H Mάγια Αγγέλου, μία σύγχρονη γυναίκα που επέζησε των πιο σκληρών καταστάσεων της παιδικής ηλικίας, για να εξελιχθεί σε μία δυνατή προσωπικότητα πάνω στη σκηνή, στην οθόνη και στις σελίδες των βιβλίων, πέθανε την Τετάρτη στο σπίτι της στο Winston-Salem της North Carolina, σε ηλικία 86 ετών.
Μυθιστοριογράφος, ηθοποιός, ποιήτρια, τραγουδίστρια και ηγέτιδα φιλάνθρωπος, η Μάγια Αγγέλου, μετέτρεψε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της σε μία σταυροφορία για την ισότητα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την πνευματική εξύψωση της Αφροαμερικανικής κοινότητας.
Γεννημένη το 1928 στο St. Louis του Missouri, η Αγγέλου μεγάλωσε στο Νότο την περίοδο της Οικονομικής κρίσης, ξεπέρασε τις κακουχίες και τις ατυχίες της νεότητάς της και έζησε μία εντυπωσιακά πλούσια και δημιουργική ζωή. Παιδί χωρισμένων γονιών, βιάσθηκε όταν ήταν 8 ετών από τον φίλο της μητέρας της, γεγονός που την έκανε να μην μιλήσει για τα επόμενα πέντε χρόνια. Στο διάστημα αυτό, σύμφωνα με την αυτοβιογραφία της, απέκτησε την εξαιρετική της μνήμη, διάβασε πολλά βιβλία και εξάσκησε την ικανότητά της να ακούει και να παρατηρεί τον κόσμο γύρω της. Αν και έμεινε έγκυος στα 16 της χρόνια, κάταφερε το 1944 να μετακομίσει στο Σαν Φραντσίσκο, όπου μελέτησε μουσική, χορό και θέατρο συντηρώντας παράλληλα τον εαυτό της και το γιό της, σε μία εποχή που δεν έβλεπε με καλό μάτι τις ανύπαντρες μητέρες. Γράφει για την εποχή αυτή με μία χαρακτηριστική απεριόριστη δύναμη, πνεύμα, θέρμη και χιούμορ:
“ Ήμουν μία ανύπαντρη μητέρα εικόσιενός ετών, με το γιο μου στον παιδικό σταθμό. Με τις δύο δουλειές μου συντηρούσα το διαμέρισμα και πλήρωνα για το φαγητό και τη φροντίδα του παιδιού. Μου έμεναν ελάχιστα για ρουχισμό, αλλά κατόρθωνα να είμαστε καλά ντυμένοι με ρούχα που αγόραζα από το Στρατό Σωτηρίας και από άλλα καταστήματα μεταχειρισμένων ειδών. Καθώς αγαπούσα τα χρώματα, αγόραζα για εμένα όμορφα κόκκινα και πορτοκαλιά και πράσινα και ροζ και γαλαζοπράσινα και τυρκουάζ... Και αρκετά συχνά τα φορούσα σε συνδυασμούς που εντυπωσίαζαν, για να μην πω τίποτα άλλο, τον κόσμο που δεν μπορούσε παρά να με προσέξει... Όταν ο γιός μου έγινε έξι και εγώ είκοσι δύο, μου είπε σοβαρά ότι έπρεπε να μιλήσουμε... “Μαμά, δεν έχεις πουλόβερ που να ταιριάζουν μεταξύ τους;” Στην αρχή δεν είχα τι να πω. Μετά συνειδητοποίησα ότι το ντύσιμό μου, το οποίο μου έδινε τόση χαρά και που σίγουρα ενεργοποιούσε τη δημιουργικότητά μου, τον έκανε να ντρέπεται... Έμαθα να είμαι λίγο πιο απλή ώστε να μην τον δυσαρεστώ. Καθώς μεγάλωνε και αποκτούσε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, επέστρεψα σιγά σιγά στο εκκεντρικό, κατά την γνώμη των φίλων μου, ντύσιμο. Ήμουν πολύ πιο χαρούμενη όταν επέλεγα και δημιουργούσα τη δική μου μόδα... Ψάξτε να βρείτε το ντύσιμο που πραγματικά σας ταιριάζει και σας αρμόζει. Θα είστε πάντα μέσα στη μόδα αν είστε ο εαυτός σας και μόνο τότε”.
Παρά τη μέτρια υποδομή της, η Αγγέλου πήρε τον πρώτο ρόλο σε μία διεθνή περιοδεία των Porgy και Bess και έπειτα στο Broadway. Στη συνέχεια ασχολήθηκε με τη σύνθεση και τη σκηνοθεσία, ανέλαβε ενεργό ηγετικό ρόλο στο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων, εργάστηκε ένα διάστημα στην Αφρική, ανέλαβε ακαδημαϊκές έδρες σε πολλά πανεπιστήμια και εξέδωσε πολυάριθμα διηγήματα, ποιήματα και άρθρα.
Ξεκινά την πρώτη της αυτοβιογραφία, το “I Know Why the Caged Bird Sings” (1970), μιλώντας για το προσωπικό της ταξίδι: μία νεαρή μαύρη κοπέλα που ξεπέρασε τη φτώχεια της και την κακομεταχείριση με τη δουλειά της και μεταμορφώθηκε σταδιακά σε αναγνωρισμένη συγγραφέα, ηθοποιό και ακτιβίστρια. Η ζωή της αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, διότι ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις της πραγματικότητας, αντιστάθηκε στις πιέσεις για συμμόρφωση με το κατεστημένο, έμαθε να αποδέχεται και να εκτιμά τον εαυτό της και συνειδητοποίησε τα ασυνήθιστα ταλέντα της.
Στις 20 Ιανουαρίου 1993, όταν ο Πρόεδρος Κλίντον αναλάμβανε καθήκοντα στα σκαλιά του Καπιτωλίου, μία γυναίκα έκλεψε την καρδιά της Αμερικής. Αυτή ήταν η Μάγια Αγγέλου – συγγραφέας, ηθοποιός, εκπαιδευτικός και ακτιβίστρια- η οποία διάβασε το ποίημά της “On the Pulse of the Morning” (Ο παλμός του πρωινού), χαρίζοντας έμπνευση και συγκίνηση που δεν έμοιαζε με κανέναν από τους πολλούς λόγους που εκφωνήθηκαν για την περίπτωση.
Από πολλές απόψεις, η ζωή και τα γραπτά της συλλαμβάνουν την ουσία της έννοιας του Maslow για την αυτοπραγμάτωση:
“Είναι φρόνιμο να διαμορφώσουμε χωρίς βιασύνη το δικό μας τρόπο ζωής, αυξάνοντας τα πράγματα που κάνουμε καλά και αποβάλλοντας όσα στοιχεία του χαρακτήρα μας μπορούν να παρεμποδίσουν και να μειώσουν την καλή προσωπικότητα”.
Αυτό το απόσπασμα εκφράζει με ζωηρό τρόπο το βασικό δόγμα της θεωρίας του Maslow για την προσωπικότητα και του κινήματος για το ανθρώπινο δυναμικό γενικότερα: στη ζωή τους οι άνθρωποι θα πρέπει πάντα να στοχεύουν στην πλήρωση του δυναμικού τους.
Η Μάγια Αγγέλου σίγουρα το έκανε.
Πηγή: Lawrence A. Pervin - Oliver P. John
