Ο Dr. Peter Levine είναι ο εμπνευστής και δημιουργός της σωματικής προσέγγισης στη θεραπεία (Somatic Experiencing ©) και εξειδικευμένος θεραπευτής στη σωματοθεραπεία.
O Peter Levine έχει αναπτύξει τη θεραπευτική προσέγγιση Somatic Experiencing® με βάση την προϋπόθεση ότι το τραύμα κατακλύζει το νευρικό σύστημα και ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί σωματικά, πριν να είναι δυνατή η συναισθηματική επεξεργασία. Παρακολουθήστε τον εξαιρετικό δάσκαλο Peter Levine να κάνει πραγματικές θεραπευτικές συνεδρίες με ένα θεραπευόμενο που παρουσιάζει έντονα δυσλειτουργικά σωματικά συμπτώματα.
Στην παρακάτω συνέντευξή του, ο Dr. Levine μας φέρνει σε μια πρώτη επαφή με τη σωματοθεραπεία (SE) και πώς την εξασκεί για να βοηθήσει τους θεραπευόμενους του.
H σωματοθεραπεία εξακολουθεί να παραμένει μία μυστηριώδης μέθοδος για πολλούς θεραπευτές. Μπορείτε να μας περιγράψετε την εμπειρία μίας πρώτης συνεδρίας στη σωματοθεραπεία;
Peter Levine: Όταν αισθανόμαστε καταβεβλημένοι λόγω κάποιου τραύματος, οι λέξεις από μόνες τους δεν είναι αρκετές. Χρειάζεται να αφουγκραστούμε την σιωπηρή φωνή του σώματός μας, το οποίο δεν χρησιμοποιεί λέξεις για να δημιουργήσει νέες εμπειρίες που να έρχονται σε αντίθεση με εκείνες του φόβου και της αδυναμίας.
Ένας σωματοθεραπευτής μπορεί να δουλέψει με τους θεραπευόμενους με τον ίδιο τρόπο που δουλέουν και οι άλλοι θεραπευτές: καλώντας τους να μιλήσουν για τα προβλήματα ή τα συναισθήματα που τους στοιχειώνουν.
Ωστόσο, αντί να επικεντρωθεί στο περιεχόμενο όσων αναστατώνουν τους θεραπευόμενους, ο θεραπευτής μπορεί να πει: Αυτό μπορεί να σας φανεί περίεργο, αλλά προσπαθήστε το. Αναρωτιέμαι αν θα θέλατε να προσδιορίσετε που ακριβώς στο σώμα σας αισθάνεστε αυτά τα δύσκολα συναισθήματα και να προσδιορίσετε τη σωματική αίσθηση που σας αφήνουν.
Καθώς λοιπόν αρχίζει αυτή η διερεύνηση, προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους θεραπευόμενους όχι μόνο να γνωρίσουν τα συναισθήματά τους ή όσα προβλήματα τους στοιχειώνουν, αλλά να αναπτύξουν την περιέργεια και για τις σωματικές αισθήσεις που κρύβονται πίσω από αυτά.
Σύμφωνα με την εμπειρία μου, τα χρόνια αρνητικά συναισθήματα συχνά δεν αλλάζουν έως ότου αλλάξουν τα υποκείμενα αισθητικά μοτίβα. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μέσω της ενδυνάμωσης της επίγνωσης του σώματος.
Μπορείτε να μας δώσετε μια ιδέα για το πώς δουλεύετε με τις σωματικές αισθήσεις, ώστε να βοηθήσετε τους θεραπευόμενους να διαχειριστούν τον θυμό τους;
Peter Levine: Όταν υπάρχει καταπιεσμένος θυμός, η υποβόσκουσα σωματική αίσθηση είναι συνήθως μια ιδιαίτερη ένταση στο σαγόνι, το λαιμό και τα χέρια. Έτσι, μπορεί να αρχίσω βοηθώντας τον θεραπευόμενο να αισθανθεί αυτή την ένταση στο σαγόνι και τη γροθιά του και στη συνέχεια να τον παροτρύνω να ανοιγοκλείσει ελάχιστα τις γνάθους και τις γροθιές του, μέχρι να αισθανθεί μια αύξηση στην ένταση της πίεσης. Στη συνέχεια, προτείνω να επικεντρωθεί στο άνοιγμα και το κλείσιμο του στόματος και των χεριών λίγο ακόμα περισσότερο.
Τέλος, μπορεί να πω:
– Τι συμβαίνει με το λαιμό σας; Εξακολουθείτε να αισθάνεστε την ένταση εκεί;
– Ναι, τη νιώθω, αλλά δεν είναι τόσο άσχημα όσο πριν, μπορεί να πουν.
– Θα θέλατε να δοκιμάσουμε κάτι; Τοποθετήστε τις παλάμες σας πάνω στο μπράτσο μου, πάρτε την ένταση από το λαιμό και το στήθος σας και μεταφέρετέ την σε εμένα. Αφήστε στο μπράτσο μου να καταλάβει την αίσθηση αυτής της έντασης.
Σε αυτό το σημείο, ο θεραπευόμενος μπορεί να αναφέρει: Τώρα που το κάνω, αισθάνομαι ότι πράγματι η ένταση φεύγει. Είναι σαν να μεταφέρεται στο χέρι σας. Είστε εντάξει; Μήπως νιώθετε πόνο;
Επίσης, μπορεί να πουν Ω Θεέ μου, δεν μπορώ να εκφράσω αυτή την εσωτερική ένταση γιατί διαφορετικά θα μπορούσα να κάνω κάτι βίαιο. Έτσι, τους διαβεβαιώνω ότι μπορώ να χειριστώ οποιεσδήποτε αισθήσεις προκύψουν και ότι θα τους πω να σταματήσουν αν χρειαστεί.
Το σώμα είναι η ακτή του ωκεανού της ύπαρξης μας. Όταν μαθαίνουμε να συντονιζόμαστε με τις λεπτές μετατοπίσεις που συμβαίνουν μέσα μας, μπορούμε να φτάσουμε στην εμπειρία της ολότητας, αυτό δηλαδή που αποκαλώ Αυθεντικός Εαυτός.
Στη συνέχεια, καθώς πιέζουν το μπράτσο μου, τους ζητώ να νιώσουν τι συμβαίνει στα δικά τους μπράτσα, τα χέρια και το στήθος τους. Καθώς συνεχίζουν, πιθανότατα να αισθανθούν μια αίσθηση απελευθέρωσης σε αυτά τα σημεία, μαζί με μια έκρηξη ενέργειας. Εδώ, η δουλειά μου είναι να τους βοηθήσω να συγκρατήσουν αυτή την ενέργεια, έτσι ώστε να μην τους κυριεύσει ο θυμός.
Σε μερικά από τα παλαιότερα μοντέλα σωματοθεραπείας, το άτομο ουρλιάζει και χτυπά ένα μαξιλάρι ή στρίβει μια πετσέτα για να έρθει σε επαφή με τον θυμό του. Όμως, το πρόβλημα με αυτές τις προσεγγίσεις “κάθαρσης” είναι ότι στην πραγματικότητα ούτε απελευθερώνουν, ούτε διαλύουν το θυμό. Έχω διαπιστώσει ότι ένας πολύ καλύτερος τρόπος, είναι να προχωρήσουμε αργά και σταδιακά, χρησιμοποιώντας την αναγνώριση των αρχικών αισθήσεων ώστε να βρούμε ένα μονοπάτι που θα μας οδηγήσει στην ανακάλυψη της έντασης που βρίσκεται μέσα στον θυμό ή που κρύβεται πίσω από αυτόν.
Όταν συμβαίνει αυτό, η ένταση του συναισθήματος μετατοπίζεται και ο θεραπευόμενος αισθάνεται περισσότερη ελευθερία. Με αυτόν τον τρόπο, η οργή μπορεί να μετατραπεί σε δύναμη και σκοπό – αυτό που προσωπικά αποκαλώ υγιή επιθετικότητα.
Ποιες είναι οι εξειδικευμένες δεξιότητες που χρειάζεται να έχει ένας σωματοθεραπευτής;
Peter Levine: Σίγουρα οι σωματοθεραπευτές χρειάζεται να είναι σε θέση να «διαβάζουν» το σώμα – τη στάση, την έκφραση του προσώπου, τις αλλαγές χρώματος και τις μικροκινήσεις. Πέρα από αυτό όμως, απαιτείται ως σωματοθεραπευτής να γνωρίσετε και να δίνετε προσοχή στις αισθήσεις του δικού σας σώματος. Πρέπει να μάθετε να ακούτε τους θεραπευόμενους με ένα διαφορετικό τρόπο, έτσι ώστε όταν κατά τη διάρκεια της συνεδρίας γίνεται μια μετατόπιση, να μπορείτε να την παρατηρήσετε τόσο στο σώμα των θεραπευόμενων, όσο και στο δικό σας.
Ένα από τα βασικά εργαλεία της σωματοθεραπείας είναι οι ανοιχτές ή καθαρές ερωτήσεις που βοηθούν τους ανθρώπους να επικεντρωθούν στην άμεση σωματική εμπειρία που βιώνουν εκείνη τη στιγμή.
Ας πούμε λοιπόν ότι ένας θεραπευόμενος υποφέρει από μια δυσάρεστη αίσθηση στο μέρος της καρδιάς του. Θα μπορούσα να ξεκινήσω ως εξής: Καθώς αισθάνεστε τον καρδιακό παλμό σας, θέλω μόνο να παρατηρήσετε αν αυξάνεται, μειώνεται ή παραμένει ο ίδιος, ή αν συμβαίνει κάτι άλλο. Ενθαρρύνω την περιέργεια του ατόμου για το τι συμβαίνει στο σώμα του. Αν το άτομο απαντήσει, για παράδειγμα νιώθω ότι τα χέρια μου αρχίζουν να τρέμουν, μπορεί να απαντήσω Εκτός από αυτό, τι άλλο συμβαίνει, μήπως η αίσθηση αυτή αρχίζει να εξαπλώνεται ή να μετακινείται;
Μετά από μία εμπειρία τραύματος, τα σώμα συνεχώς επαναλαμβάνει πράγματα που του συνέβησαν χρόνια, ακόμη και δεκαετίες πριν. Είναι σαν να έχει σταματήσει ο χρόνος μέσα στους θεραπευόμενους τη συγκεκριμένη στιγμή που συνέβη το τραύμα. Ο σκοπός των ανοιχτών ερωτήσεων και της αίσθησης του σώματος είναι να βοηθήσουμε να μεταφερθεί ο χρόνος προς τα εμπρός, στο παρόν.
Μπορεί η σωματοθεραπεία να προσφέρει κάτι διαφορετικό από τη συμβατική ψυχοθεραπεία;
Peter Levine: Συχνά, η συμβατική ψυχοθεραπεία από μόνη της, μπορεί να εξελιχθεί σε μια επίπεδη, εξασθενημένη συζήτηση, ένας τρόπος να εξηγήσουμε στον εαυτό μας το πώς αισθανόμαστε. Φυσικά, η ψυχοθεραπεία όπως τη γνωρίζουμε, αποτελεί ένα σημαντικό μέρος και της σωματοθεραπείας, όμως ο στόχος είναι να προστεθεί και μια άλλη διάσταση στη συζήτηση. Να φτάσουμε στη ρίζα της σωματικής εμπειρίας του ατόμου ώστε να αισθανθεί πιο πλήρης και ζωντανός στο παρόν.
Ένας γαλλικός όρος, élan vital (ζωτική έκρηξη) περιγράφει την απαραίτητη ενέργεια που μας αναζωογονεί και μας κινεί στη ζωή. Πιστεύω ότι, τελικά, οι περισσότεροι άνθρωποι έρχονται στη θεραπεία για την αναζήτηση αυτής της αίσθησης ζωτικότητας. Επειδή για πολλούς είναι μια ξένη και τρομακτική αίσθηση, μπορεί αρχικά να τους είναι δύσκολο να αισθανθούν αυτή τη ζωντάνια. Όμως, καθώς εξοικειώνονται περισσότερο με τον κόσμο των ζωντανών αισθήσεων και εικόνων που ζουν μέσα τους, μαθαίνουν να ζουν στο μέγιστο τη ζωή τους, νιώθοντας το σώμα τους ως σύμμαχο και όχι ως διώκτη τους.
Ποιο είναι το πιο δύσκολο πράγμα που πρέπει να μάθουν οι εκπαιδευόμενοι στη σωματοθεραπεία;
Peter Levine: Το ότι δεν πρέπει να μιλάμε πάρα πολύ και ότι πρέπει να υπενθυμίζουμε στους εαυτούς μας ότι πρώτα από όλα χρειάζεται να είμαστε σε επαφή με το δικό μας σώμα. Στη σωματοθεραπεία, επαναφέρουμε συνεχώς τους εκπαιδευόμενους στην αίσθηση της δικής τους εσωτερικής σωματικής εμπειρίας. Νομίζω ότι οι περισσότεροι μοιάζουν με εμένα στο δικό μου ξεκίνημα: δεν έχουν πολύ καλή αίσθηση του δικού τους σώματος, μία διαλειτουργική επίγνωση. Όταν όμως αναπτύσσουν αυτή την σωματική ευαισθησία και γνώση, μπορεί πραγματικά να αλλάξει η ζωή τους.
Πηγή: psychotherapynetworker.org
Απόδοση: Κατερίνα Κακουλάκη, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
