O R. D. Laing υπήρξε ο κυριότερος εκφραστής της αντι-ψυχιατρικής. Δεκαετίες μετά από το θάνατό του, εξακολουθεί να υπάρχει διαφωνία αν ήταν τελικά ένας επικίνδυνος αποστάτης ή ένας οραματιστής.
O D. Laing δεν υπήρξε μόνο ο πιο διάσημος ψυχίατρος στη Σκωτία, αλλά για μια περίοδο στη δεκαετία του 1960, ήταν ένας από τους πιο διάσημους θεραπευτές στον κόσμο.
Τη δεκαετία του 1960 ήταν ο αγαπημένος ψυχίατρος του αντικομφορμισμού όμως η φήμη του υποχώρησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του και εξακολουθεί να υπάρχει έντονη διαφωνία σχετικά με το αν τελικά ήταν ένας επικίνδυνος αποστάτης ή ένας οραματιστής.
Στο αποκορύφωμα της καριέρας του, θεωρήθηκε ως η «ανώτερη ηγετική φιγούρα της αντιψυχιατρικής», διάσημος για τα βιβλία του, που ήταν κορυφαία σε πωλήσεις και τη φιλία του με διασημότητες, όπως ο Σον Κόνερι, του οποίου φημολογείται ότι ο Λέινγκ υπήρξε θεραπευτής για το άγχος του, συστήνοντας στον ηθοποιό που υποδύθηκε τον Τζέιμς Μποντ τη χορήγηση του ψυχεδελικού φαρμάκου LSD.
Το πιο τολμηρό πείραμα του Λέινγκ ήταν το ιδεαλιστικό «ασφαλές καταφύγιο» για ασθενείς που αντιμετώπιζαν προβλήματα ψυχικής ασθένειας, το οποίο ίδρυσε στο Κίνγκσλει Χολ, στο ανατολικό τμήμα του Λονδίνου, το 1965.
Αυτό είναι και το θέμα της νέας ταινίας Mad To Be Normal, με πρωταγωνιστή τον Σκωτσέζο ηθοποιό Ντέιβιντ Τέναντ.
Η θεραπευτική κοινότητα Λέινγκ που δημιουργήθηκε για άτομα με σχιζοφρένεια, στην οποία δεν υπήρχαν κλειδαριές ή παραδοσιακά φάρμακα βαρέως τύπου, προσέλκυσε επισκέπτες από όλο τον κόσμο, καθώς και διασημότητες, ποιητές και αστέρια της ροκ σκηνής.
Τελικά, οδηγήθηκε στο χάος και πολλές πρακτικές της έβλαψαν τη φήμη των ψυχιάτρων εκείνη την εποχή, αλλά πολλοί πιστεύουν ότι ενέπνευσε στη συνέχεια τους λιγότερο ευμετάβλητους ψυχιάτρους, να θεραπεύσουν ασθενείς εκτός των ψυχιατρικών κλινικών.
O Ρόναλντ Ντέιβιντ Λέινγκ γεννήθηκε στην περιοχή Γκόβανχιλ στα νότια της Γλασκώβης το 1927.
Πήγε στο Γυμνάσιο του Χάτσεσον και στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης για να σπουδάσει ιατρική και ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για θέματα ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια της θητείας του σε μια ψυχιατρική μονάδα του στρατού.
Ο γιος του, Άντριαν Λέινγκ αναφέρει ότι ο πατέρας του μεγάλωσε στις «σκοτεινές εποχές» της ψυχιατρικής θεραπείας, που υπήρχαν δωμάτια ψυχιατρείων με μαλακή επένδυση στους τοίχους, πρωτόγονη ηλεκτρική θεραπεία με ηλεκτροσόκ και λοβοτομές.
Ισχυρίζεται ότι όταν ο Λέινγκ ξεκίνησε την ψυχιατρική στις αρχές της δεκαετίας του 1950, σκέφτηκε ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζονταν οι ασθενείς δεν ήταν τίποτα λιγότερο από «μία ολική βαρβαρική συμπεριφορά εκ μέρους των ψυχιάτρων».
Ο Γκέιβιν Μίλερ, λέκτορας στις ιατρικές ανθρωπιστικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, λέει ότι ο Λέινγκ ενδιαφερόταν για την έννοια της μετάνοιας.
Λέει ο ίδιος: Υπάρχει η ιδέα ότι η ψύχωση μπορεί να είναι ένα είδος θεραπευτικού ταξιδιού και το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να αφήσουμε τους ανθρώπους να μεταβούν μέσω αυτού σε ένα ασφαλές περιβάλλον.
Το 1955, ο Λέινγκ ξεκίνησε το πείραμα «δωμάτιο αναταραχής» στο νοσοκομείο Γκάρτναβελ στη Γλασκώβη.
Ήταν μια προσπάθεια να απομακρυνθούν οι ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με σχιζοφρένεια από τους υπερπλήρεις και μη επαρκείς χώρους και να τοποθετηθούν σε ένα πιο ευχάριστο περιβάλλον.
Η ιδέα ήταν να τους επιτραπεί να χρησιμοποιούν ένα μεγάλο, άνετο και επιπλωμένο δωμάτιο, να διακόψουν τη φαρμακευτική αγωγή και να τους δοθεί μεγαλύτερη πρόσβαση σε νοσηλευτική υποστήριξη. Μετά από 18 μήνες στο νέο περιβάλλον και οι 12 ασθενείς είχαν βελτιωθεί αρκετά, ώστε να πάρουν εξιτήριο, αλλά ένα χρόνο αργότερα όλοι τους επέστρεψαν στο νοσοκομείο.
Οι επικριτές υποστήριξαν, ότι η σχιζοφρένεια ήταν μία χρόνια πάθηση, η οποία θα μπορούσε να βελτιωθεί μόνο οριακά από το περιβάλλον. Αλλά ο Λέινγκ επέμενε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με τον κόσμο που συναναστρέφονταν οι ασθενείς εκτός του νοσοκομείου.
Διαβάστε περισσότερα: Ποιος είναι φρενοβλαβής; Μία συνέντευξη με τον Ronald David Laing
Πολύ προβληματικό
Οι εμπειρίες του στο Γκάρτναβελ αποτέλεσαν τη βάση του πρώτου του βιβλίου, The Divided Self, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1960 και γνώρισε μεγάλη επιτυχία, πωλώντας 700.000 αντίτυπα μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είπε ότι ήθελε να κάνει την τρέλα και τη διαδικασία προς αυτή, κατανοητή.
Ένα μεταγενέστερο βιβλίο τουτο Sanity, Madness and the Family υπέστη σφοδρή κριτική, διότι λέγεται ότι υποδηλώνει πώς η σχιζοφρένεια μπορεί να αποδοθεί στους γονείς των ασθενών. Ο γιος του Άντριαν επέμενε ότι ο πατέρας του είχε κριθεί λανθασμένα και έχει παρερμηνευθεί.
Ο Δρ Μίλερ υποστηρίζει ότι οι μελέτες περίπτωσης στο βιβλίο του υπήρξαν «πολύ προβληματικές» και ήταν δύσκολο για τους ψυχίατρους να ξέρουν τι να κάνουν με αυτές. Δεν συναντάται αρκετά συχνά αυτού του τύπου η έρευνα. Είναι αναλυτική, εστιάζει σε ουσιώδεις λεπτομέρειες, είναι προσωπική, μικρής κλίμακας και ερμηνευτική. Οι μελέτες είναι πολύ ενδιαφέρουσες, αλλά δεν νομίζω ότι η επικρατούσα ψυχιατρική έχει καταλάβει τι μπορεί να κάνει με αυτές.
Τα ειλικρινή σχόλια του Λέινγκ, η ασυνήθιστη προσέγγισή του και η έλλειψη κατάλληλων επιστημονικών ομάδων ελέγχου για τα πειράματά του, οδήγησαν σε μεγάλες διαμάχες με τη δίοικηση.
Η κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλ, του προκαλούσαν επίσης προβλήματα, αλλά το το κύρος που είχε του επέτρεψε να εφαρμόσει τις θεωρίες του στην πράξη.
Το 1965 ίδρυσε το Κίνγκσλει Χολ, ένα ασφαλές σπίτι όπου οι ασθενείς με σχιζοφρένεια, θα μπορούσαν να εκφράσουν τα τραύματά τους, ανεμπόδιστοι από τη συμβατική ηθική. Το όλο εγχείρημα στηρίχθηκε στη φιλοσοφία του Λέινγκ ότι η τρέλα ήταν ένα αυτοθεραπευτικό ταξίδι.
Σκέφτηκε ότι αν οι πάσχοντες έβρισκαν ένα επαρκές και σταθερό περιβάλλον υποστήριξης, θα μπορούσαν να αναρρώσουν. Η άποψή του προσέλκυσε το διεθνές ενδιαφέρον και ο γιος του Άντριαν λέει ότι ήρθαν θεραπευτές ακόμη και από την Αμερική.
Αλλά υπήρχε κάτι σε αυτό το μέρος «που οδήγησε πολλούς σε διάσπαση». Οι ισχυρισμοί ότι ο Λέινγκ διατηρούσε LSD στο ψυγείο ως ένα «είδος πνευματικού καθαρτικού» για τους ασθενείς, δεν υπήρξαν ιδιαίτερα βοηθητικοί.
Ριζοσπαστική ψυχιατρική
Ο γιος του Λέινγκ λέει: Υπήρχε μια πολύ διφορούμενη γραμμή μεταξύ των ασθενών και των θεραπευτών, διότι όλη η φιλοσοφία ήταν οι ασθενείς να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, ενώ την ίδια στιγμή τον έχαναν. Η διάκριση μεταξύ ασθενούς και θεραπευτή απλώς δεν υπήρχε. Όλοι ήταν εκεί για έναν λόγο που ήταν ένα ταξίδι αυτο-ανακάλυψης.
Η διοίκηση ήθελε να το κλείσει, θεωρούσαν ότι ο φιλελευθερισμός στο σημείο της αμέλειας έθετε σε κίνδυνο τις ζωές των τροφίμων. Για αυτούς αντιπροσώπευε το παράφρον άκρο της ριζοσπαστικής ψυχιατρικής.
Ένας διάσημος ασθενής ήταν η Μαίρη Μπαρνς που είχε σχιζοφρένεια και υπέστη θεραπεία αναδρομής πίσω στην παιδική ηλικία της, η οποία ζωγράφισε τους τοίχους με τα κόπρανα της. Ανακάλυψε αργότερα ότι είχε ένα ταλέντο για την τέχνη που τη βοήθησε να γίνει μία επιτυχημένη ζωγράφος.
Το Κίνγκσλει Χολ συνέχισε να λειτουργεί για πέντε ακόμα χρόνια, αλλά έκλεισε όταν δύο άτομα πήδησαν από την οροφή του κτιρίου. Ο Μίλερ υποστηρίζει ότι η φήμη του Λέινγκ μειώθηκε πολύ απότομα τις δεκαετίες του '70 και του '80. Τελικά, πέθανε από καρδιακή προσβολή το 1989, στην ηλικία των 61 ετών.
Ο Μίλερ λέει: Υπήρξε μια περίοδος προς το τέλος της καριέρας του και μετά το θάνατό του, όπου κυριαρχούσε η άποψη της απόρριψής του ως ταραχοποιό, κάποιον που προσπάθησε να προβληματίσει την ψυχιατρική με τις διάφορες ιδέες του και που είχε απορριφθεί και αποκηρυχθεί. Υπήρξε προφανώς ένας αρκετά προβληματικός χαρακτήρας, ήταν επιδεικτικός, ήθελε να είναι διάσημος, ήταν πολύ προκλητικός και γι’ αυτό η κληρονομιά του ήταν δύσκολο να διαχειριστεί.
Χρειάστηκε αρκετός χρόνος για τους ανθρώπους να φιλτράρουν αυτά που έλεγε και να κατανοήσουν αυτά που μπορεί να ήταν πολύτιμα.
Υπάρχουν ακόμα εκείνοι που υποστηρίζουν ότι οι απόψεις του για τη σχιζοφρένεια ήταν επικίνδυνες, οι οποίες ενεθάρρυναν τους ασθενείς να σταματήσουν να παίρνουν τα φάρμακά τους. Ωστόσο, άλλοι αναγνωρίζουν τις προσπάθειές του να προασπιστεί την αιτία της ψυχικής ασθένειας και την προσπάθειά του να καταστήσει την τρέλα κατανοητή.
Ο Δρ Μίλερ λέει: Όταν μπαίνεις στον κόσμο του ασκούμενου ψυχιάτρου, υπάρχει περισσότερη συμπάθεια για τον Λέινγκ, γιατί ασχολήθηκε πραγματικά με την καθημερινή ζόρικη πραγματικότητα των ασθενών.
Πηγή: bbc.com
