Δεν είμαστε σκλάβοι της προσωπικότητάς μας, αλλά μπορούμε σκόπιμα να προκαλέσουμε αλλαγές σε συνηθισμένα εμπειρικά και συμπεριφορικά μοτίβα, αναφέρει νέα έρευνα.
Πόσο γρήγορα μπορούν να τροποποιηθούν τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας;
Μια διεθνής ερευνητική ομάδα με επικεφαλής από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης έδειξε ότι η καθημερινή χρήση μιας εφαρμογής smartphone μπορεί να οδηγήσει σε επιθυμητές αλλαγές προσωπικότητας μέσα σε τρεις μήνες. Επίσης, οι αλλαγές είναι ακόμα αισθητές, τρεις μήνες μετά από τις καθημερινές παρεμβάσεις,
Χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως η ευσυνειδησία ή η κοινωνικότητα είναι εμπειρικά και συμπεριφορικά μοτίβα που μπορεί να αλλάξουν στη διάρκεια της ζωής μας. Οι ατομικές αλλαγές συνήθως πραγματοποιούνται αργά καθώς οι άνθρωποι προσαρμόζονται σταδιακά στις απαιτήσεις της κοινωνίας και του περιβάλλοντός τους. Παρ’ όλ’ αυτά, δεν είναι ξεκάθαρο αν σε ορισμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας μπορεί να ασκηθεί ψυχολογική επιρροή με βραχυπρόθεσμο και στοχευμένο τρόπο.
Ερευνητές από τα πανεπιστήμια της Ζυρίχης, του Σεν Γκάλεν, του Μπράνταϊς, του Ιλινόις και το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Ζυρίχης μελέτησαν αυτό το ερώτημα χρησιμοποιώντας μια ψηφιακή παρέμβαση. Στο πλαίσιο της έρευνας που διεξήγαγαν σε περίπου 1.500 συμμετέχοντες, δόθηκε μια ειδικά σχεδιασμένη εφαρμογή smartphone για τρεις μήνες και οι ερευνητές αξιολόγησαν αν και με ποιο τρόπο είχαν αλλάξει οι προσωπικότητές τους.
Η έρευνα εξέτασε πέντε βασικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως η ανοικτότητα, η ευσυνειδησία, η κοινωνικότητα (εξωστρέφεια), η προσήνεια (αποδεκτικότητα) και η συναισθηματική ευαλωτότητα (νευρωτικότητα). Η εφαρμογή περιλάμβανε στοιχεία μεταφοράς γνώσης, ενεργοποίησης συμπεριφοράς και πόρων, αυτό-αντανάκλασης και ανατροφοδότησης προόδου.
Όλη η επικοινωνία με τον ψηφιακό καθοδηγητή (άβαταρ αυτοματοποιημένης συνομιλίας ή chatbot) γινόταν εικονικά. Το chatbot παρείχε υποστήριξη στους συμμετέχοντες σε καθημερινή βάση για να τους βοηθήσει να πραγματοποιήσουν τις επιθυμητές αλλαγές.
Διαβάστε σχετικά: Πώς να αναγνωρίσετε και να αλλάξετε τοξικά μοτίβα συμπεριφοράς
Αλλαγές έπειτα από τρεις μήνες
Η πλειονότητα των συμμετεχόντων είπαν ότι ήθελαν να περιορίσουν τη συναισθηματική ευαλωτότητά τους, να αυξήσουν την ευσυνειδησία τους ή την εξωστρέφειά τους. Εκείνοι που συμμετείχαν στην παρέμβαση για πάνω από τρεις μήνες ανέφεραν μεγαλύτερη επιτυχία στην πραγματοποίηση των στόχων τους για αλλαγή από ό,τι η ομάδα ελέγχου που συμμετείχε μόνο για δύο μήνες.
Στενοί φίλοι και συγγενείς επίσης παρατήρησαν αλλαγές σε εκείνους τους συμμετέχοντες που ήθελαν να αυξήσουν την έκφραση κάποιου συγκεκριμένου χαρακτηριστικού προσωπικότητας.
Παρ’ όλ’ αυτά, σε εκείνους που ήθελαν να μειώσουν την έκφραση κάποιου χαρακτηριστικού, οι κοντινοί τους άνθρωποι παρατήρησαν μικρή αλλαγή. Αυτή η ομάδα κυρίως αποτελούνταν από εκείνους τους συμμετέχοντες που ήθελαν να γίνουν λιγότερο συναισθηματικά ευάλωτοι, μια εσωτερική διαδικασία που είναι λιγότερο εμφανής εξωτερικά.
Οι συμμετέχοντες και οι φίλοι τους ανέφεραν ότι τρεις μήνες μετά το τέλος της παρέμβασης, οι αλλαγές προσωπικότητας που επέφερε η χρήση της εφαρμογής συνέχιζαν να υφίστανται, αναφέρει ο Ματίας Αλμόν, καθηγητής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Αυτά τα εκπληκτικά αποτελέσματα δείχνουν ότι δεν είμαστε σκλάβοι της προσωπικότητας, αλλά μπορούμε σκόπιμα να προκαλέσουμε αλλαγές σε συνηθισμένα μοτίβα εμπειρίας και συμπεριφοράς.
Είναι σημαντικό για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη
Τα ευρήματα επίσης υποδεικνύουν ότι η εξέλιξη της δομής της προσωπικότητας μπορεί να προκύψει πιο γρήγορα από ό,τι θεωρούσαμε μέχρι τώρα. Επιπλέον, οι διαδικασίες αλλαγής που συνοδεύονται από ψηφιακά εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην καθημερινή ζωή, εξηγεί η πρώτη συγγραφέας της έρευνας Μίριαμ Στίγκερ από το πανεπιστήμιο Μπράνταϊς, που έκανε το διδακτορικό της στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης.
Παρ’ όλ’ αυτά, χρειάζονται περισσότερα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα των ψηφιακών παρεμβάσεων. Για παράδειγμα, δεν είναι ξεκάθαρο αν οι αλλαγές ήταν μόνιμες ή αντανακλούσαν μόνο προσωρινές διακυμάνσεις.
Αυτά τα ευρήματα δεν έχουν μόνο ερευνητικό ενδιαφέρον, αλλά μπορούν να βρουν εφαρμογές σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Στην προαγωγή της υγείας και την πρόληψη, για παράδειγμα, μια τέτοια εφαρμογή θα μπορούσε να ενισχύσει τις ικανότητες μας, καθώς η στάση των ανθρώπων απέναντι στην κατάστασή τους και χαρακτηριστικά προσωπικότητας όπως η ευσυνειδησία επηρεάζουν την υγεία και την υγιή γήρανση.
Η ηλεκτρονική εφαρμογή PEACH (PErsonality coACH)
Η ηλεκτρονική εφαρμογή PEACH αναπτύχθηκε ως μέρος ενός πρότζεκτ με χρηματοδότηση από το Ελβετικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (SNSF) για να μελετήσει τις αλλαγές προσωπικότητας μέσω ψηφιακής παρέμβασης. Η εφαρμογή παρέχει επεκτάσιμες δυνατότητες επικοινωνίας με τη χρήση ενός ψηφιακού συνομιλητή που μιμείται τη συνομιλία με άνθρωπο.
Επίσης, περιλαμβάνει δυνατότητα καταγραφής ψηφιακού ημερολογίου, υπενθύμιση ατομικών στόχων, βίντεο, ευκαιρίες για αυτό-αντανάκλαση, και ανατροφοδότηση προόδου. Εβδομαδιαίες θεματικές και μικρές παρεμβάσεις στοχεύουν να ενεργοποιήσουν τις επιθυμητές αλλαγές και άρα την ανάπτυξη των χαρακτηριστικών προσωπικότητας. Αν και η εφαρμογή δημιουργήθηκε ως ερευνητικό εργαλείο, πιστεύεται ότι στο μέλλον, ερευνητικές εφαρμογές όπως η PEACH θα είναι ευρέως διαθέσιμες.
Απόδοση: Ισμήνη Τσοχαλή – επιμελήτρια κειμένων
Έρευνα: Mirjam Stieger et al. Changing personality traits with the help of a digital personality change intervention, Proceedings of the National Academy of Sciences (2021). DOI: 10.1073/pnas.2017548118
Πηγή
