Αυτό που κάνει το κινηματογραφικό σύμπαν τόσο θελκτικό είναι πως αποτελείται από χαρακτήρες, που ακόμα κι αν τεχνικά δεν είναι άνθρωποι, έχουν τελικά να διαχειριστούν πανανθρώπινα θέματα, που κουβαλάμε όλοι στο συλλογικό μας ασυνείδητο.
Με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία της ταινίας Avengers: Endgame, όπου μια ομάδα υπερηρώων αγωνίζεται ενάντια σε έναν τιτάνα που θέλει να καταστρέψει κάθε μορφή ζωής στο σύμπαν και παρατηρώντας την ένθερμη παγκόσμια υποδοχή που έλαβε, θα είχε ίσως ενδιαφέρον να εξερευνήσουμε, με μια ψυχοθεραπευτική ματιά, πώς και οι ταινίες με υπερήρωες, όχι μόνο κεντρίζουν το ενδιαφέρον μας αλλά εγείρουν τόσο έντονα συναισθήματα.
Οι ταινίες αυτές, συνήθως κατηγοριοποιούνται ως ταινίες δράσεις, περιπέτειας και φαντασίας. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, φαίνεται ότι έχουν σπάσει τα στεγανά κι έχουν γίνει πιο σύνθετες. Μάλιστα, μπορεί κανείς να παρατηρήσει σε σχέση με την τελευταία αυτή ταινία, μια συγκίνηση που έχει μέσα λύπη, χαρά, ευγνωμοσύνη, ανακούφιση και πολλές άλλες αποχρώσεις από την παλέτα των συναισθημάτων.
Τι μας κάνει λοιπόν να συνδεόμαστε τόσο άμεσα και συναισθηματικά με τους ήρωες αυτών των ταινιών; Όλοι τους, είτε άνθρωποι είτε άλλα όντα, έχουν μια ιστορία, μια πορεία μέχρι να φτάσουν να γίνουν ήρωες. Μια πορεία που περιλαμβάνει δυσκολίες επιβίωσης, πόνο, απώλειες, ενίοτε κακομεταχείριση, παραμέληση, ματαίωση, θυμό και κατάθλιψη. Οι περισσότεροι από αυτούς, συνήθως νωρίς στη ζωή τους αλλά και αργότερα, έχασαν δικούς τους ανθρώπους και χρειάστηκε να επιβιώσουν μέσα σε μια σκληρή πραγματικότητα που δεν τους χαρίστηκε. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αν υπάρχει ένα άλλο κοινό σημείο, εκτός των υπερδυνάμεών τους, είναι το τραύμα.
Και ποιος από μας δεν έχει βιώσει κάποιο τραύμα; Συνδεόμαστε τόσο καλά μαζί τους, επειδή κι εμείς έχουμε τη δική μας πορεία μέσα από τον πόνο.
Βλέποντας αυτούς τους χαρακτήρες στην οθόνη, όχι απλώς να βρίσκουν ένα τρόπο να διαχειριστούν το τραύμα τους αλλά και να το μετουσιώσουν, αναλαμβάνοντας να υπηρετήσουν έναν ανώτερο σκοπό, δε μπορούμε παρά να χαρούμε και να συγκινηθούμε, αφού το πονεμένο μας κομμάτι μπορεί, έστω για λίγες ώρες, να ελπίσει ότι μπορεί να γιατρευτεί.
Η ιστορία τους όμως, δεν τελειώνει με την κάθαρση. Ακόμα και αφού οι ήρωες βρουν το σκοπό τους, παρακολουθούμε τα διλήμματα που προκύπτουν από τη νέα τους πραγματικότητα, τις αγωνίες και τα άγχη τους. Ζούμε μαζί τους τις διεργασίες μέσα από τις οποίες χρειάζεται να περνούν καθημερινά. Οι ιστορίες τους, εν ολίγοις, δεν είναι γραμμικές, επειδή ούτε κι η ζωή είναι έτσι.
Και αυτό είναι που κάνει αυτό το κινηματογραφικό σύμπαν τόσο θελκτικό. Αποτελείται από χαρακτήρες, που ακόμα κι αν τεχνικά δεν είναι άνθρωποι, έχουν τελικά να διαχειριστούν πανανθρώπινα θέματα, που κουβαλάμε όλοι στο συλλογικό μας ασυνείδητο. Θέματα υπαρξιακά, όπως ο φόβος του θανάτου και της καταστροφής και ταυτόχρονα η δυσκολία να αναλάβουμε την ευθύνη του εαυτού μας, ώστε να αξιοποιήσουμε την ελευθερία μας.
Σε ένα συμβολικό επίπεδο, ο τιτάνας που θέλει να καταστρέψει κάθε μορφή ζωής και δημιουργίας, δεν είναι ένας εξωτερικός αντίπαλος, αλλά μια εσωτερική ενόρμηση που όλοι μοιραζόμαστε, αυτή του θανάτου, που κατά τον Φρόιντ υπόσχεται ότι θα μας απελευθερώσει από τον πόνο της ζωής.
Νικώντας τον αντίπαλό τους, οι avengers επιλέγουν τη χαρά και τη δημιουργία, διαχειρίζονται τον πόνο από τα τραύματά τους και τα βαθύτερα, καταστροφικά ένστικτά τους και θριαμβεύουν μέσα από τις επιλογές που κάνουν, αξιοποιώντας το δώρο της ζωής και αφήνοντας όλους εμάς συνεπαρμένους.
