε μεταξύ άλλων ευθυνών. Ωστόσο, το καθήκον απέναντι στην οικογένεια μοιάζει περισσότερο επιτακτικό και βαρύ σε σύγκριση με άλλα καθήκοντα. Οι οικογενειακές σχέσεις είναι σημαντικές για την πλειονότητα των ανθρώπων, οι οποίοι αισθάνονται υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν τα κοινωνικά πρωτόκολλα και να απαντήσουν στα μηνύματα. Το γεγονός αυτό δημιουργεί ένα αίσθημα πίεσης, το οποίο απουσιάζει όταν πρόκειται για σχέσεις με ξένους, αναφέρει ο Ντόμπεκ.
Πώς θα βάλετε όρια χωρίς να προσβάλλετε τους άλλους
Δικαιολογημένα αισθάνεστε εκνευρισμό όταν λαμβάνετε έναν καταιγισμό μηνυμάτων ως αποτέλεσμα της αδιάκοπης επικοινωνίας με την οικογένεια σας. Είναι λοιπόν σημαντικό να μην τους επιτεθείτε και να μην απαντήσετε όταν αισθάνεστε θυμωμένοι ή ενοχλημένοι. Όταν κάποιος εισβάλει στο δικό σας “έδαφος” και συμπεριφέρεται χωρίς σεβασμό, έχετε το δικαίωμα να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας, εξηγεί ο Ντόμπεκ. Όχι να επιτεθείτε, αλλά να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας.
Εδώ χρειάζεται να κάνετε μια κατηγορηματική δήλωση. Η διεκδίκηση αποτελεί “το κομβικό σημείο” ανάμεσα στην επίθεση και την παθητικότητα. Σε αντίθεση όμως με την επίθεση, η διεκδίκηση δε συνδέεται με την εχθρότητα. Όταν έρθει η στιγμή να ζητήσετε ευγενικά από τα μέλη της οικογένειας σας να σταματήσουν να σας στέλνουν μηνύματα, πρέπει να είστε ευθείς και σταθεροί. Μπορείτε για παράδειγμα να πείτε σας παρακαλώ, να μου στέλνετε μηνύματα μόνο σε επείγουσες περιπτώσεις. Αυτό είναι ένα παράδειγμα του ύφους που αρμόζει σε τέτοιες περιπτώσεις.
Άλλοι ψυχολόγοι προτείνουν μια ακόμα πιο ήπια προσέγγιση. Δε χρειάζεται να αναφερθείτε στα αισθήματα άγχους και πίεσης που σας προκαλούν τα μηνύματα. Καταστείστε σαφές ότι η διακοπή της επικοινωνίας μέσω μηνυμάτων δε σχετίζεται με το πόσο αγαπάτε το πρόσωπο που σας τα στέλνει. Δώστε έναν ελαφρώς ασαφή λόγο όπως, δυσκολεύομαι να απαντώ σε όλα τα μηνύματα και e-mails που λαμβάνω και διαπραγματευτείτε σχετικά με το χρονικό πλαίσιο το οποίο εξυπηρετεί και τις 2 πλευρές. Δοκιμάστε να πείτε θα ήθελα πραγματικά να έχουμε μια στενή επαφή, όμως η ανταλλαγή μηνυμάτων σε καθημερινή βάση δε με εξυπηρετεί. Aς δοκιμάσουμε να επικοινωνούμε 2 φορές την εβδομάδα.
Η ευθεία αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος είναι ίσως το πιο απλό βήμα. Η αντίδραση και οι τύψεις που ίσως ακολουθήσουν είναι πιο ψυχοφθόρες από συναισθηματική άποψη. Στην πραγματικότητα, η σκέψη ότι έχετε να αντιμετωπίσετε την αντίδραση των μελών της οικογένειας σας, είναι ίσως αρκετή ώστε να σας αποτρέψει από το να διευθετήσετε αυτό το ζήτημα.
Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αντιδρούν και συμπεριφέρονται επιθετικά ή παθητικά, υποστηρίζει ο Ντόμπεκ. Αν επιλέξετε αυτή την οριοθετημένη συμπεριφορά, τότε θα έχετε πάρει μια σημαντική απόφαση: είστε διατεθειμένοι να κάνετε ότι χρειάζεται ώστε να διατηρήσετε την ηρεμία σας ακόμα κι αν αυτό σημαίνει οτι θα δυσαρεστήσετε άτομα που ανήκουν στην οικογένεια σας; Στην ουσία λέτε όχι στην “κακοποίηση”. Οι υπόλοιποι όμως δεν το βλέπουν έτσι. Πρέπει να είστε διατεθειμένοι να υψώσετε το ανάστημα σας.
Δε μπορούμε να ελέγξουμε ή να προβλέψουμε την αντίδραση των άλλων απέναντι στις πράξεις μας. Μπορούμε όμως να επιλέξουμε τον τρόπο με τον οποίο θα εκφραστούμε καθώς και το σεβασμό που θα επιδείξουμε.
Από τη στιγμή που επιλέγετε να εκφραστείτε με ηρεμία και ευγένεια δε χρειάζεται να αισθάνεστε υπόχρεοι απέναντι σε κάποιον που σας αναγκάζει να συμμετέχετε σε συνομιλίες που σας αγχώνουν.
Θα πρέπει να αισθάνεστε αρκετά δυνατοί ώστε να αγνοήσετε εντελώς άτομα με τοξικές αντιδράσεις. Ο Ντόμπεκ αναφέρει ότι σε οικογένειες όπου ένα μέλος ασκεί εξουσία πάνω σε άλλα, οποιαδήποτε καταπάτηση της εξουσίας αυτής μεταφράζεται σε επίθεση. Οι άνθρωποι με τέτοια εξουσία ίσως απαιτήσουν να δικαιολογήσετε τις πράξεις σας. Ενδεχομένως και να ζητήσουν από άλλα μέλη της οικογένειας να σας προσεγγίσουν.
Αποφύγετε λοιπόν την ένταση. Απλά αγνοήστε τα μηνύματα και αποφύγετε να εξηγήσετε πως αυτά σας προκαλούν πανικό. Ο Ντόμπεκ πιστεύει ότι το ζήτημα αυτό πρέπει να διευθετηθεί καθώς το φαινόμενο του “καταιγισμού” που παρατηρείται στην επικοινωνία μέσω κινητού πιθανότατα συμβαίνει και σε άλλες μορφές επικοινωνίας. Δεν περιορίζεται, με άλλα λόγια, μόνο στα μηνύματα στο κινητό.
Έρευνα: 1. Stress in America, American Psychological Association
2. Out of sight is not out of mind: The impact of restricting wireless mobile device use on anxiety levels among low, moderate and high users
Πηγή: aeon.com
Απόδοση – Επιμέλεια: Βασιλική Τσαπάκη, Μεταφράστρια
