Ψυχαναλύτρια 2ης γενιάς, από τις πιο σημαντικές, δημιουργός του πολύ σημαντικού ρεύματος του Κλαϊνισμού που επέφερε ριζικές αλλαγές στη φροϋδική ψυχανάλυση.
Γεννημένη στη Βιέννη το 1882 από εβραϊκή καλλιεργημένη οικογένεια, βίωσε αρκετά πένθη από πολύ νωρίς (στα 4 της χρόνια έχασε τη μεγαλύτερη αδερφή της Σοφία από φυματίωση, στα 18 τον πατέρα της και στα 20 τον αδελφό της από ναρκωτικά). Λόγω οικονομικών δυσχερειών εγκατέλειψε τις σπουδές της στην Ιατρική και παντρεύτηκε τον Άρθουρ Κλάϊν από τον οποίο χώρισε λίγα χρόνια μετά, ενώ το 1914 έχασε και τη μητέρα της.
Την ίδια χρονιά ξεκίνησε ψυχανάλυση με τον Σάντορ Φερέντσι, Ούγγρο Ψυχίατρο από τους πρωτεργάτες της ψυχαναλυτικής θεωρίας, ο οποίος την παρότρυνε να ασχοληθεί με την επιστήμη και να ψυχαναλύσει τα παιδιά της. Δύο χρόνια αργότερα ήρθε σε επαφή με κείμενα του Φρόυντ τα οποία την ώθησαν ουσιαστικά όχι απλά να ερμηνεύσει το έργο του αλλά να εκφράσει τις απόψεις της και να τις στηρίξει στην πλούσια καταγραφή άρθρων της.
Συνεργάστηκε με διακεκριμένους ψυχαναλυτές όπως ο Κάρλ Άμπραχαμ και ο ‘Ερνεστ Τζόουνς – μαθητές του Φρόυντ – ενώ ως μέλος της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας της Βουδαπέστης (πόλη όπου εξορίστηκε εξαιτίας του κλίματος του αντισημιτισμού), παρουσίασε την πρώτη της εργασία για την ψυχανάλυση ενός 5χρονου παιδιού, του Έριχ, που στην ουσία είναι ο γιος της.
Έτσι ξεκινά τη σταδιοδρομία της ως ψυχαναλύτρια παιδιών, εμβαθύνει με μεγαλύτερο πάθος στην ψυχανάλυση ενώ οι σκέψεις της την έφεραν πολλές φορές αντιμέτωπη με την Άννα Φρόυντ. Η Μέλανι Κλάιν υποστήριζε για παράδειγμα πως η ψυχανάλυση αποτελεί μέρος της γενικής εκπαίδευσης των παιδιών ενώ η Άννα Φρόυντ πως είναι απαραίτητη μόνο στην περίπτωση που αναπτυχθεί νεύρωση.
Η Μέλανι Κλάιν ανέλυσε το περιεχόμενο του παιχνιδιού αφού αποτελεί τρόπο έκφρασης των παιδιών και παρουσίασε πλουσιότατο κλινικό υλικό για να υποστηρίξει τις θέσεις της. Είδε λοιπόν πως το παιχνίδι του παιδιού αναπαριστά τις φαντασιώσεις και τα άγχη του και με την προσέγγιση αυτή φώτισε τον ασυνείδητο κόσμο του παιδιού. Στην έρευνά της κατά την εργασία της με παιδιά έφτασε στις ρίζες του οιδιπόδειου συμπλέγματος.
Το 1925 μετακόμισε στο Λονδίνο ενώ παρακολουθεί την κόρη της Μελίττα να γίνεται ψυχαναλύτρια αλλά σταδιακά να απομακρύνεται από κοντά της. Το 1932 δημοσίευσε το πρώτο της έργο την «Ψυχανάλυση των παιδιών» και τη διατύπωση δύο θέσεων από μέρους της, δύο φάσεων της ανάπτυξης δηλαδή όπου διαμορφώνονται αντικειμενοτρόπες σχέσεις, άγχη και άμυνες που συνεχίζονται σε όλη τη ζωή του ανθρώπου.
Στην παρανοειδή –σχιζοειδή θέση οι σχέσεις του βρέφους αναφέρονται σε μερικά αντικείμενα ενώ το βρέφος χαρακτηρίζεται από παρανοειδές άγχος. Αργότερα, μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του, το βρέφος αρχίζει να απαρτιώνει την μητέρα του ως ξεχωριστό πρόσωπο με καλές και κακές πλευρές.
Οι απόψεις της αυτές έγιναν αντικείμενο έντονων συζητήσεων στη Βρετανική Ψυχαναλυτική Εταιρεία χωρίζοντας τους ψυχαναλυτικούς κύκλους σε δύο στρατόπεδα: τους κλαϊνικούς (συμπεριλαμβανομένων για λίγο των Ντόναλντ Γουίνικοτ και Τζον Μπόουλμπυ) και τους Φροϋδικούς.
Συνέχισε μέχρι το τέλος της ζωής της να ενισχύει τις θέσεις της για τους σχιζοειδείς μηχανισμούς άμυνας ενώ η τελευταία της εργασία εξερευνούσε τον φθόνο, την ευγνωμοσύνη και την επανόρθωση, κεντρικά θέματα για τη ζωή της ως μητέρα και κόρη.
Πέθανε το 1960 ενώ στη μνήμη της συγκροτήθηκε το Ίδρυμα “Melanie Klein”, που έχει αναλάβει την επίβλεψη του έργου της. Το έργο της, αποτελούμενο από άρθρα ως επί το πλείστον, έχει μεταφραστεί σε 15 γλώσσες ενώ το 1991 κυκλοφόρησε λεξικό Κλαϊνικών όρων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σήγκαλ Χ., (2001). Εισαγωγή στο έργο της Μέλανι Κλάϊν. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτης
- Klein Melanie, (2009). Φθόνος και ευγνωμοσύνη και άλλα κείμενα. Αθήνα: Εκδόσεις Μεταίχμιο
- Klein M. & Riviere J., (2008). Η αγάπη και το μίσος. Αθήνα: Εκδόσεις Κονιδάρης
Άλλες πηγές:
- American Psychological Association
Συγγραφέας – Επιμέλεια: Στέλλα Κοσμά
