Το παρόν τεύχος, θα έλεγε κανείς, αποτελεί ένα «αφιέρωμα»: Ένα «δόσιμο» σε αυτή την κατάσταση «επιστημονικής φαντασίας» που βιώνει η χώρα μας και ολόκληρος ο κόσμος στις συνθήκες του κορωνοϊού, της καραντίνας και των συνεπειών τους για τη ζωή των ατόμων, των οικογενειών, της κοινωνίας.
Αλλά πριν περάσουμε στο κυρίως θέμα, δύο αναφορές:
Πρώτον: Η κοινότητα των θεραπευτών οικογένειας πενθεί την απώλεια του παιδοψυχίατρου και θεραπευτή οικογένειας Γιώργου Φρέρη, που έφυγε από τη ζωή ξαφνικά τον Σεπτέμβρη. Ο Δημήτρης Γεωργιάδης, που συνεργάστηκε μαζί του σε διάφορες περιόδους της επαγγελματικής του πορείας, θα κάνει μια εκτενέστερη αναφορά για τον Γιώργο Φρέρη.
Δεύτερον, θα αναφερθούμε σε μια επιστολή που έστειλε για το περιοδικό μας ο πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Εταιρειών Συστημικής και Οικογενειακής Θεραπείας (ΕΘΟΣ), Δημήτρης Καραγιάννης: «…Νιώθω την τιμή να σας απευθύνω τις θερμές ευχαριστίες μας για το πολύτιμο έργο που επιτελείτε στον χώρο της Συστημικής Θεώρησης με τα κείμενα του περιοδικού σας. Η “Συστημική Σκέψη & Ψυχοθεραπεία” είναι πολύτιμη και σημαντική για την πολύτιμη συνεισφορά της στον χώρο της Ελληνικής Συστημικής Ψυχοθεραπείας, που ενώ εξελίσσεται ραγδαία στην κλινική πράξη, στη θεωρητική του υποδομή δεν διαθέτει αντίστοιχα δεδομένα…». Τιμητικό και συνάμα συγκινητικό…
Και τώρα ας περάσουμε στην «κυρίως ύλη»:
Ξεκινάμε με ένα ποίημα του Καθηγητή Πανεπιστημίου Ηλία Κουρκούτα: «Η συνωμοσία της πανδημίας». Διαβάστε το!
«Ζώντας με τον κορωνοϊό» είναι το πρώτο άρθρο, του Νίκου Μαρκέτου, που περιγράφει αλλά και αναλύει επιστημονικά τις συνθήκες της πανδημίας στη βιολογική, στην ψυχολογική αλλά και στη σχεσιακή κατάσταση που βιώνουμε και που απειλεί «να διασπάσει τα ψυχικά όρια ανάμεσα σ’ αυτό που είναι κατανοητό και πεπερασμένο και στο άπειρο…».
Ακολουθεί ένα βαθιά βιωματικό κείμενο «Τα όνειρα του κορωνοϊού και το ημερολόγιο της καραντίνας: χαρτογραφώντας ατομικούς και συλλογικούς φόβους» των Ελευθερίας Αλαβάνου, Αλεξάνδρας Ντονόφριο, Δάφνης Σκαλιώνη και Κάτιας Χαραλαμπάκη, όπου, αφ’ ενός χρησιμοποιείται το ίντερνετ-facebook για να μεταφερθούν ερωτοαπαντήσεις σε σχέση με τις εμπειρίες του κορωνοϊού, αφ’ ετέρου γίνεται συλλογή και περιγραφή ονείρων τις μέρες της καραντίνας και αργότερα, ώστε «να επεξεργαστούμε αυτόν τον μαύρο δεινόσαυρο που μπήκε στο σαλόνι μας και κινδυνεύει να μας λιώσει…».
Στη συνέχει υπάρχει το άρθρο «Ψυχική μέριμνα στο αίσθημα του αβοήθητου – Κορωνοϊός SARS-Cov-2 – Παιδιά και έφηβοι» της Θεοδώρας Σκαλή, όπου περνάμε σε μια πιο ακαδημαϊκή και διδακτική θεώρηση του προβλήματος, έτσι όπως εστιάζεται σε σχέση με τα παιδιά και τους εφήβους. Εδώ δίνονται ιδιαίτερα χρήσιμες οδηγίες για την ερμηνεία και το καθρέφτισμα της συμπεριφοράς των παιδιών και εφήβων, αλλά και για τη δυνατότητα θετικής διαμεσολάβησης του οικογενειακού περιβάλλοντος σε αυτά.
Επιστρέφοντας στην ψυχιατρική-ψυχοθεραπεία, ακολουθεί το κείμενο «Πολυοικογενειακή ομαδική θεραπεία στα πλαίσια πρώιμης παρέμβασης στην ψύχωση: Μια πιλοτική ομάδα σε δημόσιο νοσοκομείο» των Δημήτρη Γαλάνη, Μιριάνας Σελάκοβιτς, Αφροδίτης Φερετζάκη και Βαλέριας Πομίνι Πρόκειται για μια δύσκολη αλλά και πολύ σημαντική δουλειά παρέμβασης στην οικογένεια κατά την περίοδο του πρώτου ψυχωτικού επεισοδίου μέλους της οικογένειας, που μας φέρνει στην πράξη τις μελέτες και θεωρίες των Gregory Bateson και συνεργάτες. Ταυτόχρονα, περιλαμβάνει την επίσης πολύ σημαντική συνεργασία και συντονισμό ανάμεσα στους επαγγελματίες που εμπλέκονται με το άτομο, την οικογένεια και το ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο, αναδεικνύοντας, έτσι, την ολιστική, δίκαιη και δημοκρατική παρέμβαση κατά το πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο.
Το επόμενο άρθρο τιτλοφορείται «Τα απομεινάρια της πρώτης αγάπης: Ανεπίλυτο πένθος και ερωτική επιλογή συντρόφου» της Κίας Θανοπούλου. Πρόκειται για κείμενο με ιδιαίτερη πρωτοτυπία, καινοτόμο, που, επίσης συνδυάζει κλινική πρακτική με θεωρία. Μέσα από την παρουσίαση κλινικού υλικού γίνεται διερεύνηση του πώς η αρρώστια της μητέρας, στη διάρκεια της εφηβείας της κόρης, και η συνακόλουθη απώλειά της, μπορεί να περιπλέξει το ταξίδι της αναζήτησης του εαυτού στο νέο κορίτσι, να συμβάλει σε προοιδιποδειακές καθηλώσεις και να επηρεάσει την ερωτική επιλογή αντικειμένου, δηλαδή τη σεξουαλική της ταυτότητα.
Ακολουθεί το κείμενο «Συγκριτική Αξιολόγηση της Έννοιας του “Καταναγκασμού της Επανάληψης” (Repetition Compulsion) από Ψυχαναλυτική και Νευροφυσιολογική άποψη» από τον Γιώργο Σκαλκώτο. Γίνεται μια εκτενής θεωρητική αναφορά στην έννοια του «καταναγκασμού της επανάληψης», που, κατ’ αρχήν, περιεγράφηκε από τον Freud. Επίσης, επιχειρείται μια προσπάθεια κατάδειξης των σημείων όπου συναντιούνται οι Νευροεπιστήμες με την Ψυχανάλυση, αναλύοντας έννοιες όπως τραύμα, αρχή της ευχαρίστησης, μεταβίβαση και αντιμεταβίβαση, ενόρμηση θανάτου, μνήμη, μεθύστερο βίωμα, ολοκλήρωση προτύπου.
Τελευταίο άρθρο επιγράφεται « Όταν η Μνήμη ντυμένη στις λέξεις θεραπεύει» της Νίκης Τρουλλινού: «Η δημιουργική χρήση της Μνήμης από τον συγγραφέα θα μεταλαμπαδευτεί στον αναγνώστη. Και με τη σειρά ετούτος θα ανασύρει τα δικά του ανεκτίμητα τιμαλφή. Γιατί οι λέξεις έχουν φορέσει τον αχό του νοήματος, το βούισμα του αέρα μια δύσκολη βραδιά, την ηχώ από τη φωνή της μητέρας, το παραμύθι του παππού στη σόμπα δίπλα, με τον χειμώνα να γράφει τις δικές του εικόνες, όπου κι αν είμαστε, στην έρημο ή στη σύγχρονη κατοικία του 21ου αιώνα, η λογοτεχνία προσφέρει απλόχερα την παραμυθία της ανάκλησης της μνήμης. Και κάπως έτσι οι λέξεις του λογοτεχνικού κειμένου γίνονται και απολογισμός, θεραπεία. Είναι η ενσυναίσθηση…» …γράφει η συγγραφέας.
Το τεύχος τελειώνει με την παρουσίαση του βιβλίου «Η έρευνα στη Συστημική Θεραπεία και Συμβουλευτική με άτομα, ζεύγη και οικογένειες», επιμέλεια έκδοσης των Matthias Ochs, Maria Borcsa και Jochen Schweitzer (2020), από την Βαλέρια Πομίνι. Η συνεργασία μεταξύ του εκδότη Springer International και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Οικογενειακής Θεραπείας (European Family Therapy Association – EFTA), με πρωτοβουλία της τότε Πρόεδρου Maria Borcsa και του Peter Stratton, είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας σειράς επιστημονικών τευχών, με στόχο τη τροφοδότηση της διεθνούς συστημικής κοινότητας με τη συνεισφορά έμπειρων θεραπευτών και ερευνητών πάνω σε σύγχρονα θέματα της συστημικής ψυχοθεραπείας, της έρευνας και της εκπαίδευσης.
Tέλος, όλες οι εικόνες αυτού του τεύχους είναι από πίνακες του ζωγράφου Paul Walker*, ο οποίος είχε την ευγενή καλοσύνη να μας επιτρέψει να τις χρησιμοποιήσουμε.
Αυτά, και καλή ανάγνωση … Επίσης, καλοδεχούμενα θα είναι τα σχόλιά σας (θετικά και αρνητικά)!
Για τη συντακτική επιτροπή,
Κάτια Χαραλαμπάκη
*O ζωγράφος Paul Walker γεννήθηκε στο Birmingham (UK), σπούδασε Fine Arts, BA Degree στο Birmingham και Master of Arts Degree στο Λονδίνο. Από το 1991 ζει και εργάζεται στην Αίγινα. Έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές και ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής, στη Μεγάλη Βρετανία και στην Ελλάδα.
Τα έργα του είναι επισκέψιμα στην ιστοσελίδα του, www.paulwalker.gr. Επικοινωνία: info@paulwalker.gr
