To ΔΙ.ΚΕ.Ψ.Υ. διοργανώνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα τον Κύκλο Σεμιναρίων Παρατήρησης Βρέφους και Νηπίου, μία βιωματική διαδικασία εκπαίδευσης που αποσκοπεί στην κατανόηση της ανθρώπινης προσωπικότητας. Οι εκπαιδευόμενοι μέσα από την παρατήρηση βρέφους και νηπίου, καθώς και μέσα από την ανάλυση αυτής, αναγνωρίζουν και συνειδητοποιούν βιωματικά τα σημεία της ανθρώπινης ανάπτυξης που λαμβάνουν χώρα κατά τη βρεφική και παιδική ηλικία.
Για να γνωρίσουμε περισσότερα για τον Κύκλο Σεμιναρίων Παρατήρησης Βρέφους και Νηπίου, μίλησαν στο PsychologyNow.gr η Άσπα Πασπάλη, Ψυχολόγος και Επιστημονική Υπεύθυνη του ΔΙ.ΚΕ.Ψ.Υ. και ο Θεόδωρος Παπαγαθονίκου, Ψυχολόγος.
1. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα για το πότε και πώς ξεκίνησε η παρατήρηση βρέφους-νηπίου;
Η παρατήρηση βρέφους και νηπίου εισήχθη σε μία από τις μεγαλύτερες ψυχαναλυτικές κλινικές στον κόσμο, την Κλινική Tavistock του Λονδίνου το 1948, και διατηρείται έως σήμερα, ως προαπαιτούμενο κάθε ψυχαναλυτικής εκπαίδευσης αλλά και ως σεμινάριο επιμόρφωσης επαγγελματιών που εργάζονται με παιδιά σε οποιοδήποτε πλαίσιο.
2. Γιατί να παρατηρήσουν οι ειδικοί ψυχικής υγείας και οι θεραπευτές τα βρέφη και τα νήπια; Τι μπορούμε να κερδίσουμε μέσα από την παρατήρηση αυτών;
Ο κύκλος σεμιναρίων παρατήρησης βρέφους και νηπίου αποτελεί μια βιωματική διαδικασία εκπαίδευσης που αποσκοπεί στην κατανόηση της ανθρώπινης προσωπικότητας. Οι εκπαιδευόμενοι μέσα από την παρατήρηση βρέφους και νηπίου, καθώς και μέσα από την ανάλυση αυτής, αναγνωρίζουν και συνειδητοποιούν βιωματικά τα σημεία της ανθρώπινης ανάπτυξης που λαμβάνουν χώρα κατά τη βρεφική και παιδική ηλικία.
Ωστόσο, η παρατήρηση βρέφους είναι συχνά μια διαδικασία που έχει έντονη συναισθηματική επίδραση στον παρατηρητή εφόσον οι προκλήσεις των νέων γονιών είναι πολλές και συχνά επιφέρουν κρίσεις και δυσκολίες στο οικογενειακό σύστημα ή το ζευγάρι. Επίσης, κάθε μέλος της ομάδας διαπιστώνει μέσω των συζητήσεων τυχόν δικές του άμυνες ή δυσκολίες που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της βιωματικής αυτής διαδικασίας. Με το πέρας του χρόνου, οι συμμετέχοντες μαθαίνουν να αφουγκράζονται τη συναισθηματική ατμόσφαιρα και κατανοούν σε βάθος τη σημασία των πρώιμων σχέσεων και πρώιμων μηχανισμών άμυνας. Αυτά είναι εξαιρετικά χρήσιμα εργαλεία σε όσους εργάζονται με παιδιά και νέους αλλά και ενηλίκους εφόσον πρώιμα άγχη, άμυνες και στοιχεία συμπεριφοράς συνεχίζουν να υπάρχουν κατά τα διάρκεια όλης της ζωής.
3. Υπάρχουν συγκεκριμένες συμπεριφορές που αναζητούμε ως σημαντικές στην παρατήρηση βρέφους-νηπίου;
Ο παρατηρητής καλείται να υιοθετήσει μια στάση ανοιχτής προσοχής, η οποία θα επιτρέπει στους γονείς να ακολουθούν τη συνήθη ρουτίνα τους και να έχει όσο το δυνατόν μικρότερη παρέμβαση. Καθώς πρόκειται καθαρά για παρατήρηση, ο παρατηρητής μαθαίνει να συγκρατεί τον εαυτό του ώστε να μην επεμβαίνει δίνοντας συμβουλές. Στόχος του σεμιναρίου είναι να αφουγκραστεί τη συναισθηματική ατμόσφαιρα γύρω από το βρέφος αφήνοντας στην άκρη τυχόν γνώσεις ή προκαταλήψεις σε σχέση με τη ‘σωστή ή υγιή ανάπτυξη καθώς και να μάθει να τηρεί τα όρια δίχως να αλληλοεπιδρά με την οικογένεια, να θέτει ερωτήσεις ή να επεμβαίνει.
4. Ποιες είναι οι ψυχολογικές θεωρίες που υποστηρίζουν επιστημονικά και ερευνητικά την παρατήρηση βρέφους – νηπίου;
Η παρατήρηση βρέφους έχει τις ρίζες της στην ψυχαναλυτική σχολή σκέψης και σκοπός της είναι να εισάγει τους συμμετέχοντες σε ένα βασικό ψυχοδυναμικό μοντέλο για την κατανόηση των σχέσεων γονέα-βρέφους. Τα σεμινάρια Ψυχαναλυτικής Θεωρίας επικεντρώνονται στις θεωρίες των Freud, Klein, Winnicott και Bion και τη Θεωρία του Δεσμού (Attachment Theory). Στις διαλέξεις θα εξεταστούν πρόσφατες μελέτες στον τομέα της Ανάπτυξης του Παιδιού και επικεντρώνονται σε θέματα, όπως η αλληλεπίδραση της φύσης και ανατροφής αλλά και την επίδραση πολιτισμικών και κοινωνικών παραγόντων στην ανάπτυξη των παιδιών. Τέλος, τα σεμινάρια θεωριών προσωπικότητας αφορούν σε θεωρίες διαμόρφωσης προσωπικότητας κατά την ανάπτυξη αλλά και την υπόλοιπη ζωή και εναλλάσσονται με τα σεμινάρια ανάπτυξης παιδιού και ψυχαναλυτικής θεωρίας .
5. Ποιους αφορούν τα σεμινάρια παρατήρησης βρέφους-νηπίου που ξεκινούν το Σεπτέμβριο στο ΔΙΚΕΨΥ;
Απευθύνονται σε όλους τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Ψυχολόγους, σύμβουλους ψυχικής υγείας, ειδικούς παιδαγωγούς, κοινωνικούς λειτουργούς, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές. Είναι, επίσης, ανοιχτό σε εκπαιδευτικούς και άλλους επαγγελματίες που εργάζονται με παιδιά και ενδιαφέρονται να κατανοήσουν σε μεγαλύτερο βάθος τις πρώιμες σχέσεις και δεσμούς.
6. Πώς γίνεται η παρατήρηση βρέφους; Απαιτείται η συνεργασία και των γονέων;
Οι συμμετέχοντες καλούνται να παρατηρήσουν ένα βρέφος από την αρχή της ζωής του για μία ώρα την εβδομάδα στο οικογενειακό του περιβάλλον. Η συζήτηση του 'υλικού' στο σεμινάριο συμβάλει στην βιωματική κατανόηση της ανάπτυξης του ψυχισμού όπως και στην ανάπτυξη των πρωταρχικών σχέσεων. Η συστηματική παρατήρηση εξωγλωσσικών και όχι μόνο συμπεριφορών είναι χρήσιμο εργαλείο για κάθε επαγγελματία που επιθυμεί να εμβαθύνει τη γνώση του/της στις ψυχαναλυτικές έννοιες και τους ασυνείδητους μηχανισμούς επικοινωνίας.
7. Ποια είναι η διαφορά με την παρατήρηση νηπίου
Η παρατήρηση νήπιου διαρκεί επίσης μία ώρα την εβδομάδα όμως μπορεί να λάβει μέρος στον παιδικό σταθμό όπου φοιτά το παιδί. Το σεμινάριο προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στους επαγγελματίες που εργάζονται με παιδιά να αποκτήσουν μια καλύτερη κατανόηση αυτής της ηλικίας η οποία χαρακτηρίζεται -σε αντίθεση με τη βρεφική- από νέους αποχωρισμούς αλλά και νέες αναπτυξιακές προκλήσεις. Η σημασία του παιχνιδιού και της ανάπτυξης της προσωπικότητας είναι στο επίκεντρο αυτού του σεμιναρίου καθώς επίσης και η αλληλεπίδραση του νηπίου με την βρεφονηπιοκόμο, που είναι και το βασικό πρόσωπο φροντίδας, καθώς και με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.
8. Υπάρχουν συγκεκριμένες συμπεριφορές που θα πρέπει να παρατηρεί ο καταρτιζόμενος;
Ο παρατηρητής, το αντικείμενο παρατήρησης και το σεμινάριο-ομάδα αποτελούν τους πυλώνες στους οποίους βασίζεται το Σεμινάριο Παρατήρησης Βρέφους και νηπίου. Σε οικείο περιβάλλον του βρέφους, όπως το σπίτι ο παρατηρητής στέκεται σιωπηρά και διακριτικά παρακολουθώντας τόσο τις εξωτερικές διαδράσεις και τη συναισθηματική ατμόσφαιρα γύρω από το βρέφος, όσο και τις δικές του συναισθηματικές αντιδράσεις. Το γέλιο, το κλάμα, η αγωνία, ο φόβος, η ευχαρίστηση και η απόλαυση των παρατηρούμενων, αλλά και δικά του συναισθήματα και σκέψεις που ενεργοποιούνται κατά την παρατήρηση. Παράλληλα, καθώς η νοηματοδότηση του κάθε ερεθίσματος από τον παρατηρητή ενέχει εν πολλοίς την υποκειμενικότητά του, είναι αναγκαίο να επενδύεται χρόνος και ανάλυση κατά την τέλεσή της.
9. Πώς οργανώνονται τα σεμινάρια; Ποιος είναι ο σκοπός της ομαδικής διδασκαλίας του σεμιναρίου;
Οι παρατηρήσεις είναι χρήσιμο να καταγράφονται λεπτομερώς μετά από κάθε επίσκεψη, να δακτυλογραφούνται και να παρουσιάζονται προς συζήτηση σε μια ολιγομελή ομάδα. Σκοπός της ομαδικής διδασκαλίας του σεμιναρίου είναι ο παρατηρητής να έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει την ανάπτυξη και άλλων βρεφών μέσω των συζητήσεων της ομάδας και να κατανοήσει τη μοναδική αναπτυξιακή πορεία του κάθε βρέφους και οικογένειας.
10. Πώς τα σεμινάρια παρατήρησης βρέφους-νηπίου εμπλουτίζουν την εκπαιδευτική πορεία του θεραπευτή;
Το Ετήσιο Σεμινάριο Παρατήρησης Βρέφους παρέχει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να αναπτύξουν γνώση και κατανόηση της ανάπτυξης της ανθρώπινης προσωπικότητας μέσα από την άμεση παρατήρηση ενός βρέφους και των σημαντικών άλλων γύρω του, κατά το ξεκίνημα της ζωής του. Η παρατήρηση βρέφους βασίζεται τόσο στην ψυχαναλυτική θεωρία, όπως αυτή διατυπώθηκε από τις κύριες ψυχαναλυτικές σχολές σκέψης και κυρίως την κλαϊνική και μετακλαϊνική, όσο και στα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα αναφορικά με τη βρεφική ανάπτυξη.
Το σεμινάριο έχει κατεξοχήν βιωματικό χαρακτήρα και στοχεύει να εξοπλίσει τους συμμετέχοντες με γνώση των πρώιμων και εξωλεκτικών ψυχικών φαινομένων και δεξιότητες παρατήρησης, εξαιρετικά χρήσιμες σε κάθε επαγγελματία που εργάζεται σε κλινικό πλαίσιο. Μετά το πέρας του σεμιναρίου οι συμμετέχοντες θα κατανοήσουν βιωματικά και θεωρητικά την ανάπτυξη του ψυχισμού του βρέφους και τους τρόπους που σχετίζεται με τους σημαντικούς άλλους.
11. Με ποια κριτήρια γίνεται η επιλογή των υποψηφίων;
Η καταλληλόλητα των υποψηφίων κρίνεται μετά από αίτηση/ βιογραφικό των υποψηφίων και συνεντεύξεις από ειδικούς εκπαιδευμένους στην παρατήρηση. Λόγω μεγάλης ζήτησης και ελαχίστων ειδικών στη χώρα μας εκπαιδευμένων στην παρατήρηση βρέφους και νηπίου θα τηρηθούν πολύ αυστηρά κριτήρια επιλογής με στόχο την προαγωγή της ικανότητας «να βλέπουμε με συναίσθημα και σκέψη» και να κατανοούμε τους ασυνείδητους τρόπους συμπεριφοράς και επικοινωνίας.
* Το Σάββατο 08/06/2019 και ώρα 19:00 με 21:00 θα διοργανωθεί δίωρο εισαγωγικό σεμινάριο στο ΔΙΚΕΨΥ (Λεωφ. Ηρακλείου 353, 4ος όροφος, Ν. Ηράκλειο Αττικής) με Εισηγήτρια τη Κα Ζαχαριά, όπου οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να γνωριστούν, να μάθουν περισσότερα για τη μέθοδο της παρατήρησης και λεπτομέρειες για την ανεύρεση οικογένειας ώστε να ξεκινήσουν την παρατήρηση το Σεπτέμβρη 2019.
Γνωρίστε περισσότερα για τον κύκλο παρατήρησης βρέφους
Γνωρίστε περισσότερα για τον κύκλο παρατήρησης νηπίου
