Βιογραφία: Gordon Allport

Ένας δημοφιλής αμερικανός ψυχολόγος και καθηγητής πανεπιστημίου, ο πρώτος που ασχολήθηκε με τη μελέτη της προσωπικότητας, δίνοντας έμφαση στις ατομικές διαφορές και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωση της.

Γεννημένος το 1897 στις ΗΠΑ, ήταν το μικρότερο παιδί μιας τετραμελούς οικογένειας κι έχει χαρακτηριστεί ως εσωστρεφής, μελετηρός κι εργατικός.Ο πατέρας του ήταν γιατρός και η μητέρα του δασκάλα. Μεγάλωσε στο Cleveland του Ohio, σε μια ιδιαίτερα απαιτητική και εργατική οικογένεια που έδινε μεγάλη βαρύτητα στις ακαδημαϊκές επιδόσεις.

Οι εμπειρίες αυτές επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την επαγγελματική του πορεία, η οποία συνδέεται με πολλές ακαδημαϊκές επιτυχίες, ενώ διακρίθηκε για την ευρηματικότητα του και την αφοσίωση του στη δουλειά. Απεβίωσε τον Οκτώβριο του 1967 στο Cambridge, Massachusetts.

Επαγγελματική σταδιοδρομία

Αρχικά εργάστηκε ως εκδότης στο δικό του τυπογραφείο. Το 1915 κέρδισε μια υποτροφία για να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Harvard, όπου ήδη είχε γίνει δεκτός ο μεγαλύτερος αδερφός του, Floyd Allport, ως υποψήφιος διδάκτορας ψυχολογίας. O ίδιος ακολούθησε σπουδές στη φιλοσοφία και την οικονομία κι έπειτα ασχολήθηκε με την ψυχολογία.

Ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στην ψυχολογία το 1922 στο ίδιο πανεπιστήμιο. Παράλληλα ταξίδεψε στην Ευρώπη για κάποιο διάστημα και δίδαξε για ένα χρόνο στην Τουρκία. To 1922-1923 συνέχισε με μεταδιδακτορικές σπουδές στη Γερμανία.

Από το 1924 ξεκίνησε να εργάζεται ως καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Harvard στο τμήμα κοινωνικών επιστημών και στη συνέχεια εργάστηκε για το πανεπιστήμιο του Dartmouth. Το 1930 επέστρεψε στο Harvard όπου και παρέμεινε για το μεγαλύτερο μέρος της ακαδημαϊκής του καριέρας. Ακόμα βοήθησε στην ίδρυση της εταιρείας Society for the Psychological Study of Social Issues (SPSSI) και υπήρξε πρόεδρος της επιτροπής Committee on Displaced Foreign Psychologists του American Psychological Association.

Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιελάμβαναν τη μελέτη της προσωπικότητας, κοινωνικά ζητήματα όπως προκαταλήψεις και στερεότυπα, καθώς και ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας στις κοινωνικές επιστήμες. Επίσης ασχολήθηκε με τη συγγραφή βιβλίων κι επιστημονικών κειμένων και την κατασκευή ερωτηματολογίων προσωπικότητας.

Κάποια αντιπροσωπευτικά παραδείγματα του έργου του αποτελούν τα παρακάτω βιβλία: Pattern and Growth in Personality (1965), The Person in Psychology (1968), ενώ άσκησε σημαντική επιρροή και στο χώρο της κοινωνικής ψυχολογίας με το σύγγραμμα του The Nature of Prejudice (1954).

Το έργο του αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για κάποιους από τους φοιτητές του, όπως οι Stanley Milgram, Jerome S. Bruner, Leo Postman, Thomas Pettigrew και Anthony Greenwald, οι οποίοι συνέχισαν να ασχολούνται με τη μελέτη της προσωπικότητας, συνεισφέροντας με διάφορες δημοσιεύσεις.

Διαβάστε σχετικά: Ανώριμη και Ώριμη Θρησκεία, από τον Gordon Allport

Συμβολή στην Ψυχολογία

Η συνεισφορά του στην επιστήμη της ψυχολογίας ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Από την αρχή έδειξε ενδιαφέρον για τις θεωρίες προσωπικότητας, τα κίνητρα και την ανθρώπινη συμπεριφορά.

Κατά τη διάρκεια παραμονής του στην Ευρώπη επισκέφτηκε τη Βιέννη όπου και γνώρισε τον Sigmund Freud. Προσπάθησε να τον εντυπωσιάσει με τις παρατηρήσεις του, κάνοντας σχόλια για ένα περιστατικό που είχε αντιμετωπίσει στη διαδρομή του, όμως ο Freud ερμήνευσε τη συμπεριφορά του ως προσπάθεια για αναζήτηση θεραπείας. Απογοητευμένος, αμφισβήτησε την προσέγγιση της ψυχανάλυσης αναφέροντας χαρακτηριστικά: Αυτή η εμπειρία με δίδαξε ότι η ψυχολογία του βάθους, παρά την αξία της, είναι δυνατό να εισχωρήσει υπερβολικά βαθιά και ότι οι ψυχολόγοι καλά θα έκαναν να αναγνωρίσουν πλήρως τα φανερά κίνητρα πριν από τη συστηματική έρευνα του ασυνειδήτου.

Επίσης αμφισβήτησε την προσέγγιση του συμπεριφορισμού, κρίνοντας την επιφανειακή και ανεπαρκή και προσπάθησε να διατυπώσει καινούριες εξηγήσεις σχετικά με την ερμηνεία της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς.

Διατύπωσε τη θεωρία των χαρακτηριστικών. Σύμφωνα με αυτήν τα χαρακτηριστικά αντιπροσωπεύουν γενικευμένες προδιαθέσεις της προσωπικότητας που παρέχουν εξηγήσεις για τη σταθερότητα της συμπεριφοράς ενός ατόμου σε διαφορετικές περιστάσεις και χρονικές στιγμές.

Με βάση την άποψη του, τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας επηρεάζονται από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας αλλά και από σύγχρονες εμπειρίες, ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Πίστευε ότι τα χαρακτηριστικά αυτά διακρίνονται με βάση τρεις ιδιότητες: τη συχνότητα, την ένταση και το φάσμα των καταστάσεων. Επίσης κατηγοριοποίησε τα χαρακτηριστικά σε πρωτεύοντα, κεντρικά και δευτερεύουσες προδιαθέσεις.

Τα πρωτεύοντα χαρακτηριστικά (cardinal traits) είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μας. Επηρεάζουν καθοριστικά τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας και συνήθως ευθύνονται για τους χαρακτηρισμούς που οι άλλοι άνθρωποι μας αποδίδουν.

Τα κεντρικά χαρακτηριστικά (central traits) έχουν να κάνουν με προδιαθέσεις που καλύπτουν ένα πιο περιορισμένο φάσμα καταστάσεων και είναι τα δομικά χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν τη συμπεριφορά μας σε πολλές περιστάσεις. Είναι χαρακτηριστικά που γενικά εμφανίζονται σε όλους τους ανθρώπους (π.χ τιμιότητα, διεκδικητικότητα, ευγένεια, γκρίνια) σε διαφορετικό βαθμό στον καθένα.

Τέλος, οι δευτερεύουσες προδιαθέσεις (secondary dispositions) αναφέρονται σε λιγότερο εμφανείς, γενικευμένες και μόνιμες προδιαθέσεις που τροποποιούνται ανάλογα με τις περιστάσεις. Μπορεί να ευθύνονται για το λόγο που κάποιες φορές οι άνθρωποι εμφανίζουν αντιδράσεις ασυνεπείς με την προηγούμενη συμπεριφορά τους. Σε αυτή την κατηγορία μπορεί να ανήκουν οι απόψεις και οι προτιμήσεις του ατόμου.

Γενικότερα, ο Allport θεωρούσε ότι τα χαρακτηριστικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αιτιολογήσουν τη σταθερότητα στη συμπεριφορά ενώ οι επιδράσεις των περιβαλλοντικών παραγόντων εξηγούν τη μεταβλητότητα της συμπεριφοράς. Mε τη βοήθεια του συνεργάτη του Olbert όρισε τα διάφορα χαρακτηριστικά προσωπικότητας και τα διαφοροποίησε από άλλες σημαντικές μονάδες ανάλυσης στην έρευνα της προσωπικότητας.

Βιβλιογραφικές Πηγές

Αllport, G. W. (1967). Autobiography. In E.G. Boring and G.Lindzey (Eds.), A history of psychology in autobiography (pp.1-26). New York: Appleton-Century-Crofts.