Η συμβολή του Ιπποκράτη στην εξέλιξη της ψυχολογίας συνέβαλε όχι μόνο στην αναγνώριση και την περιγραφή των ψυχικών ασθενειών με επιστημονικό παρά με υπερφυσικό τρόπο, αλλά παράλληλα έθεσε τη βάση για έρευνα σχετικά με την ιδιοσυγκρασία και την προσωπικότητα.
Η ιστορία της ψυχολογίας εκτείνεται 3.500 χρόνια πριν, με την πρώτη αναφορά σε ψυχολογικά ζητήματα να εντοπίζεται το 1550 π.Χ. στην αρχαία Αίγυπτο. Ήδη από τότε ένα από τα κύρια και κεντρικά ερωτήματα προς διερεύνηση ήταν το μέρος που εδρεύει η ψυχή, ποιο σημείο του σώματος δηλαδή ήταν υπεύθυνο για τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά των ανθρώπων. Πολλές θεωρίες προτάθηκαν με σκοπό να εξηγήσουν το παραπάνω θέμα.
Αρχικά οι Αιγύπτιοι υποστήριζαν πως η ψυχή ενυπάρχει στην καρδιά, η οποία αποτελούσε και το κέντρο σύνδεσης και επικοινωνίας των υπόλοιπων μερών του σώματος μεταξύ τους. Γι’ αυτό το λόγο μάλιστα στην αιγυπτιακή θρησκεία η καρδιά – και συγκεκριμένα το βάρος της- θεωρούνταν πως καθόριζε τη μεταθανάτια μοίρα των ανθρώπων.
Την καρδιοκεντρική αυτή προσέγγιση προωθούσε και ο Αριστοτέλης στη αρχαία Ελλάδα. Ο φιλόσοφος βάσισε την θεωρία του σε παραδείγματα ανατομίας ζώων, κατά τη διάρκεια των οποίων παρατήρησε πως πολλά ζώα μπορούσαν να κινηθούν και να αισθανθούν χωρίς να λειτουργεί ο εγκέφαλός τους.
Έτσι υπέθεσε πως ο εγκέφαλος δεν ήταν υπεύθυνος για την κίνηση και τις αισθήσεις. Αντίθετα θεώρησε πως η καρδιά, όντας το σημείο από το οποίο ξεκινούσαν οι φλέβες προς το υπόλοιπο μέρος του σώματος, αποτελούσε το κέντρο του ψυχο-φυσιολογικού συστήματος.
Η θεωρία ωστόσο που ήταν πρωτοποριακή για την εποχή της και έθεσε τα θεμέλια για να διαμορφωθεί η ψυχολογία σε αυτό που είναι σήμερα, ήταν αυτή που προτάθηκε από τον Ιπποκράτη. Πιο συγκεκριμένα, ο προαναφερόμενος συμμεριζόταν την άποψη του Πλάτωνα πως ο εγκέφαλος ήταν το κέντρο των ψυχικών διαδικασιών και όχι η καρδιά.
Υποστήριζε λοιπόν πως ο εγκέφαλος έλεγχε το σώμα και ήταν υπεύθυνος για τις αισθήσεις, ενώ πίστευε παράλληλα πως όλα τα συναισθήματα προέρχονταν από τον εγκέφαλο – κεφαλοκεντρική προσέγγιση-.
Διαβάστε σχετικά: Γιατί το μυαλό δεν ξεμένει ποτέ από προβλήματα
Κάνοντας ψυχολογική θεραπεία στο Δημόκριτο
Επιπλέον, ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον γεγονός που αξίζει να αναφερθεί καθώς συνέβαλε στην επέκταση της προηγούμενης θεωρίας, είναι αυτό της επίκλησης του Ιπποκράτη για να εξετάσει τη φαινομενικά παράδοξη συμπεριφορά του Δημόκριτου.
Ειδικότερα, ο τελευταίος υποφέροντας από μελαγχολία, καθόταν για αρκετές μέρες κάτω από ένα δέντρο κάνοντας ανατομία σε γάτες και σκύλους με σκοπό να βρει το κέντρο της μαύρης χολής (μελαγχολία < μέλας + χολή), το οποίο υποστήριζε πως ήταν υπεύθυνο για τέτοιου είδους ψυχικές διαταραχές. Ο Ιπποκράτης θεώρησε τον τρόπο σκέψης του Δημόκριτου λογικό και όχι παράλογο.
Έτσι αντλώντας αφορμή από το παραπάνω γεγονός και επηρεασμένος από τη θεωρία των τεσσάρων στοιχείων του Εμπεδοκλή, ανέπτυξε τη θεωρία των τεσσάρων «χυμών» του σώματος.
Σύμφωνα με την παραπάνω θεωρία, η υγεία και η ασθένεια του ανθρώπου βασιζόταν στην ισορροπία τεσσάρων υγρών του σώματος. Οι τέσσερις αυτοί «χυμοί» του σώματος κατά τον Ιπποκράτη ήταν οι εξής: το αίμα, η μαύρη χολή, η κίτρινη χολή και το φλέγμα. Τα υγρά αυτά σχετίζονταν με τέσσερα όργανα του σώματος, καθένα από τα οποία παρήγαγε ένα υγρό.
Όταν η ποσότητα των «χυμών» αυτών του σώματος δεν βρίσκονταν σε ισορροπία παρουσιαζόταν είτε κάποια ασθένεια είτε ακόμα και διαταραχές προσωπικότητας. Για παράδειγμα αν κάποιος διέθετε υπερβολικά μεγάλη ποσότητα κίτρινης χολής, θα είχε ροπή προς το θυμό, ενώ υπερβολική ποσότητα μαύρης χολής θα είχε ως αποτέλεσμα τη μελαγχολία.
Συνοψίζοντας, η συμβολή του Ιπποκράτη στην εξέλιξη της ψυχολογίας είναι αδιαμφισβήτητη. Όχι μόνο συνέβαλε στο να αναγνωριστούν και να περιγραφούν οι ψυχικές ασθένειες με επιστημονικό παρά με υπερφυσικό τρόπο, αλλά παράλληλα έθεσε τη βάση για έρευνα σχετικά με την ιδιοσυγκρασία και την προσωπικότητα. Δεν προκαλεί εντύπωση λοιπόν το γεγονός πως η αναγνώριση του εγκεφάλου ως υπεύθυνο όργανο για τις ψυχολογικές διεργασίες θεωρείται σταθμός στην ιστορία της ψυχολογίας.
Βιβλιογραφία:
- OPD Editor & OPD Editor. (2014a). 10 Bizarre Psychology Experiments that Completely Crossed the Line. Online Psychology Degrees. https://www.online-psychology-degrees.org/10-bizarre-psychology-experiments/
- S. (2019, August 18). A Brief History of Neuroscience. Exploring Your Mind. https://exploringyourmind.com/a-brief-history-of-neuroscience/
- Wikipedia contributors. (2020, May 18). Cardiocentric hypothesis. In Wikipedia, The Free Encyclopedia. Retrieved from: https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Cardiocentric_hypothesis&oldid=957362563
- Hippocrates – an overview | ScienceDirect Topics. Encyclopedia of Stress. (2007). Https://Www.Sciencedirect.Com/Topics/Psychology/Hippocrates.
- Χυμοπαθολογία. (2020, Φεβρουαρίου 7). Βικιπαίδεια, Η Ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια. Ανακτήθηκε από: //el.wikipedia.org/w/index.php?title=%CE%A7%CF%85%CE%BC%CE%BF%CF%80%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1&oldid=8034247.
Απόδοση: Μορφιάδου Βασιλική – Ψυχολόγος
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
