Η θεωρία του διαλογικού εαυτού, του Hubert Hermans

Όλοι είμαστε οι ιστορίες που αφηγείται ο εσωτερικός μας εαυτός και δεν είναι ανεξάρτητες από αυτά που μας περιβάλλουν.

Η διαλογική θεωρία του Hubert Hermans προτείνει μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση στο πώς κατασκευάζουμε τη δυναμική του εσωτερικού μας μονόλογου. Σύμφωνα μ’ αυτή την άποψη, ο εαυτός μπορεί να υποθέσει τις φωνές των κύριων κοινωνικών προσωπικοτήτων που τον περιβάλλουν. Στο κάτω-κάτω, είμαστε όλοι μέρος ενός πολύπλοκου σεναρίου που υφαίνεται από πολλούς ανθρώπους και τους θεσμούς που μας καθορίζουν.

Για παράδειγμα, στο ρεπερτόριο των ρόλων που μπορείτε να δημιουργήσετε στο μυαλό σας, μπορεί να είναι εκείνη της μητέρας, του αφεντικού, του συντρόφου σας κ.λπ. Με άλλα λόγια, στις εσωτερικές συνομιλίες σας, συμπεριλαμβάνετε επίσης πολλούς από τους ανθρώπους που συνθέτουν τη ζωή σας. Φαντάζεστε τι μπορεί να πει ο καλύτερός σας φίλος όταν του λέτε ορισμένα πράγματα. Σκέφτεστε επίσης τι θα σκεφτόταν ο πατέρας σας για ορισμένες αποφάσεις που πήρατε.

Ο διαλογικός εαυτός είναι μια προοπτική που επικεντρώνεται στο άτομο και την κοινωνία που το περιβάλλει. Το επίκεντρο δεν είναι ο κλασικός εσωτερικός μονόλογος που είναι προσανατολισμένος αποκλειστικά προς τον εαυτό μας. Στην πραγματικότητα, σε αυτή την περίπτωση, το βλέμμα μας κινείται προς τα έξω και προσπαθεί να φανταστεί τις απόψεις εκείνων των οντοτήτων που περιστρέφονται γύρω μας.

Η θεωρία του διαλογικού εαυτού

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η θεωρία του διαλογικού εαυτού είναι ένα πλαίσιο στα μισά του δρόμου μεταξύ του κεντρικού εαυτού του William James, και της διαλογικής και πολιτιστικής σχολής του Mikhail Bakhtin. Δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1980 από τον Hubert Hermans, Ολλανδό ψυχολόγο, ο οποίος ήθελε να φέρει μια νέα άποψη για την οικοδόμηση του εαυτού. Ένας τρόπος για να το συλλάβουμε με έναν πιο διασυνδεδεμένο τρόπο με την ίδια την κοινωνία.

Ας αναλογιστούμε αυτή την ιδέα για μια στιγμή. Συχνά αντιλαμβάνεστε τον εσωτερικό σας μονόλογο ως έναν μηχανισμό ξεχωριστό από τον πραγματικό κόσμο. Σε αυτόν τον οικείο και παράλληλα μοναχικό χώρο, ασκείτε κριτική και εκτιμάτε τον εαυτό σας και τροφοδοτείτε τους φόβους και τις ελπίδες σας. Ωστόσο, ξεχνάτε πως μεγάλο μέρος αυτής της εσωτερικής ομιλίας επηρεάζεται από όλα όσα σε περιβάλλουν. Πράγματι, διαμορφωθήκατε από την κοινωνία.

Έχετε την τάση να αγνοείτε αυτού του είδους τις συνθήκες. Για παράδειγμα, σκεφτείτε τον έφηβο που αρχίζει να υποτιμά τον εαυτό του. Έχουν εσωτερικές συζητήσεις στις οποίες τροφοδοτούν το μίσος προς τον εαυτό τους και το υποτιθέμενο «μη αποδεκτό» σώμα τους. Αυτό συμβαίνει επειδή η καταναλωτική κοινωνία και οι εικόνες που βλέπουν καθημερινά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκτιμούν άλλους τύπους μοντέλων.

Στη διαλογική θεωρία του εαυτού, ο εαυτός είναι μια μεγάλη ύπαρξη. Σύμφωνα με τον οποίο είμαστε όλοι συνδεδεμένοι με την κοινωνία που μας περιέχει. Με τη σειρά μας, δημιουργούμε μέσα μας μικρές μικρο-κοινωνίες με τις οποίες επικοινωνούμε.

Οι διαφορετικές θέσεις του διαλογικού εαυτού

Ο Hubert Hermans είναι μια φιγούρα-κλειδί στην αφηγηματική ψυχολογία. Η διαλογική θεωρία του εαυτού επιδίωκε διαφορετικούς στόχους. Ένας από αυτούς ήταν να συμβάλει στην κατανόηση της επίδρασης του κοινωνικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος στον εσωτερικό μονόλογο. Ένας άλλος ήταν να δουλέψουμε πάνω σε όλα εκείνα τα «εγώ» που κουβαλάμε μέσα μας και που καθορίζουν το ποιοι είμαστε.

Σύμφωνα με αυτή τη διαλογική προσέγγιση, έχουμε δύο θέσεις ή προοπτικές:

Η πρώτη είναι μια εσωτερική θέση που επικεντρώνεται σε όλους τους τρόπους που αντιλαμβανόμαστε και ορίζουμε τον εαυτό μας. Για παράδειγμα: Είμαι δημιουργικός, αναζητώ συναισθήματα, αγαπάω τα ζώα, είμαι φίλος των φίλων μου, εχθρός αυτών που είναι βίαιοι μαζί μου.

Η δεύτερη είναι οι εξωτερικές θέσεις αντιπροσωπεύουν τους ρόλους που αναλαμβάνουμε στην κοινωνία. Για παράδειγμα: «Είμαι πατέρας, κόρη, αδελφή, δάσκαλος μαθηματικών κ.λπ.».

Σε μια μελέτη που δημοσίευσε το 2001, ο Hermans τόνισε ότι η πρόθεσή του ήταν να αποκεντρώσει την κλασική άποψη του εαυτού ως κάτι αποκλειστικά ατομικό ή κοινωνικό. Ισχυρίστηκε ότι είμαστε ο συνδυασμός και των δύο σφαιρών.

Διαβάστε σχετικά: «Τι θα γινόταν αν…..»: Μια βασανιστική σκέψη

Η προέλευση του ψυχολογικού πόνου, σύμφωνα με τον Hubert Hermans

Η διαλογική θεωρία του εαυτού υποδηλώνει ότι ο ανθρώπινος πόνος οφείλεται στην καταστολή του εσωτερικού εαυτού και τη ρύθμιση του εξωτερικού εαυτού. Με άλλα λόγια, συχνά καταλήγουμε να εκτοπίζουμε αυτό που είμαστε (κάποιος δημιουργικός άνθρωπος που αναζητά συναισθήματα) για αυτό που η κοινωνία μας αναγκάζει να κάνουμε.

Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι το γεγονός ότι είστε γονέας ή έχετε μια συγκεκριμένη δουλειά επισκιάζει τον εσωτερικό σας εαυτό, ο οποίος έχει και τις δικές του ανάγκες. Κατά συνέπεια, ο εσωτερικός σας κόσμος συχνά έρχεται σε σύγκρουση με τον εξωτερικό σας κόσμο.

Η μέθοδος του Προσωπικού Ρεπερτορίου Θέσεων (Personal Position Repertoire – PPR) για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση του εαυτού

Ο Hubert Hermans σχεδίασε τη μέθοδο του Προσωπικού Ρεπερτορίου Θέσεων (PPR) για να αξιολογήσει τους εσωτερικούς και εξωτερικούς τομείς του εαυτού. Είναι επαγγελματίας που κάνει χρήση της αφηγηματικής θεραπείας. Αυτό σημαίνει ότι κάθε θεραπευόμενος προσπαθεί να κατανοήσει την ιστορία της δικής του ζωής, προσδιορίζοντας τις ανάγκες, τις ικανότητες, τις φιλοδοξίες και τις δυσκολίες του.

Η εργασία πάνω στον διαλογικό εαυτό καθιστά ευκολότερο για το άτομο να καταλάβει τι είδους σχέση έχει με την κοινωνία και τον εαυτό του. Αναλύουν πώς επηρεάζονται από την οικογένεια, την εργασία, τους φίλους, τον πολιτισμό που τους περιβάλλει, τους τόπους, ακόμα και τα αντικείμενα γύρω τους. Όλα αυτά διευκολύνουν τον εντοπισμό των τομέων που ρυθμίζουν την καθημερινότητά τους.

Το επόμενο βήμα είναι η διευκόλυνση της αυτοσυγκέντρωσης. Στη συνέχεια, είναι σε θέση να ανακαλύψουν όλες τις εσωτερικές αφηγήσεις τους, τις σχέσεις που έχουν χτίσει με το περιβάλλον τους και πώς τις καθορίζουν ή ερμηνεύουν. Είναι ένα επίπονο έργο αυτο-ανακάλυψης στο οποίο αποφασίζουν ποιες αλλαγές θα πρέπει να εφαρμοστούν ή πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ορισμένα πράγματα.

Στο τέλος της ημέρας, είμαστε όλοι οι ιστορίες που αφηγείται ο εσωτερικός μας εαυτός, και δεν είναι ανεξάρτητες από αυτά που μας περιβάλλουν.

Απόδοση: Μαρούσα Δαρεμά, προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή