PsychologyNow.gr

Το επάγγελμα του Ψυχολόγου

Κατά καιρούς έχουν δημιουργηθεί αρκετοί μύθοι και παρανοήσεις αναφορικά με το τι είναι η Ψυχολογία.


Έχει υποστηριχθεί ότι οι ψυχολόγοι διαθέτουν «μαγικές δυνάμεις»: μπορούν να διαβάσουν το μυαλό των ανθρώπων κάθε στιγμή, να διαλευκάνουν εγκλήματα και να προβλέψουν τις επόμενες κινήσεις των ανθρώπων.

Άλλες απεικονίσεις παρουσιάζουν τους ψυχολόγους να είναι γερασμένοι, με γενειάδες, κλεισμένοι σε «βαριά» γραφεία γεμάτα σκονισμένα βιβλία, να περνούν τις μέρες τους ακούγοντας θεραπευόμενους να μιλάνε για τα παιδικά τους χρόνια, καθισμένοι σε ντιβάνια ή ανάκλιντρα. Αν ξεφύγουμε από τέτοιου τύπου στερεότυπα, θα κατανοήσουμε ότι η Ψυχολογία είναι κάτι πολύ παραπάνω από όλα αυτά και κυρίως να ξεχωρίσουμε την Ψυχολογία από την Ψυχοθεραπεία.

Τι κάνουν οι Ψυχολόγοι

Πιο συγκεκριμένα, οι Ψυχολόγοι μελετούν την ανθρώπινη συμπεριφορά εστιάζοντας σε δύο κρίσιμες σχέσεις: (α) τη σχέση μεταξύ της εγκεφαλικής λειτουργίας και της συμπεριφοράς και (β) τη σχέση μεταξύ του περιβάλλοντος και της συμπεριφοράς. Ως επιστήμονες, οι Ψυχολόγοι χρησιμοποιούν μεθόδους όπως η παρατήρηση, το πείραμα και η ανάλυση. Είναι επίσης δημιουργικοί, καθώς μεταφράζουν και συνθέτουν τα επιστημονικά ευρήματα με τρόπο που να είναι βοηθητικός και λειτουργικός για το άτομο.

Οι Ψυχολόγοι είναι συχνά καινοτόμοι, εξελίσσοντας νέες προσεγγίσεις πάνω σε ήδη καθιερωμένες γνώσεις προκειμένου να καταφέρνουν να ανταποκρίνονται στις ολοένα μεταβαλλόμενες ανάγκες των ατόμων, των οργανισμών και των κοινωνιών. Μπορούν να κατασκευάσουν θεωρίες και να τις αναπτύξουν μέσω της έρευνας. Τα νέα ευρήματα και οι πληροφορίες, που προκύπτουν μέσα από την έρευνα, αποτελούν μέρος του βασικού άξονα της γνώσης που οι επαγγελματίες Ψυχολόγοι εφαρμόζουν στην εργασία τους, τόσο σε ατομικό επίπεδο (με τους πελάτες ή τους ασθενείς) όσο και σε κοινωνικό (με τους οργανισμούς ή τις κοινότητες).

Παρόλο που πολλοί Ψυχολόγοι εργάζονται ανεξάρτητα, συχνά συνεργάζονται και με άλλους επαγγελματίες. Παραδείγματος χάριν, συνεργάζονται με επιστήμονες όπως γιατρούς, δικηγόρους, καθηγητές και δασκάλους, ειδικούς ηλεκτρονικών υπολογιστών, μηχανικούς, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στρατηγικής κ.ά., συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο σε κάθε πεδίο της κοινωνίας. Έτσι, μπορούμε να τους βρούμε σε εργαστήρια, σε νοσοκομεία, σε δικαστήρια, σε σχολεία και πανεπιστήμια, σε κοινοτικά κέντρα υγείας, σε φυλακές και σε γραφεία εταιριών.

Όπως ήδη αναφέρθηκε, βασικός τομέας της Ψυχολογίας είναι η έρευνα, μέσω της οποίας μαθαίνουμε θεμελιώδη πράγματα για την ανθρώπινη συμπεριφορά και πρακτική, όπου η γνώση αυτή στη συνέχεια εφαρμόζεται για την επίλυση ποικίλων προβλημάτων και την προώθηση της υγιούς ανάπτυξης του ανθρώπου. Κάποιοι Ψυχολόγοι εργάζονται ως ερευνητές, άλλοι ως ελεύθεροι επαγγελματίες, ενώ πολλοί κάνουν και τα δύο (επιστήμονας – ελεύθερος επαγγελματίας). Πράγματι, ένα από τα ιδιαίτερα και σημαντικά χαρακτηριστικά της Ψυχολογίας είναι η σύζευξη της επιστήμης και της πρακτικής, η οποία εξασφαλίζει τη συνεχή πρόοδο και των δύο. Επιπλέον, πολλοί Ψυχολόγοι διδάσκουν Ψυχολογία σε πανεπιστημιακά ιδρύματα, σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.

Το επάγγελμα του Ψυχολόγου παρέχει αρκετές δυνατότητες απασχόλησης για εκείνους/ες που έχουν ή θα αποκτήσουν πτυχίο Ψυχολογίας. Η σύγχρονη τάση προς την πρόληψη της ασθένειας, και όχι απλώς τη διάγνωση και τη θεραπεία της, απαιτεί από τους ανθρώπους να μάθουν πώς να αποκτήσουν υγιείς και λειτουργικές συμπεριφορές και να τις εντάξουν στην καθημερινότητά τους. Είναι γεγονός ότι πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία σήμερα είναι προβλήματα συμπεριφοράς, π.χ. χρόνια προβλήματα υγείας ή ασθένειας, κακής ποιότητας διαπροσωπικές σχέσεις, βία στο σπίτι ή στο δρόμο, κ.ά.. Οι Ψυχολόγοι συμβάλλουν σημαντικά στην εξεύρεση λύσεων στα επιμέρους προβλήματα, όπως τα παραπάνω, μέσα από την προσεκτική συλλογή πληροφοριών, την ανάλυσή τους και την ανάπτυξη στρατηγικών παρέμβασης∙ με άλλα λόγια, μέσω της εφαρμογής επιστημονικών αρχών και μεθόδων, το σήμα κατατεθέν της Ψυχολογίας.

Επαγγελματικά Δικαιώματα του/της Ψυχολόγου στην Ελλάδα

Τα επαγγελματικά δικαιώματα, καθώς και το δικαίωμα χρήσης του τίτλου «Ψυχολόγος» στην Ελλάδα, μπορούν να αποκτήσουν όσοι/ες έχουν συμπληρώσει τις απαραίτητες τετραετείς ακαδημαϊκές σπουδές σε ένα από τα 4 Πανεπιστημιακά Τμήματα της Ελλάδας (στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο ΕΚΠΑ και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης), καθώς και μετά από σπουδές σε αντίστοιχο Πανεπιστημιακό Τμήμα του εξωτερικού, αναγνωρισμένο από το Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. Επίσης, επαγγελματικά δικαιωμάτα Ψυχολόγου, αποκτούν οι ενδιαφερόμενοι μετά από γνωμάτευση του Συμβουλίου Αναγνώρισης Επαγγελματικών Προσόντων (ΣΑΕΠ) σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 38/2010 (ΦΕΚ 78 Ά) και η οποία αφορά τα επαγγελματικά προσόντα που είχαν ως Ψυχολόγοι, σε άλλα μέλη κράτη της ΕΕ μετά από φοίτησή τους εκεί στα εκεί αναγνωρισμένα από το ξένο κράτος πανεπιστημιακά τμήματα Ψυχολογίας. Από το Υπουργείο Παιδείας γίνεται σαφές ότι αφορά μόνο την αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων και όχι των ακαδημαϊκών.

Η πρώτη νομοθετική ρύθμιση για το επάγγελμα του Ψυχολόγου εκδόθηκε με τον Νόμο 991/1979/ΦΕΚ 278/Ζ. Α’/20-12-1979 «για την άσκηση του επαγγέλματος του Ψυχολόγου στην Ελλάδα», όπου ορίστηκε η άσκηση του επαγγέλματος του Ψυχολόγου μόνο από τους/τις κατόχους άδειας ασκήσεως επαγγέλματος, καθώς και η απαγόρευση της χρήσης της ιδιότητας του Ψυχολόγου χωρίς τη νόμιμη άδεια. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Νόμου 991/1979: «H άσκηση του επαγγέλματος του Ψυχολόγου επιτρέπεται μόνο στον κάτοχο της ειδικής αδείας για αυτό, που χορηγείται σύμφωνα με τις διατάξεις αυτού του νόμου. Ο Ψυχολόγος στην άσκηση του επαγγέλματός του ερευνά και αξιολογεί την προσωπικότητα και την συμπεριφορά του ανθρώπου και εργάζεται με τις καθιερωμένες αρχές και μεθόδους της Επιστήμης της Ψυχολογίας για την αξιοποίηση και βελτίωσή τους».

Στην πορεία, η έναρξη λειτουργίας των Πανεπιστημιακών Τμημάτων Ψυχολογίας στην Ελλάδα συνέβαλε ώστε να οριστεί ακόμα πιο ξεκάθαρα το επαγγελματικό πεδίο των Ψυχολόγων και έτσι μετά από αρκετές ζυμώσεις, ψηφίστηκε ο Νόμος 2646/ΦΕΚ 236/Ζ. 20-10-1998, Κεφάλαιο Δ’ «Λοιπές Μεταβατικές και Τελικές Διατάξεις», Άρθρο 27 «Ρύθμιση θεμάτων Επαγγελμάτων υγείας». Αυτός ο νόμος, όχι μόνο επαναπροσδιόρισε τα κριτήρια και τους όρους της άδειας άσκησης επαγγέλματος, αλλά έδωσε τη δυνατότητα -μέσω μίας μεταβατικής διάταξης- στους επαγγελματίες που είχαν πάρει πτυχίο μέχρι τις 31-12-1993 να μπορούν να χρησιμοποιούν τον τίτλο «Ψυχολόγος» και επομένως να παραμείνουν στον επαγγελματικό κλάδο αυτών.

Ο/Η Ψυχολόγος στην Ελλάδα

Ο/Η επαγγελματίας Ψυχολόγος, έχει τη δυνατότητα να εργαστεί στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, είτε ερευνητικά είτε ως ελεύθερος επαγγελματίας. Στο δημόσιο τομέα, μπορεί να απορροφηθεί μέσω του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε νοσοκομεία, σε πανεπιστήμια, σε κέντρα κοινωνικής προστασίας, σε κέντρα ψυχικής υγείας, σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και σε αντίστοιχους κρατικούς φορείς με αντικείμενο εργασίας την έρευνα, την προαγωγή της ψυχικής υγείας, την κοινοτική ψυχολογία, τη συμβουλευτική, την ψυχοθεραπεία κ.τλ.. Σχετικές προκηρύξεις θέσεων εμφανίζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα στους αντίστοιχους διαδικτυακούς τόπους στην ιστοσελίδα του ΑΣΕΠ στον νευραλγικό τομέα της δημόσιας εκπαίδευσης -και ιδιαίτερα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης-, όπου οι ανάγκες γονέων και παιδιών είναι ιδιαίτερα αυξημένες και πολύπλευρες, δεν έχει ψηφιστεί ακόμα νόμος που να προβλέπει την εργασία επαγγελματιών ψυχολόγων, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες του κλάδου.

Στον ιδιωτικό τομέα, ο/η επαγγελματίας ψυχολόγος δύναται να εργαστεί ως ελεύθερος/η επαγγελματίας, τηρώντας ατομικό γραφείο ψυχολογικής θεραπείας και υποστήριξης, το οποίο επιβάλλεται να συμβαδίζει με τη δεοντολογία του επαγγέλματος. Επίσης, δύναται να εργαστεί σε εταιρείες διαφήμισης και μάρκετινγκ, εταιρείες δημοσκοπήσεων, ερευνητικούς φορείς και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με αντικείμενο τον τομέα εξειδίκευσής του που έχει λάβει μέσα από κάποιο μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο.

Μεγάλη διάδοση στο επάγγελμα του Ψυχολόγου στην Ελλάδα παρατηρείται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, μέσα από ψυχολογικά γραφεία ή ψυχολογικά κέντρα και εταιρείες, με προσανατολισμό στην πρόληψη ψυχικών διαταραχών και την νπροαγωγή της ψυχικής υγείας, αλλά και στην παροχή ψυχοθεραπευτικών υπηρεσιών. Οι Ψυχολόγοι που εργάζονται με αυτό τον τρόπο επιβάλλεται να έχουν εξειδικευθεί σε ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, διάρκειας τουλάχιστον 4 ετών και να έχουν κάνει και οι ίδιοι ψυχοθεραπεία αρκετά χρόνια ώστε να είναι ικανοί/ες να αντιπαρέρχονται των περιπτώσεων που διαχειρίζονται.

Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ιδιωτικός χώρος στην Ψυχολογία είναι αρκετά «ανοιχτός» στη χώρα μας, γεγονός που δίνει την ευκαιρία και σε άλλες «ειδικότητες» να οικειοποιούνται παρανόμως την ιδιότητα του τίτλου του «Ψυχολόγου» και να την προβάλλουν στην επαγγελματική τους ταυτότητα. Για αυτό, είναι θεμιτό από τον άνθρωπο που θα απευθυνθεί σε έναν/μια επαγγελματία Ψυχολόγο, να ζητάει την άδεια άσκησης επαγγέλματος του/της πριν προχωρήσει σε θεραπευτική/επαγγελματική σχέση μαζί του/της. Παρόμοιες περιπτώσεις παράνομης χρήσης του επαγγελματικού τίτλου «Ψυχολόγος» έχουν καταγγελθεί στον Σύλλογο Ελλήνων Ψυχολόγων, ο οποίος έχει κινηθεί κατάλληλα για την προάσπιση του επαγγέλματος.

Τα σχόλια είναι κλειδωμένα.