Συμβουλές στους γονείς για τη διαχείριση του σχολικού άγχους των παιδιών.
Έφτασε ο καιρός της επιστροφής στις σχολικές τάξεις, γεγονός που ενδεχομένως να προκαλεί έντονη ανησυχία στους γονείς που μάχονται να οργανώσουν τη νέα σχολική χρονιά, αλλά και στα ίδια τα παιδιά που μεταβαίνουν σε ένα νέο περιβάλλον.
Η εμφάνιση άγχους και αισθήματος ανησυχίας είναι συνηθισμένη, ειδικά για εκείνα τα παιδιά που θα πάνε για πρώτη φορά στο σχολείο ή θα αλλάξουν σχολικό περιβάλλον ή θα μεταβούν σε μια ανώτερη σχολική βαθμίδα και αφορά κυρίως στις σκέψεις γύρω από την προσαρμογή στο νέο πλαίσιο, τις νέες σχέσεις με τους συμμαθητές και τους δασκάλους και την επίδοσή τους. Επιπλέον, σε κάποιες άλλες χώρες, στις κορυφαίες ανησυχίες των γονέων συγκαταλέγεται και το άγχος για τις ένοπλες επιθέσεις, οι οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί ραγδαία.
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών των ΗΠΑ (CDC, 2018), περίπου το 3% των παιδιών ηλικίας 3 εως 17 ετών εμφανίζουν κάποια αγχώδη διαταραχή, η οποία αφορά κυρίως σε ανησυχίες σχετικά με το δικαίωμα προτίμησης του σχολείου, το άγχος αποχωρισμού και ποικίλες κοινωνικές συνθήκες στις οποίες το παιδί καλείται να εμπλακεί με την ένταξή του στο σχολικό πλαίσιο.
Ως ψυχολόγοι επιδιώκουμε συχνά να αναφερόμαστε στο φυσιολογικό χαρακτήρα του άγχους, ο οποίος κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες δύναται να φέρει εμπόδια στη λειτουργικότητα του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα, στα παιδιά οι δυσκολίες εμφανίζονται κυρίως στον ύπνο και τη συγκέντρωση ή συχνά γίνονται ευερέθιστα ή βιώνουν έντονο εκνευρισμό που έχει ως αποτέλεσμα την έκφραση θυμού.
Συμβουλές για την αντιμετώπιση του άγχους:
Οργανώστε ένα πρόγραμμα ύπνου: Σύμφωνα με τους παιδιάτρους, τα περισσότερα παιδιά χρειάζονται περίπου 8-13 ώρες ύπνου τις νυχτερινές ώρες. Η τήρηση του ωραρίου μοιάζει να είναι πολύ σημαντική καθώς ενισχύει τη προσοχή και τη συγκέντρωση, τις μνημονικές λειτουργίες και τη συνολική ψυχική υγεία. Σε περιπτώσεις που το πρόγραμμα και το ωράριο του ύπνου δεν τηρείται, τα παιδιά παρουσιάζουν έντονα σημάδια ευερεθιστότητας και αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης προβλημάτων στην ψυχική υγεία τους.
Ρωτήστε για τυχόν ανησυχίες και φόβους: Είναι αρκετά συνηθισμένο για τους γονείς ή τους ενήλικες γενικότερα να μην αναγνωρίζουν το άγχος των παιδιών τους, καθώς η τάση εσωτερίκευσης του συναισθήματος είναι πιο έντονη σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες, με αποτέλεσμα να είναι πιο δύσκολο να εντοπίσει κανείς τους φόβους και τις ανησυχίες, οι οποίες τελικά έρχονται στο προσκήνιο μόνο όταν ερωτηθούν ή επιλέξουν τα ίδια τα παιδιά να εκφραστούν.
Ωστόσο, υπάρχουν σημάδια που μας προϊδεάζουν για την ύπαρξη άγχους, όπως ο στομαχόπονος, η αποφυγή καταστάσεων και η δυσκολία στον ύπνο.
Για να ανακαλύψει κανείς τις ενδότερες σκέψεις και ανησυχίες ενός παιδιού, πρέπει απλά να αφιερώσει λίγο χρόνο και να κάνει κάποιες συγκεκριμένες ερωτήσεις, όπως:
- Τι είναι αυτό που σε ανησυχεί για το σχολείο;
- Ένιωθες καθόλου άγχος την προηγούμενη σχολική χρονιά;
- Υπάρχει κάτι που δεν σε ενθουσιάζει στη φετινή σχολική χρονιά;
Προετοιμασία: Τις περισσότερες φορές το άγχος και ο φόβος πηγάζουν από το άγνωστο ή το ασαφές μιας συνθήκης. Όσο περισσότερο βοηθηθεί ένα παιδί να σκέφτεται τις πιθανές καταστάσεις και να προγραμματίζει τη πιθανή αντίδρασή του, τόσο πιο πιθανό είναι να μειωθεί σημαντικά το επίπεδο του άγχους του.
Ο σχεδιασμός ενός πλάνου δύναται να οδηγήσει σε μείωση του άγχους που προκαλείται από τις αρνητικές σκέψεις και τις προσδοκίες. Για παράδειγμα, εάν ένα παιδί αλλάζει σχολικό περιβάλλον χρειάζεται να αφιερωθεί χρόνος για να συζητηθεί ο τρόπος με τον οποίο σχεδιάζει να προσεγγίσει τα νέα παιδιά ή να ζητήσει βοήθεια από τους δασκάλους του.
Προσδιορίστε στρατηγικές αντιμετώπισης: Για τους γονείς φαντάζει λογικό και ίσως αναγκαίο να ενθαρρύνουν ή να αναγκάζουν τα παιδιά τους να αντιμετωπίσουν το άγχος και τις ανησυχίες τους.
Ωστόσο, το να πει κανείς σε ένα παιδί «ξεπέρασέ το» ή «όλα θα πάνε καλά», είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις (θα σας προτείναμε να μην το πείτε). Για πολλά παιδιά η αντιμετώπιση του άγχους φαντάζει μια δύσκολη διαδικασία, ιδίως όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμες στρατηγικές, οι οποίες θα βοηθήσουν στην μετατροπή των αρνητικών σκέψεων σε πιο θετικές ή και στη μείωση των σωματικών συμπτωμάτων (όπως για παράδειγμα η αυξημένη δυσκολία στην αναπνοή).
Μερικές απλές στρατηγικές αντιμετώπισης που μπορεί κανείς να μεταδώσει σε ένα παιδί είναι οι ακόλουθες:
- Εκπαίδευση και προτροπή για τη χρήση θετικού εσωτερικού διαλόγου (όπως Μπορώ να το κάνω, Όλα θα πάνε καλά).
- Εκπαίδευση σε τεχνικές χαλάρωσης μέσω νοερής απεικόνισης (Φαντάσου ότι βρίσκεσαι σε ένα αγαπημένο σου μέρος).
- Ασκήσεις βαθιάς αναπνοής (Φαντάσου ότι οι πνεύμονές σου είναι μπαλόνια τα οποία ξεφουσκώνουν αργά).
Συνεπώς, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπινου οργανισμού σε νέες καταστάσεις. Παρόλα αυτά, η επιστροφή στο σχολικό περιβάλλον αποτελεί μια στρεσογόνα συνθήκη για πολλά παιδιά.
Οφείλουμε λοιπόν να δομήσουμε ένα συναισθηματικά ασφαλές πλαίσιο εντός του οποίου να επιτρέπεται η έκφραση των ανησυχιών τους και να δύναται η δυνατότητα παροχής βοήθειας, με σκοπό την ενδυνάμωση του παιδιού και τη μείωση του άγχους του.
Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για όλα τα παιδιά, καθώς υπάρχουν κάποια στα οποία εντοπίζονται πιο σοβαρές δυσκολίες και είναι απαραίτητη η βοήθεια από έναν ψυχολόγο.
Πηγή: psychologytoday.com
Απόδοση: Άννα Αποστολίδου, Κλινική Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
