Ο Jean Piaget αυτοπροσδιορίζεται ως «γενετικός» επιστημολόγος, που ενδιαφέρεται για τη διαδικασία της ποιοτικής ανάπτυξης της γνώσης. Θεώρησε τη γνωστική ανάπτυξη των δομών, σαν μία διαφοροποίηση των βιολογικών κανονισμών.
Ο Jean Piaget γεννήθηκε στις 9 Αυγούστου 1896 στο Νοσατέλ, μία γαλλόφωνη επαρχία της Ελβετίας. Πατέρας του ήταν ο Arthur Piaget, καθηγητής μεσαιωνικής λογοτεχνίας και η Rebecca Jackson, ενώ είχε δύο αδερφές.
Από μικρός έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη βιολογία και τον φυσικό κόσμο και μάλιστα μέχρι την ηλικία των 15 ετών είχε δημοσιεύσει αρκετά άρθρα για τα μαλάκια, γεγονός που του χάρισε σεβαστή φήμη στον αντίστοιχο επιστημονικό κλάδο εκείνης της εποχής. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Νοσατέλ λαμβάνοντας το διδακτορικό του το 1918 και το μετα-διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης το 1920.
Το ενδιαφέρον του για την ψυχανάλυση, τότε αναπτυσσόμενος κλάδος της ψυχολογίας, προσδιορίζεται εκείνη την περίοδο. Μετά την αποφοίτησή του, μετακομίζει από την Ελβετία στο Παρίσι και εκπαιδεύεται στο Grange-Aux-Belles Street School for Boys, υπό την επίβλεψη του Alfred Binet, του δημιουργού του Binnet τεστ νοημοσύνης, όπου βοηθά στην ανάπτυξη του τεστ νοημοσύνης.
Κατά τη συμμετοχή του Piaget στο τεστ νοημοσύνης, παρατήρησε σε ορισμένα παιδιά ότι έδιναν λάθος απαντήσεις σε συγκεκριμένες ερωτήσεις. Δεν εστίασε τόσο στα λάθη των παιδιών αλλά στο γεγονός ότι τα μικρά παιδιά έδιναν με μεγάλη συνέπεια συγκεκριμένα λάθος απαντήσεις όπου τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες δεν έκαναν.
Ο Piaget αναπτύχθηκε ως ψυχολόγος τη δεκαετία του 1920, όταν και ασχολήθηκε με την “κρυφή” πλευρά του μυαλού των παιδιών. Διατύπωσε ότι τα παιδιά κινούνται από την θέση του εγωκεντρισμού στον κοινωνικο-κεντρισμό. Για να το επεξεγήσει συνδύασε ψυχολογικές και κλινικές μεθόδους για να δημιουργήσει αυτό που ονόμαζε “μεσο-κλινική” συνέντευξη.
Ξεκινούσε τη συνέντευξη ρωτώντας τα παιδιά συγκεκριμένες ερωτήσεις και επεξεργαζόμενος τις απαντήσεις τους, στη συνέχεια τα ρωτούσε μία σειρά από απρόσμενες ερωτήσεις. Προσπαθούσε να διακρίνει αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε “αυθόρμητη πεποίθηση” έτσι μάλιστα έκανε ερωτήσεις που τα παιδιά δεν περίμεναν.
Στις μελέτες του, παρατήρησε ότι υπήρχε μια σταδιακή εξέλιξη από τις διαισθητικές στις επιστημονικές και κοινωνικά αποδεκτές απαντήσεις. Ο Piaget θεώρησε ότι τα παιδιά το έκαναν αυτό, λόγω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της πρόκλησης στις ιδέες των νεότερων παιδιών από τις ιδέες των παιδιών που ήταν πιο προχωρημένα.
Ο Jean Piaget αυτοπροσδιορίζεται ως «γενετικός» επιστημολόγος, που ενδιαφέρεται για τη διαδικασία της ποιοτικής ανάπτυξης της γνώσης. Θεώρησε τη γνωστική ανάπτυξη των δομών, σαν μία διαφοροποίηση των βιολογικών κανονισμών.
Όταν ολόκληρη η θεωρία του Jean Piaget έγινε γνωστή – η θεωρία από μόνη της βασίζεται σε μια στρουκτουραλιστική και γνωστική προσέγγιση – ήταν μια εξαιρετική και συναρπαστική εξέλιξη σε σχέση με την ψυχολογική κοινότητα εκείνη τη στιγμή. Αυτή η στρουκτουραλιστική προσανατολισμένη θεωρία κυριάρχησε της συμπεριφορικής και της λειτουργικής ψυχολογικής προσέγγισης, η οποία είχε γίνει δημοφιλής το χρόνο πριν από τις θεωρίες του Piaget.
Οι επιστημονικές του αποδείξεις, οδήγησαν τον Jean Piaget στη θεωρία ότι οι γνωστικές διαδικασίες των μικρών παιδιών είναι εγγενώς διαφορετικές από των ενηλίκων. Τελικώς διατύπωσε μία παγκόσμια θεωρία τεσσάρων γνωστικών αναπτυξιακών σταδίων στα οποία τα άτομα επιδεικνύουν συγκεκριμένα γνωστικά μοτίβα σε κάθε ένα από αυτά.
1. Αισθησιοκινητικό στάδιο: από την γέννηση μέχρι την ηλικία των δύο. Τα παιδιά βιώνουν τον κόσμο μέσα από την κίνηση και τις πέντε αισθήσεις τους. Κατά το αισθησιοκινητικό στάδιο τα παιδιά είναι εξαιρετικά εγωκεντρικά, το οποίο σημαίνει ότι δεν μπορούν να αντιληφθούν τον κόσμο μέσα από τις απόψεις των άλλων.
2. Το προσυλλογιστικό στάδιο: από την ηλικία των δύο ετών μέχρι τα επτά. Η μαγική σκέψη κυριαρχεί καθώς τα παιδιά προσπαθούν να μάθουν τη χρήση της λογικής σκέψης, κάτι που είναι δύσκολο και δεν μπορούν να τη διατηρήσουν. Για αυτό και δίνουν μαγικές ιδιότητες σε ό,τι παρατηρούν δίπλα τους. Αποκτούν σταδιακά κινητικές δεξιότητες και ο εγωκεντρισμός τους, ως συνέχεια του προηγούμενου σταδίου, είναι έντονος αλλά στην πορεία εξασθενεί.
3. Το στάδιο της Συγκεκριμένης Σκέψης: από τις ηλικίες των επτά μέχρι τα έντεκα. Tα παιδιά αρχίζουν να σκέφτονται λογικά, αλλά είναι πολύ συγκεκριμένα στον τρόπο σκέψης τους. Τα παιδιά μπορούν τώρα να διατηρήσουν και να σκεφτούν λογικά, αλλά μόνο με πρακτικά βοηθήματα. Η εγωκεντρική τους διάθεση έχει πλέον εξαφανιστεί.
4. Το στάδιο της τυπικής σκέψης: από τα έντεκα έτη ως τα δεκαέξι και κατά την ενήλικη ζωή του. Η σκέψη του παιδιού γίνεται σταδιακά υποθετικοπαραγωγική. Μπαίνοντας στην εφηβεία, η σκέψη του αρχίζει να αποκτά συνοχή και να κάνει συλλογισμούς όχι μόνο βασισμένους στην αντικειμενική πραγματικότητα αλλά και στις σχέσεις μεταξύ αυτών.
Μπορεί πλέον να σχηματίσει υποθέσεις τις οποίες καλείται ο ίδιος να επιβεβαιώσει, χωρίς να χρειάζεται να καταλήξει σε ένα ρεαλιστικό συμπέρασμα και ανεξάρτητα από τρίτες εμπειρικές διαπιστώσεις.
Το πραγματικό μπορεί να είναι δυνατό, καθώς πειραματίζεται με διάφορους συλλογισμούς, έχοντας και το γνωστικό υπόβαθρο των προηγούμενων σταδίων. Ουσιαστικά, ανακαλύπτει έναν νέο κόσμο, όπου ο ίδιος μπορεί να διαμορφώσει τις σκέψεις του, τις συνθήκες που θα ενεργήσει και διαφορετικούς τρόπους για να επιχειρήσει να επιλύσει μία διαδικασία.
Ο Piaget αναφέρει ότι ενώ τα τρία πρώτα στάδια, είναι αναπτυξιακά στάδια που εμφανίζονται σε όλους τους ανθρώπους, η απόκτηση της τυπικής σκέψης είναι ένα στάδιο που δεν κατακτούν αρκετοί άνθρωποι.
Το 1964, Piaget κλήθηκε ως επικεφαλής σύμβουλος σε δύο διασκέψεις στο Πανεπιστήμιο Cornell και στο University of California, Berkeley. Οι διασκέψεις απευθύνονταν στη σχέση των γνωστικών μελετών, στην ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών και προσπάθησαν να συλλάβουν τις επιπτώσεις των πρόσφατων ερευνών της γνωστικής ανάπτυξης των παιδιών για προγράμματα σπουδών.
Ο Piaget δημιούργησε το Διεθνές Κέντρο Γενετικής Επιστημολογίας στη Γενεύη το 1955 και ήταν ο επιστημονικής διευθυντής του μέχρι και το θάνατό του το 1980. Ο αριθμός των συνεργασιών που αναπτύχθηκαν με παγκόσμιους φορείς και τα επιστημονικά τους αποτελέσματα, οδήγησαν τελικά στο Κέντρο που αναφέρονται στην επιστημονική βιβλιογραφία ως «Jean Piaget Society».
Το 1979 τιμήθηκε με το Βραβείο Balzan, των Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.
Πηγές:
http://www.piaget.org/
http://en.wikipedia.org/wiki/Jean_Piaget
Βιβλιογραφία: Ν.Ράπτη, Ζαν Πιαζέ (ο άνθρωπος, η ζωή του, το έργο του ….) Αθήνα 1983.
