«Αυτισμός». Μόνο και μόνο το να το λες, είναι μια αρχή – ένα μικρό βήμα κοντύτερα σε μια ομάδα ανθρώπων που ακόμα και λεκτικά διστάζεις να τους κοιτάξεις ευθέως.
Τα άτομα με αναπτυξιακές διαταραχές στη χώρα μας, όσο κι αν υπάρχει η κοινή αποδοχή περί ίσων δικαιωμάτων και αναγκών, παραμένουν διαρκώς σε ένα μετέωρο βήμα αβεβαιότητας. Για έναν γονιό παιδιού με αυτισμό ή οποιαδήποτε άλλη αναπτυξιακή αναταραχή, το μόνιμο ερώτημα είναι το τι θα γίνει μετά, μου λένε η Έλενα και η Βάσω. Τι θα γίνει αμέσως μετά τη διάγνωση, στην πρώιμη ηλικία των τριών/ τεσσάρων, όταν είναι και η πιο κρίσιμη περίοδος για την εξέλιξη του παιδιού; Τι θα γίνει μετά την ηλικία των δεκατεσσάρων, όταν πλέον τα ειδικά δημοτικά δεν σε δέχονται; Ή μετά τα δεκαοχτώ, όταν η εφηβεία θα φέρει πρωτόγνωρες εμπειρίες και βίαιες ενορμήσεις; Τι θα γίνει όταν οι ίδιοι οι γονείς δεν θα είναι σε θέση πλέον να φροντίσουν τα παιδιά τους;
Οι δύο μητέρες παιδιών με αυτισμό, η Έλενα Αρβανίτη και η Βάσω Αβραμέα, είναι στη «Γη Θεραπαινίς» – ένα σωματείο που στοχεύει στη δημιουργία ενός πρότυπου θεραπευτικού αγροκτήματος στην Αττική για τα άτομα με αυτισμό. Μόλις ένα παιδί ολοκληρώσει και την εξάχρονη εκπαίδευση στα Ειδικά Εργαστήρια Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, οι μόνες επιλογές που έχει είναι κάποιο εργαστήριο ή δημιουργική απασχόληση, συνεχίζουν. Οι περιπτώσεις, δε, της εγκατάστασης σε ένα ξενώνα –ένα «ημιαυτόνομης διαβίωσης» χώρο δηλαδή που τα παιδιά φιλοξενούνται μαζί με φροντιστές και θεραπευτές σε μόνιμη βάση– είναι σίγουρα πολύ λίγες στη χώρα και δεν καλύπτουν πάντοτε τις σύνθετες ανάγκες των ατόμων για την κατάκτηση μιας όσο-το-δυνατόν-περισσότερο λειτουργικής ζωής.
Έτσι, λίγες οικογένειες ατόμων με αυτισμό που γνωρίζονταν από τις σχετικές δομές και τα ειδικά κέντρα αποφάσισαν να βάλουν συλλογικά μία νέα πρόταση στο τραπέζι της Αττικής. Ξεκινώντας ως εγχείρημα μερικά χρόνια πριν, η «Γη Θεραπαινίς» έγινε πέρσι επίσημα φιλανθρωπικό, μη κερδοσκοπικό σωματείο και προτείνει ένα μοντέλο που έρχεται από πολλές γωνιές του εξωτερικού αλλά ταυτόχρονα είναι τόσο κοντά στην παραδοσιακή αγροτική οικονομία του τόπου μας: μια μικρή μονάδα παραγωγής, βασισμένη στη γη και τη φάρμα, με τους μόνιμα φιλοξενούμενους του χώρου (θεραπευτές, γονείς και θεραπευόμενους) να συνεργάζονται για τις καθημερινές εργασίες. Το φύτεμα, το πότισμα, ο καλλωπισμός, η συγκομιδή, το τάισμα και η φροντίδα των ζωντανών γίνονται αφορμές για διαρκή επικοινωνία αλλά και ουσιαστική ενασχόληση. Μην ξεχνάμε πως δεν πρόκειται απλά για μία διαδικασία για να περάσεις το χρόνο σου· παράγεις έργο», εξηγούν η Βάσω και η Έλενα, «εμπλέκεσαι με κάτι που θα σπείρεις, θα φροντίσεις και θα προστατεύσεις για να το δεις εν τέλει στο τραπέζι σου.
Μάλιστα, επειδή το άγχος αποτελεί βασική πρόκληση για τα άτομα με αυτισμό, το αγρόκτημα τους δίνει την δυνατότητα να εργαστούν χωρίς πίεση και άγχος σε φυσικό περιβάλλον που δεν απαιτεί κοινωνικές δεξιότητες ή ομιλία, τις οποίες άλλωστε μπορεί να μην έχουν αναπτύξει, σχολιάζει με τη σειρά της η ψυχολόγος Βασιλική Ράπτη. Τα αστικά τοπία μπορεί να μας φαίνεται δελεαστικά αλλά πολλά άτομα με αυτισμό προσπαθώντας να ανταποκριθούν στα πολλά και απρόβλεπτα ερεθίσματα της πόλης (κίνηση, έντονοι ήχοι, άνθρωποι που τρέχουν) νιώθουν σαν να πρέπει να κολυμπήσουν στον ωκεανό.
Στον πρώτο χρόνο πορείας της, η «Γη Θεραπαινίς» έχει καταφέρει να δημιουργήσει πιλοτικά ένα λαχανόκηπο στην Παιανία. Εκεί, μετά από την παραχώρηση του μέλους τους, Αγγελικής, και την προετοιμασία του χώρου από τον εθελοντή Στάθη, ξεκίνησε τον Μάιο η σπορά των πρώτων ζαρζαβατικών (ντομάτες, αγγούρια, κολοκυθάκια κά), αργότερα φυτεύτηκαν μυρωδικά και πιο πρόσφατα μπήκαν οι χειμερινοί σπόροι. Όλο αυτό το διάστημα, οι οικογένειες του σωματείου επισκέπτονται συχνά τον λαχανόκηπο για να ποτίσουν, να σκαλίσουν και να φροντίσουν τα φυτά – γεγονός που έδειξε και τα πρώτα θετικά σημάδια στην ψυχολογία των παιδιών αλλά και τους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη για την αξιοποίηση κάθε ατόμου με αυτισμό (όπως η διαβάθμιση της δυσκολίας της εργασίας, η ανάγκη συγκεκριμένου προγράμματος κά).
Το μοντέλο των care farms έχει ήδη αρκετές αναφορές παγκοσμίως για να πιστοποιήσει τη θεραπευτική του δυναμική. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ’17, πάνω από 8.000 άτομα στην Αγγλία έχουν πρόσβαση σε τέτοιου τύπου δομές, με αρκετές από αυτές μάλιστα να εξειδικεύονται σε συγκεκριμένες αναπτυξιακές λειτουργίες, ενώ στην Αμερική υπάρχουν εδώ και δεκαετίες ολόκληρα συγκροτήματα μικρών μονάδων που ασχολούνται με τις γεωργικές πρακτικές επιτυγχάνοντας ένα ποσοστό αυτονομίας από τα παραγόμενα προϊόντα.
Ωστόσο, κοιτάζοντας τις δομές σε κάθε χώρα του Δυτικού κόσμου ξεχωριστά, η νοοτροπία απέναντι στα άτομα με αυτισμό διαφέρει. Στην Νορβηγία, για παράδειγμα, η φροντίδα των ατόμων με ειδικές ανάγκες εν γένει υπάγεται στις αρμοδιότητες του κάθε δήμου παρατηρεί ο Ηλίας Κυριάκου, θεραπευτής στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς στο Σταβάνγκερ της Νορβηγίας. Από την ηλικία των 18 ετών και πάνω, όπως και σε πολλές περιπτώσεις παιδιών μικρότερης ηλικίας με αυξημένες δυσκολίες/ανάγκες, ο δήμος παρέχει ξενώνα μόνιμης διαβίωσης, όπου κάθε παιδί/νέος έχει το δικό του διαμέρισμα σε μεγάλες μονάδες με δυνατότητα φιλοξενίας 10-15 ατόμων σε κάθε μονάδα. Την ίδια στιγμή στη Σουηδία, από τα πρώτα χρόνια της διάγνωσης εφαρμόζεται η συνταγογράφηση φαρμάκων για τα μη λειτουργικά παιδιά, ακολουθώντας ψυχιατρική αντιμετώπιση.
Αυτό που θέλουμε εμείς είναι να βρούμε ανθρώπους να τα αγαπάνε και να τα φροντίζουν, να τα βλέπουν με τον ίδιο τρόπο που τα βλέπει ένας γονιός, μου λένε η Βάσω και η Έλενα κλείνοντας τη συζήτηση. Μετά από την πρόσφατη παραχώρηση γης επτά στρεμμάτων στην Μαλακάσα από το Αμαλίειο Ίδρυμα, η «Γη Θεραπαινίς» βρίσκεται ένα βήμα κοντύτερα στο μόνιμο θεραπευτικό αγρόκτημα, σε ένα σημείο μάλιστα που γειτνιάζει με τον οικισμό, όπου τα άτομα με αναπτυξιακές λειτουργίες θα έρχονται σε επαφή με τον υπόλοιπο οικισμό και θα μπορούν να προσφέρουν έργο στην κοινότητα (όπως, σκούπισμα, καθάρισμα ξερών κλαδιών κά).
Πηγή: athinorama.gr
