Μπορεί να αλλάξει η σεξουαλικότητα; Τι είναι η σεξουαλική ρευστότητα;

Πολλοί θεωρούν ότι η σεξουαλικότητά τους είναι θεμελιώδες κομμάτι της προσωπικής τους ταυτότητας. Παρόλα αυτά, η σεξουαλικότητα μπορεί να αλλάξει με τον καιρό. Αυτές οι αλλαγές συχνά προκαλούν μεταβολές στην ταυτότητα, τις εμπειρίες και τις σχέσεις.

Σεξουαλικότητα: Ένα συνεχές εμπειριών

Οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη σεξουαλικότητα για να αναφερθούν στο φύλο ή τα φύλα από τα οποία ελκύονται. Ωστόσο, η σεξουαλικότητα μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για κάποιους ανθρώπους. Δεν βιώνουν όλοι σεξουαλικά συναισθήματα, ενώ άλλοι μόνο σε συγκεκριμένα πλαίσια. Για παράδειγμα, κάποιος που είναι ασεξουαλικός (asexual) μπορεί να μην έχει καν σεξουαλικά συναισθήματα, ενώ κάποιοι άλλοι άνθρωποι (οι λεγόμενοι demisexual) μπορoύν να τα βιώσουν μόνο μέσα σε μια σχέση.

Ακόμη και σε κάθε ταυτότητα ξεχωριστά, υπάρχουν πολλές παραλλαγές. Η σεξουαλικότητα μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Ορισμένοι από τους λόγους που μπορεί να αλλάξει η ταυτότητα ενός ατόμου περιλαμβάνουν:

Λιγότεροι περιορισμοί από τους κοινωνικούς κανόνες. Μερικοί άνθρωποι μεγαλώνουν σε καταπιεστικές οικογένειες ή αισθάνονται παγιδευμένοι σε γάμους που δεν ήθελαν εξ αρχής ή δεν θέλουν πια. Όταν απελευθερώνονται από αυτούς τους περιορισμούς, μπορούν πλέον να εξερευνήσουν τη σεξουαλικότητά τους. Αυτή η ελευθερία και η επιθυμία για εξερεύνηση μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην ταυτότητα.

Έλξη για ένα νέο άτομο. Μερικοί άνθρωποι συνδέουν έντονα τον εαυτό τους με μια συγκεκριμένη σεξουαλική ταυτότητα. Όμως η γνωριμία και η έλξη για ένα άλλο άτομο μπορούν να θέσουν υπό αμφισβήτηση αυτήν την ταυτότητα.

Πολιτικές ή ιδεολογικές αλλαγές. Μερικοί άνθρωποι αλλάζουν τη σεξουαλικότητά τους για πολιτικούς λόγους. Για παράδειγμα, ορισμένες γυναίκες επιλέγουν να απέχουν από ετερόφυλες σχέσεις λόγω φεμινιστικών πεποιθήσεων.

Διαβάστε σχετικά: Μια επισκόπηση της θεωρίας για τη σταθερότητα του φύλου

Κατανόηση της σεξουαλικής ρευστότητας

Η σεξουαλική ρευστότητα είναι η ικανότητα των σεξουαλικών συναισθημάτων να αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Μερικοί άνθρωποι αποδέχονται αυτή την ιδέα, ως πιο ανοιχτοί σε αλλαγές στη σεξουαλικότητά τους. Άλλοι, πάλι, εκπλήσσονται που βιώνουν αλλαγές στα σεξουαλικά τους αισθήματα και τις αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα.

Οι σεξολόγοι είναι ειδικοί οι οποίοι μελετούν την ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Έχουν προσπαθήσει να κατανοήσουν και να ποσοτικοποιήσουν την ανθρώπινη σεξουαλικότητα χρησιμοποιώντας κλίμακες. Για παράδειγμα, η κλίμακα Kinsey περιλαμβάνει ταυτότητες που κυμαίνονται από το 0 (αποκλειστικά ετεροφυλόφιλος) έως το 6 (αποκλειστικά ομοφυλόφιλος), με τους περισσότερους ανθρώπους να κατατάσσονται κάπου μεταξύ των δύο άκρων.

Αυτός είναι ένας τρόπος για να εξηγήσουμε τη σεξουαλική ρευστότητα. Αν οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι εξ ολοκλήρου ομοφυλόφιλοι ή ετεροφυλόφιλοι, τότε συγκεκριμένες εμπειρίες ή περιβάλλοντα ενδέχεται να προκαλέσουν αλλαγή του προσανατολισμού ενός ατόμου.

Άλλες κλίμακες που μετρούν τη σεξουαλικότητα είναι:

Klein Grid. Αυτή η κλίμακα εξετάζει τις παρελθοντικές, παροντικές και ιδανικές εμπειρίες ενός ατόμου. Περιλαμβάνει μετρήσεις για το τι ελκύει το κάθε άτομο σε ρομαντικό, σεξουαλικό και κοινωνικό επίπεδο, ωστόσο ένα μέρος της μελετάει και την προσωπική σεξουαλική ταυτότητα.

Πολυδιάστατη κλίμακα της σεξουαλικότητας. Η κλιμακα αυτή χωρίζει τη σεξουαλικότητα σε εννέα κατηγορίες. Αναπτύχθηκε κυρίως για την ανάλυση άλλων εργαλείων ή κλιμάκων αξιολόγησης που δεν διαχωρίζουν τη σεξουαλική ταυτότητα από τη συμπεριφορά, ή αντιμετωπίζουν τον σεξουαλικό προσανατολισμό ως κάτι που παραμένει σταθερό κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου.

Διάφοροι ερευνητές έχουν αναπτύξει δεκάδες άλλες κλίμακες. Πολλές από αυτές αποτελούν μικρές παραλλαγές της κλίμακας Kinsey.

Η σχέση μεταξύ της σεξουαλικότητας και του φύλου

Η σεξουαλικότητα και το φύλο είναι ξεχωριστές έννοιες. Η σεξουαλικότητα ενός ατόμου περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα παραγόντων, συμπεριλαμβανομένου του φύλου από το οποίο έλκονται. Το φύλο αναφέρεται απλώς στην ταυτότητα φύλου. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι άνδρες ή γυναίκες, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν διαφορετική ταυτότητα φύλου ή να είναι ακαθορίστου φύλου (προσδιορίζουν τον εαυτό τους ως ουδέτερο). Ορισμένοι πιστεύουν ότι η έννοια του φύλου είναι περιοριστική, επομένως και επιβλαβής ή προβληματική.

Το φύλο και οι σεξουαλικές ταυτότητες μπορούν να αλλάξουν με το χρόνο, αλλά η αλλαγή του ενός δεν απαιτεί την αλλαγή του άλλου. Όταν αλλάζει η ταυτότητα του φύλου ενός ατόμου, μπορεί να εξακολουθεί να ελκύεται από το ίδιο φύλο που ελκυόταν και πριν.

Πώς η σεξουαλικότητα επηρεάζει την ταυτότητα

Οι περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν τη σεξουαλικότητα ως θεμελιώδες στοιχείο της ταυτότητάς τους. Οι ανθρώπινες σχέσεις εξαρτώνται συχνά από τη σεξουαλική ταυτότητα. Είναι σύνηθες για τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε παρέες που βασίζονται στη σεξουαλικότητά τους και στην αποδοχή της. Το πιο απλό παράδειγμα είναι ένα ετεροφυλόφιλο ζευγάρι που συνήθως έχει ετεροφυλόφιλους φίλους.

Όταν η σεξουαλικότητα αλλάζει ή αμφισβητείται, η ταυτότητα μπορεί επίσης να παρουσιάσει αλλαγές. Οι αλλαγές στη σεξουαλικότητα μπορεί να προκαλέσουν τον φόβο της απόρριψης. Για παράδειγμα, μια ομοφυλόφιλη γυναίκα που αρχίζει να ελκύεται από άνδρες, μπορεί να ανησυχεί ότι οι φίλοι της θα την επικρίνουν.

Οι άνθρωποι με αποκλίνουσες σεξουαλικές ταυτότητες, συμπεριλαμβανομένων των ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, πανσεξουαλικών και ασεξουαλικών ταυτοτήτων μπορεί να ανησυχήσουν ιδιαίτερα για τυχόν αλλαγές στη σεξουαλικότητά τους.

Για παράδειγμα, οι «θεραπείες μετατροπής» βασίζονται στην ιδέα ότι είναι δυνατό να αναγκαστεί κάποιος να αλλάξει τη σεξουαλικότητά του. Δυστυχώς, αυτή η ιδέα αποβαίνει εις βάρος των σεξουαλικών μειονοτήτων, διότι σε αυτές τις θεραπείες χρησιμοποιείται σωματική και συναισθηματική κακοποίηση, με σκοπό οι μη ετεροφυλόφιλοι να γίνουν ετεροφυλόφιλοι.

Η διαφορά μεταξύ φυσιολογικής και επιβαλλόμενης αλλαγής

Η αναγκαστική αλλαγή είναι σίγουρα διαφορετική από τις φυσικές αλλαγές της σεξουαλικότητας, που προκύπτουν αβίαστα. Οι άνθρωποι αλλάζουν πολλές φορές προτιμήσεις ή ενδιαφέροντα κατά τη διάρκεια της ζωής τους, τα οποία μπορεί να είναι καθοριστικά για την ταυτότητά τους.

Οι καριέρες, τα χόμπι, οι σύντροφοι και τα πολιτικά ιδεώδη αποτελούν κύρια μέρη της ανθρώπινης ταυτότητας. Όμως ενώ οι άνθρωποι αλλάζουν συχνά με την πάροδο του χρόνου και βιώνουν νέες εμπειρίες, είναι απίθανο να αλλάξουν μέσω εξαναγκασμού.

Η σεξουαλικότητα λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο, αν και ο σεξουαλικός προσανατολισμός ενός ατόμου δεν είναι θέμα προτίμησης. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να αλλάξουν κατά βούληση το ποιον/ποιαν αγαπούν ή για ποιον/ποιαν νιώθουν έλξη. Αν και αυτά τα συναισθήματα μπορεί να αλλάξουν με το χρόνο, η προσπάθεια να επιβληθεί αλλαγή για πολιτικούς, θρησκευτικούς ή άλλους λόγους είναι απίθανο να λειτουργήσει.

Όχι μόνο δεν θα πετύχει, αλλά μπορεί να προκαλέσει και μακροπρόθεσμη ψυχική βλάβη. Για αυτό και οι περισσότερες ιατρικές και ψυχολογικές οργανώσεις αντιτίθενται στη θεραπεία μετατροπής χαρακτηρίζοντάς τη ως μία μορφή ψυχολογικής κακοποίησης, ενώ αρκετά κράτη έχουν απαγορεύσει αυτή την πρακτική.

Διαβάστε σχετικά: Η κοινωνική αποδοχή του σεξουαλικού προσανατολισμού συνδέεται με μεγαλύτερη ευτυχία και ικανοποίηση στη ζωή

Όταν οι σεξουαλικές πρακτικές και η ταυτότητα διαφέρουν

Οι άνθρωποι συμμορφώνονται με συγκεκριμένους σεξουαλικούς προσανατολισμούς για πολλούς λόγους. Μερικές φορές οι σεξουαλικές πρακτικές ενός ατόμου δεν συμφωνούν απόλυτα με τη σεξουαλική του ταυτότητα. Κάποιος μπορεί να προσδιορίζεται ως ετεροφυλόφιλος, αλλά περιστασιακά να κάνει σεξ με άτομα του ίδιου φύλου. Πολλοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του στίγματος για τα άτομα με αποκλίνουσες μορφές σεξουαλικότητας, μπορούν να συμβάλουν στην εκδήλωση αυτής τη συμπεριφοράς.

Ο ψυχολόγος και φιλόσοφος Μισέλ Φουκώ διακήρυξε ότι η σεξουαλική ταυτότητα είναι μια κοινωνική και ιστορική έννοια και όχι μια αμετάβλητη ταυτότητα. Θεωρούσε ότι η σεξουαλική ταυτότητα συνδέεται με δομές εξουσίας και ιστορικές μεταρρυθμίσεις.

Ο Φουκώ αμφισβήτησε την ιδέα ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός του ατόμου αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της ύπαρξής του. Με αυτόν τον ορισμό της σεξουαλικότητας, οι μεταβολές στην ταυτότητα μπορεί να είναι αναπόφευκτες – μπορεί, κάλλιστα, να μην διαφέρουν από τις αλλαγές στα γούστα ή στη μόδα.

Ανεξάρτητα από το πώς κάποιος βλέπει την σεξουαλική του ταυτότητα ή το πώς αλλάζει αυτή η ταυτότητα με την πάροδο του χρόνου, η σεξουαλικότητα μπορεί να προκαλέσει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τις σχέσεις, την πολιτική, τη θρησκεία και άλλα. Ένας κατάλληλα καταρτισμένος θεραπευτής μπορεί κατά τη διάρκεια των συνεδριών να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να ξεδιπλώσει αυτά τα ζητήματα σε ένα κλίμα κατανόησης και αποδοχής, χωρίς να τον κρίνει.

Απόδοση: Κατερίνα Κακουλάκη
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

Βιβλιογραφία: