To φαινόμενο του φωτοστέφανου αποτελεί αντικείμενο εξαιρετικού ενδιαφέροντος της κοινωνικής ψυχολογίας και ειδικότερα της κοινωνικής νόησης.
Πρόκειται για μια γνωστική μεροληψία, μια διαστρέβλωση της αντίληψης όταν κρίνουμε έναν άνθρωπο (ή ένα αντικείμενο). Αναφέρεται στην τάση μας να βασιζόμαστε σε ένα μεμονωμένο χαρακτηριστικό ενός ατόμου για να το κρίνουμε συνολικά: αν σχηματίσουμε θετική εντύπωση για ένα άτομο ως προς μία πλευρά του (π.χ., ελκυστικότητα), είναι πιθανό να υποθέτουμε και να προσδοκούμε ότι το ίδιο έχει κι άλλα θετικά χαρακτηριστικά, π.χ., είναι ευφυές, επιτυχημένο, αξιόπιστο. Πρόκειται για ένα αντιληπτικό άλμα γενίκευσης μιας επιμέρους κρίσης σε ολική στάση.
Φυσικά, συμβαίνει και το αντίθετο του φαινόμενου του φωτοστέφανου, γνωστό ως “the horn effect”: η τάση να κρίνει κανείς κάποιον αρνητικά ως άτομο, βασιζόμενος σε ένα μόνο αρνητικό του γνώρισμα.
Διαβάστε σχετικά: Οι περιοριστικές πεποιθήσεις εμποδίζουν έναν πιο ψυχικά υγιεινό τρόπο ζωής
Αυτό συμβαίνει επειδή τείνουμε να κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπους ως γενικά “καλούς” ή “μειονεκτούντες” και υποθέτουμε ότι χαρακτηριστικά με ίδιο πρόσημο συνδέονται και εμφανίζονται μαζί. Μια τέτοια υπόθεση εξυπηρετεί το να παίρνουμε αποφάσεις εύκολα και γρήγορα, δεδομένου ότι ο νους μας βιάζεται να εξάγει συμπεράσματα.
Το φαινόμενο του φωτοστέφανου (και το αντίθετό του) παρατηρείται κατά την κοινωνική αλληλεπίδραση, στον χώρο της εκπαίδευσης, της δικαιοσύνης, της πολιτικής και του μάρκετινγκ. Όπως κι άλλες γνωστικές μεροληψίες, καταδεικνύει ότι η κοινωνική αντίληψη είναι μια δημιουργική διαδικασία που δεν βασίζεται αποκλειστικά σε αντικειμενικές πληροφορίες, αλλά αντλεί από προηγούμενες εντυπώσεις και επιδιώκει να κατασκευάσει μια εικόνα που ταιριάζει με όσα ήδη γνωρίζουμε.
Βιβλιογραφία:
- Thorndike, E. L. (1920). A constant error in psychological ratings. Journal of Applied Psychology, 4(1), 25-29
- Prera, A (2021, March 22). Why the halo effect affects how we perceive others. Simply Psychology. www.simplypsychology.org/halo-effect.html
Συγγραφέας: Ακριβή Ανδρινοπούλου, Προπτυχιακή φοιτήτρια Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
