PsychologyNow Team

Γιατί είναι επικίνδυνη η ταμπελοποίηση ενός παιδιού ως «τεμπέλη»;

Γιατί είναι επικίνδυνη η ταμπελοποίηση ενός παιδιού ως «τεμπέλη»;

PsychologyNow Team
παιδί με επικίνδυνη ταμπελοποίηση ως «τεμπέλης»
Image credit: cottonbro / pexels.com

Η ταμπελοποίηση προκύπτει από την υπεραπλούστευση. Όταν αποδίδουμε έναν χαρακτηρισμό σε ένα παιδί συμπυκνώνουμε την προσωπικότητά του σε μία λέξη. Αυτό μπορεί να είναι βλαβερό και επικίνδυνο, για διάφορους λόγους που αναλύονται στο άρθρο.


Συχνά αγνοούμε τους κινδύνους της ταμπελοποίησης ενός παιδιού. Οι περισσότεροι μπορεί να έχουμε πει πράγματα όπως «Είναι καπετάν φασαρίας», «Ώρες ώρες είναι πολύ τεμπέλα» ή «Είναι υπερκινητικός, δεν κάθεται ήσυχα ποτέ». Αυτή η ταμπελοποίηση προκύπτει συνήθως όταν οι γονείς παρατηρούν ορισμένες ανεπιθύμητες συμπεριφορές στα παιδιά τους.

Αυτό τους κάνει να μιλούν χωρίς να σκέφτονται, χωρίς να συνειδητοποιούν τους κινδύνους που μπορεί να προκαλέσουν. Στην πραγματικότητα, το να φορτώνουμε ένα παιδί με μια συγκεκριμένη ετικέτα συχνά οδηγεί στη σταδιακή αφομοίωση των σχετικών συμπεριφορών.

Αν ένα παιδί αρχίσει να είναι ενοχλητικό, δεν είναι «κακό παιδί», απλώς εκείνη τη στιγμή συμπεριφέρεται με ανεπιθύμητο τρόπο. Αν ένα παιδί δεν τα πάει καλά στα μαθηματικά, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι «τεμπέλης», αλλά ίσως να προοδεύει πιο αργά συγκριτικά με τους συνομηλίκους του ή δεν του ταιριάζει ο συγκεκριμένος τρόπος διδασκαλίας. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ένα σωρό άλλα παραδείγματα. Ωστόσο, το συγκεκριμένο άρθρο επικεντρώνεται στις περιπτώσεις όπου τα παιδιά ταμπελοποιούνται ως τεμπέλικα.

Η ταμπελοποίηση ενός παιδιού ευνοεί το «φαινόμενο του Πυγμαλίωνα»

Ο τρόπος που αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο και η εικόνα που έχουν για μας τα πρόσωπα προσκόλλησής μας, ιδιαίτερα σε μικρή ηλικία, επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την αυτοαντίληψή μας. Ως εκ τούτου, όταν οι γονείς ταμπελοποιούν ένα παιδί, κατά κάποιο τρόπο του επιβάλλουν ιδιότητες που μπορεί να είναι και εντελώς λανθασμένες – ωστόσο, έχουν μια τάση να γίνονται αυτοεκπληρούμενες προφητείες.

Το 1965, ο Ρόμπερτ Ρόζενθαλ εισήγαγε τον όρο «επίδραση του Πυγμαλίωνα». Αυτό αναφέρεται στο φαινόμενο κατά το οποίο οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες σε σχέση με ένα άτομο επηρεάζουν την απόδοσή του. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί δυσκολεύεται να διαβάσει και έχει χαρακτηριστεί ως τεμπέλης, τελικά θα υιοθετήσει όντως αυτόν τον ρόλο και θα γίνει τεμπέλης.

Οι κίνδυνοι της ταμπελοποίησης ενός παιδιού ως τεμπέλη

  • Το παιδί μπορεί να αισθάνεται υποτιμημένο. Αυτό επηρεάζει την ταυτότητα και την αυτοεκτίμησή του. Επιπλέον, μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα άγχους και δυσφορίας.
  • Το παιδί αναλαμβάνει τον ρόλο της ετικέτας που του έχει αποδοθεί. Πιστεύει πλέον σε αυτή την ετικέτα και έτσι οδηγείται στην ανάλογη συμπεριφορά.
  • Η επισήμανση ενισχύει ακριβώς τη συμπεριφορά που θέλουν να αποφύγουν οι γονείς. Οι πεποιθήσεις τους για το παιδί γίνονται αυτοεκπληρούμενες προφητείες.
  • Οι γονείς μπορεί να παραβλέπουν ορισμένα μαθησιακά ζητήματα που μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του παιδιού.
  • Δεν λαμβάνονται υπόψη τα συναισθήματα του παιδιού. Έχει κίνητρο το παιδί; Υπάρχει κάποιο υποκείμενο πρόβλημα που δεν είναι εμφανές; Καταλαβαίνει το παιδί την ιδέα του διαβάσματος και τις συνέπειες του να μην το κάνει;
  • Η επισήμανση επικεντρώνεται μόνο σε ένα στοιχείο του χαρακτήρα του παιδιού. Τα άλλα στοιχεία αγνοούνται.

Διαβάστε σχετικά: Όταν τα παιδιά εξελίσσονται στις αρνητικές "ταμπέλες" που τους βάζουν οι γονείς


Κίνητρο

Ένα παιδί που χαρακτηρίζεται ως τεμπέλικο μπορεί να κρύψει ορισμένες δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Αυτό το κάνει να φαίνεται ακόμα πιο τεμπέλικο. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές μαθησιακές δυσκολίες που προκαλούν έλλειψη κινήτρου.

Ωστόσο, πρέπει να έχετε κατά νου ότι, ανεξάρτητα από το αν το παιδί έχει μαθησιακές δυσκολίες ή όχι, η πτυχή των κινήτρων θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη. Τα κίνητρα οδηγούν και διατηρούν τη συμπεριφορά ενός ατόμου προς συγκεκριμένους στόχους και σκοπούς. Δεδομένου ότι το κίνητρο δίνει ενέργεια και κατεύθυνση στη συμπεριφορά, θεωρείται ουσιαστικά και η αιτία της συμπεριφοράς. Συνεπώς, τα κίνητρα καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τη μάθηση και την ανάπτυξη των παιδιών.

Τι μπορείτε να κάνετε αν το παιδί σας δεν έχει κίνητρα;

1. Προσέξτε τις προσδοκίες σας. Οι πολύ υψηλές προσδοκίες μπορεί να είναι αντιπαραγωγικές. Στην πραγματικότητα, το παιδί μπορεί να μην προσπαθήσει καν επειδή φοβάται υπερβολικά να αποτύχει. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παιδιά επηρεάζονται άμεσα από τις προσδοκίες που τους επιβάλλονται.

2. Θυμηθείτε ότι η ταμπελοποίηση ενός παιδιού ως τεμπέλη είναι επικίνδυνη. Ως εκ τούτου, αποφύγετέ τη με κάθε κόστος. Τέτοιου είδους ετικέτες είναι πολύ ισχυρές και έχουν μεγάλη επιρροή.

3. Φροντίστε να ενισχύετε θετικά κάθε μικρό επίτευγμα του παιδιού σας σε τακτική βάση, για να διατηρήσετε ζωντανό το κίνητρό του με την ενθάρρυνσή σας.

4. Εστιάστε στη διαδικασία και όχι στο τελικό αποτέλεσμα. Θεωρήστε κάθε μέρα μελέτης και προσπάθειας ως ένα μικρό βήμα προς την επιτυχία. Δείτε την κάθε μέρα ως μια νέα πρόκληση.

5. Επικοινωνήστε με επαγγελματίες. Θα είναι σε θέση να αξιολογήσουν το παιδί σας και να ανακαλύψουν αν υπάρχουν υποκείμενες μαθησιακές ή συναισθηματικές δυσκολίες.

6. Ενθαρρύνετε την επικοινωνία. Αποφύγετε τις φωνές και τους αρνητικούς χαρακτηρισμούς. Αντίθετα, χρησιμοποιήστε τη δυναμικότητα και τη θετικότητα στις συζητήσεις σας. Ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνείτε καθορίζει και τον σκοπό της επικοινωνίας. Για παράδειγμα, αν θέλετε το παιδί σας να μοιραστεί τα συναισθήματά του μαζί σας και του φωνάξετε, πιθανότατα δεν πρόκειται να σας εξηγήσει καθόλου πώς αισθάνεται.

7. Αξιοποιήστε τεχνικές μελέτης για το παιδί. Μάθετε ποιες μέθοδοι του ταιριάζουν και ενισχύστε τις για τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Ίσως το παιδί να μην έχει κανένα πρόβλημα στη μάθηση, απλώς να χρειάζεται έναν τρόπο που δεν έχετε βρει.

8. Δημιουργήστε από κοινού ένα πρόγραμμα μελέτης και προωθήστε την αυτονομία του παιδιού. Είναι σημαντικό τα παιδιά να καταλάβουν, όχι με τιμωρητικό τρόπο, ότι η συμπεριφορά τους έχει συνέπειες. Θα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη των ενεργειών τους και να συνειδητοποιήσουν τις καθημερινές τους υποχρεώσεις, τις οποίες πρέπει να φέρουν εις πέρας τα ίδια. Δημιουργήστε μαζί με το παιδί ένα πρόγραμμα μελέτης και ενθαρρύνετέ το, πάντα σύμφωνα με τις δυνατότητες του, να μελετάει αυτόνομα – έτσι θα νιώσει ότι το σέβεστε και το εμπιστεύεστε.

Όπως μπορείτε να δείτε, υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές ιδέες για να ενθαρρύνετε ένα παιδί να εργαστεί περισσότερο. Το σίγουρο είναι, πάντως, πως το να το αποκαλείτε ή το να το αντιμετωπίζετε ως τεμπέλη δεν είναι μέσα σε αυτές και σίγουρα δεν θα το βοηθήσει να βελτιωθεί. Στην πραγματικότητα, το μόνο που θα καταφέρετε με αυτό τον τρόπο είναι να μειώσετε τα κίνητρά του. Κατά συνέπεια, θα δείξει λιγότερη πρωτοβουλία και προθυμία να αναλάβει οποιαδήποτε πρόκληση.


Kat Kakou
Απόδοση: Κατερίνα Κακουλάκη, ειδικευόμενη Σχολική Ψυχολόγος

Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή

 

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...