«Γεια σου παιδί μου, είσαι καλά; Εχεις φάει; Δεν μου πέτυχε το φαγητό σήμερα». «Εχω φάει, μη σ’ ανησυχεί μάνα».
Ο κ. Νίκος δεν είχε φάει, αλλά ήξερε επίσης ότι η μητέρα του δεν είχε μαγειρέψει τίποτα. Το φαγητό ετοιμάζεται από τους εργαζομένους στο μαγειρείο στη μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων, όπου η μητέρα του ζει τα τελευταία δύο χρόνια. Είχαν συμβιώσει οι τρεις τους, ο ίδιος, η μητέρα του και το Αλτσχάιμερ, επί πέντε χρόνια, αλλά η κούραση και η εξέλιξη της νόσου τον οδήγησαν να αναζητήσει μια καλή μονάδα. Εψαξε πολύ, δεν έχουν όλες εξειδικευμένο στην άνοια προσωπικό και κυρίως προσωπικό που ενδιαφέρεται, και τελικά βρήκε ένα καλό μέρος. Ο ίδιος επισκέπτεται τη μητέρα του κάθε μέρα. Δεν συμβαίνει το ίδιο με όλους τους φιλοξενούμενους της μονάδας, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι άτομα με άνοια, συχνά χωρίς άλλα προβλήματα υγείας. Οσο περνούν τα χρόνια, οι επισκέψεις που δέχονται γίνονται όλο και πιο αραιές.
Οπως και όλος ο πληθυσμός, έτσι και τα άτομα με άνοια ζουν σήμερα πολύ περισσότερα χρόνια από όσο παλιότερα. Η εξέλιξη της επιστήμης, τα νέα, καλύτερα φάρμακα, οι πιο εξειδικευμένες θεραπείες έχουν ως αποτέλεσμα τα άτομα με άνοια να ζουν περισσότερο και καλύτερα αλλά –όσο δεν βρίσκεται ριζική θεραπεία– πάντα με άνοια. Ετσι, μολονότι δεν έχει αυξηθεί το ποσοστό όσων νοσούν (η άνοια πλήττει σταθερά το 6% των ατόμων πάνω από 65 ετών – ένας στους πέντε πάνω από τα 80 θα νοσήσει με κάποια μορφή άνοιας), σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ο αριθμός των ανθρώπων με άνοια πρόκειται να εκτιναχθεί έως το 2050, φθάνοντας από τα 50 στα 152 εκατομμύρια. Αντίστοιχα, στην Ελλάδα αναμένεται ραγδαία αύξηση του αριθμού των ατόμων που πάσχουν από άνοια και τα οποία σήμερα εκτιμώνται σε περίπου 200.000.
Τεράστια πρόκληση
Πρόκειται για τεράστια πρόκληση για τις κοινωνίες σήμερα για διάφορους λόγους, λέει στην «Κ» η νευρολόγος-ψυχίατρος, πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την άνοια και τη νόσο Aλτσχάιμερ κ. Παρασκευή Σακκά. Η πίεση για τα συστήματα υγείας είναι μεγάλη. Η άνοια προκαλεί υψηλή υγειονομική δαπάνη λόγω των αυξημένων αναγκών για θεραπευτική αγωγή και φροντίδα του πάσχοντος αλλά και υποστήριξη των φροντιστών. Τα άτομα με άνοια είναι ευάλωτοι οργανισμοί, ασθενούν συχνά, τραυματίζονται, νοσηλεύονται τακτικά. Εχει βρεθεί ότι το ετήσιο κόστος της άνοιας παγκοσμίως για το 2018 ανέρχεται σε 1 τρισ. δολάρια, ενώ στην Ελλάδα πλησιάζει τα τρία δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα, η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης αποτελεί και μια πρόκληση για τις οικογένειες και τους φροντιστές. Πρόσφατη διαδικτυακή έρευνα της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών έδειξε ότι το 89% των ατόμων με άνοια στην Ελλάδα δέχεται φροντίδα στο σπίτι, οι φροντιστές τους είναι σε ποσοστό 75% γυναίκες, μέσης ηλικίας και περιθάλπουν το άτομο που πάσχει κατά μέσον όρο 40 ώρες την εβδομάδα! Η καθημερινότητα για όλους αυτούς τους συμπολίτες μας είναι μια πορεία στο άγνωστο.
Σημειώνεται ότι η άνοια δεν αναγνωρίζεται ως αναπηρία, ακόμα και στις προχωρημένες περιπτώσεις όπου υπάρχει έλλειψη αυτονομίας. Οι οικογένειες σηκώνουν το βάρος μόνες τους, χωρίς οικονομική βοήθεια από την πολιτεία. Το 70%-80% των φιλοξενουμένων σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων είναι άνθρωποι με άνοια. Το κόστος είναι συχνά δυσβάσταχτο για ένα νοικοκυριό.
Αυτή η πρόκληση μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο συλλογικά, λένε οι ειδικοί. Οσο η επιστημονική κοινότητα εντείνει τις προσπάθειες για την ανάπτυξη του φαρμάκου που θα θεραπεύει την άνοια, ο στόχος πρέπει να είναι η δημιουργία μιας κοινωνίας φιλικής προς την άνοια. Αυτό είναι και το σύνθημα του Παγκόσμιου Μήνα Alzheimer όπως έχει χαρακτηριστεί αυτός ο Σεπτέμβριος. Με βάση διεθνή στοιχεία, ένας στους δύο ανθρώπους με κάποια μορφή άνοιας δεν νιώθει πλέον μέρος της κοινότητας στην οποία ζει. Εκτός από τα εμπόδια της ίδιας της ασθένειας, έχει να αντιμετωπίσει την έλλειψη ενημέρωσης υπαλλήλων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σχετικά με τη νόσο και τη διαχείρισή της, απουσία κατάλληλων υποδομών για τη διευκόλυνση στην άσκηση των κοινωνικών τους δικαιωμάτων, κ.ο.κ. Το άτομο με άνοια έχει δικαίωμα να έχει πρόσβαση σε καλή θεραπεία, παρακολούθηση και φροντίδα, σε κέντρα ημέρας ή μονάδες τελικού σταδίου αλλά και καλή αντιμετώπιση στο περιβάλλον, τις επιχειρήσεις, τις δημόσιες υπηρεσίες, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, λέει η κ. Σακκά.
Με αυτό τον στόχο, πρόσφατα η Εταιρεία Alzheimer Αθηνών (alzheimerathens.gr) ολοκλήρωσε την εκπαίδευση όλων των υπαλλήλων ΚΕΠ της Αθήνας. Ειδικοί εκπαιδευτές έμαθαν στους εργαζόμενους πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στα άτομα με άνοια. Το επόμενο διάστημα θα ακολουθήσει επιμόρφωση της ΕΛ.ΑΣ., των υπαλλήλων τραπεζών, των υπαλλήλων σούπερ μάρκετ κ.ά. Από τον Νοέμβριο 155 επαγγελματίες υγείας οι οποίοι είχαν εκπαιδευθεί από την Εταιρεία Αlzheimer Αθηνών θα στελεχώσουν συμβουλευτικούς σταθμούς για την άνοια που θα ιδρυθούν σε 55 δήμους σε όλη την Ελλάδα. Η κοινωνία αλλάζει μόνο όταν αλλάζουν τα άτομα που την αποτελούν, καταλήγει η κ. Σακκά.
Νέες θεραπείες
Τον Ιούλιο πραγματοποιήθηκε στο Σικάγο μεγάλο διεθνές συνέδριο με θέμα την άνοια. Εκεί, έγινε σαφές ότι η πρόοδος που έχει γίνει είναι μεγάλη. Τα επόμενα 2-3 χρόνια αναμένεται να υπάρξει φάρμακο, θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ, λέει η νευρολόγος-ψυχίατρος κ. Παρασκευή Σακκά. Οι μέχρι στιγμής προσπάθειες είχαν αποτύχει παταγωδώς. Ξοδεύτηκαν πάνω από 300 εκατ. δολάρια χωρίς αποτέλεσμα, γιατί οι φαρμακευτικές έδιναν πειραματικά φάρμακα σε ανθρώπους με εγκατεστημένη άνοια. Ομως τα τελευταία δεδομένα μάς λένε ότι η εκφύλιση του εγκεφάλου αρχίζει 20 χρόνια πριν από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Ετσι, σήμερα δοκιμάζονται θεραπείες σε πολύ πρώιμα στάδια, σε ανθρώπους που έχουν κληρονομικότητα ή έχουν εμφανίσει ένα πολύ πρώιμο σύμπτωμα. Οπως αναφέρει η κ. Σακκά, τα καινούργια φάρμακα θα είναι κατάλληλα για ανθρώπους σε πολύ αρχικά στάδια της νόσου. Πρόοδος έχει επιτευχθεί και στην πρόληψη της άνοιας, με συνδυασμό τεχνικών ενίσχυσης της μνήμης και ενός δημιουργικού τρόπου ζωής. Με τον έλεγχο παραγόντων κινδύνου, από τη γυμναστική μέχρι τον έλεγχο της υπέρτασης, του σακχάρου και της χοληστερίνης, πολλές περιπτώσεις Aλτσχάιμερ μπορούν να προληφθούν.
Πηγή: kathimerini.gr
