Ποιοι είμαστε χωρίς τους άλλους; Τι νοηματοδοτεί αυτή η απογύμνωση από τους κοινωνικούς μας ρόλους και πώς η συνειδητοποίηση της μπορεί να φαντάζει λιγότερο τρομακτική και περισσότερο δημιουργική;
Ενώ τείνουμε να περιτριγυριζόμαστε διαρκώς από σημαντικούς άλλους του άμεσου κοινωνικού μας περιβάλλοντος, πολύ συχνά βιώνουμε το συναίσθημα μίας επώδυνης μοναξιάς. Ακόμη και όταν βρισκόμαστε στον ίδιο χώρο μαζί τους αλλά και όταν φεύγουν, όταν κλείνουμε το τηλέφωνο, όταν μία έξοδος φτάνει στο τέλος της, όταν χωρίζουμε από τον ερωτικό μας σύντροφο, αναρωτιόμαστε τι μένει… Ποιοι είμαστε χωρίς τους άλλους; Τι νοηματοδοτεί αυτή η απογύμνωση από τους κοινωνικούς μας ρόλους και πώς η συνειδητοποίηση της μπορεί να φαντάζει λιγότερο τρομακτική και περισσότερο δημιουργική;
Νιώθω διαρκώς μόνος
Γιατί;
Έχω οικογένεια, φίλους και δουλειά, αναγνωρίζει η 25 ετών Nathalie, φωτογράφος. Και όμως, έχω συχνά την εντύπωση ότι είμαι μόνη. Κατά τη διάρκεια ενός γεύματος μαζί με κοντινά μου πρόσωπα ή τις ώρες της αναμονής στο μετρό, αισθάνομαι σαν ένα φτερό στον άνεμο. Μερικές φορές, βιώνω μία θλίψη αρκετά βαθειά. Είναι παράξενο το να είμαι διαρκώς περιτριγυρισμένη από ανθρώπους αλλά μόνη; αναρωτιέται. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, τίποτα δεν είναι πιο ανθρώπινο από το συναίσθημα της μοναξιάς.
Αυτό συμβαίνει ακόμη και αν η μοναξιά είναι πραγματική ή όχι εξακριβώνει η ψυχοθεραπεύτρια Laurie Hawkes. Αυτός είναι ο τρόπος κατά τον οποίο ζούμε, ο οποίος συχνά είτε γεννά είτε όχι μια μελαγχολία, μία ταλαιπωρία. Γιατί όμως, ορισμένοι άνθρωποι νιώθουν άσχημα ή διαφορετικά όταν νιώθουν μόνοι;
Διαβάστε σχετικά: Τα τρία πράγματα που μας κρατάνε στη μοναξιά
Ζώντας σε έναν διαρκώς δικτυωμένο κόσμο
Η κουλτούρα μας, καθώς και τα ιδανικά της αναγκαστικής μας κοινωνικοποίησης, η οποία κυριαρχεί, υποτιμούν τις στιγμές με τον εαυτό μας. Η εποχή μας αφθονεί από μέσα που επιτρέπουν να είσαι κοντά με τον άλλο: το τηλέφωνο, το διαδίκτυο ή ακόμη και οι γρήγορες και εύκολες μετακινήσεις, σημειώνει η ψυχολόγος και ψυχαναλύτρια Catherine Audibert, συγγραφέας του βιβλίου «Ανικανότητα να είσαι μόνος» (Payot, 2011). Αλλά αυτά τα νέα εργαλεία, ενισχύουν τη συνειδητοποίηση της μοναξιάς κι τη φέρνουν διαρκώς στο προσκήνιο. Ορισμένοι άνθρωποι επειδή έχουν ένα Smartphone, υπολογίζουν τακτικά τις κλήσεις, τα “likes” που μαζεύουν, τους followers τους.
Σε αυτό το βαθμό εξαρτάται η αξία τους και κατ’ επέκταση, η ασφάλειά τους. Γι’ αυτό, το να είσαι μόνος κρύβει μία αίσθηση κινδύνου για το ευάλωτο άτομο. Εκεί ακριβώς βρίσκεται όλη η παραδοξότητα: βασικά και κατ’ ουσία είμαστε μόνοι, αλλά πρέπει να είμαστε περιτριγυρισμένοι από ανθρώπους τόσο φυσικά όσο και συναισθηματικά, για να μην πεθάνουμε, για να ζούμε δίχως την επίγνωση της μοναξιάς και του θανάτου που βαραίνει διαρκώς με μία σκιά την ύπαρξη μας, συνεχίζει η θεραπεύτρια.
Να μαθαίνουμε να «απονσυνδεόμαστε»
Αυτό που τα αλλάζει όλα, είναι η αίσθηση να είσαι περιτριγυρισμένος από άλλους ανθρώπους σε συνδυασμό με την επίγνωση της μοναξιάς. Η Laurie Hawkes εξηγεί: Αν το παιδί έχει ωφεληθεί από έναν ασφαλή δεσμό και από μία εμπιστοσύνη στις ικανότητες της αυτονομίας του, δεν θα έχει ανάγκη να τραφεί από την αναγνώριση και από την παρουσία του άλλου. Αλλά αν οι επιθυμίες και οι φόβοι του δεν έχουν ακουστεί, τότε προκύπτει μία εντύπωση εγκατάλειψης και ανεπάρκειας.
Αντιστρόφως, ένα παιδί υπερπροστατευμένο, το οποίο δεν έχει μάθει να απομακρύνεται, ειδικά από τη μητέρα του, θα έχει ορισμένες δυσκολίες στο να οραματίζεται τη μοναξιά στην ήδη υπάρχουσα συγκεχυμένη του υπόσταση. Για την Catherine Audibert, αν οι εμπειρίες της μοναξιάς είναι πολύ πρώιμες και συχνές ή στον αντίποδα, εάν είναι απούσες, το άτομο θα βιώνει την αγωνία. Θα περνάει τη ζωή του προσπαθώντας να διαφύγει ή προσπαθώντας διαρκώς να προστατευτεί.
H φαντασίωση μίας προϋπάρχουσας συγχώνευσης
Όπως έχει ειπωθεί, είτε συντροφευόμαστε από έναν τους ανθρώπους μας είτε όχι, ερχόμαστε όλοι αντιμέτωποι με στιγμές μελαγχολίας. Ο ψυχίατρος Cristophe Faure, υποστηρίζει πως όλοι έχουμε ζήσει ένα διάστημα όπου δεν υπήρχαμε χωρίς τον άλλο.
Όσο βρισκόμασταν στην κοιλιά της μητέρας μας βιώναμε την εμπειρία μίας συγχώνευσης η οποία επαληθεύει την αδύνατη εξίσωση του ‘ενός μαζί με τον άλλο, ισότιμα’. Έτσι, νοσταλγούμε αυτή την αλύτρωτα έντονη στιγμή, την τέλεια στιγμή, τη μερικές φορές παρούσα στο πρώτο διάστημα μίας ερωτικής σχέσης, προτού, βέβαια εξαφανιστεί, για ακόμη μία φορά. Αυτή η νοσταλγία μας επιστρέφει σε μία πραγματικότητα δομική και θεμελιώδη: δεν είμαστε τίποτα, παρά μόνο με ή χωρίς τον άλλο.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Να επανασυνδεθούμε με τον εαυτό μας
Φοβόμαστε τη μοναξιά ή μήπως μία κατωτερότητα την οποία δεν καταλαβαίνουμε;, διερωτάται ο ψυχίατρος Christope Faure. Είναι μερικές φορές όπου πράγματι αποσυνδεόμαστε. Οι ασκήσεις διαλογισμού επιτρέπουν την πλήρωση αυτού του κενού στο να μαθαίνεις καλύτερα να αναρωτιέσαι και να γνωρίζεις τους φόβους, τα θέλω, τις επιθυμίες και τις ανάγκες σου. Η εύρεση της επικοινωνίας με μία εσωτερική διάσταση την οποία αγνοούσαμε για πολύ καιρό, η μοναξιά θα μας φαίνεται λιγότερο τρομακτική.
Να επανασυνδεθούμε με τις σχέσεις μας
Είμαστε πολλοί που δημιουργούμε επιφανειακούς δεσμούς και σχέσεις χωρίς αληθινή αξία, υποστηρίζει η ψυχοθεραπεύτρια Laurie Hawkes. Θα νιώθαμε χωρίς αμφιβολία λιγότερο μόνοι εάν συμμετείχαμε περισσότερο και κυρίως πρακτικά στη σύναψη ουσιαστικών δεσμών. Με έναν φίλο, ή με έναν εραστή, να φλερτάρουμε! Το να δίνουμε χρόνο και ενδιαφέρον, μας κάνει να αισθανόμαστε όμορφα, να δημιουργούμε αναμνήσεις… θα ήταν καλό να δίναμε νόημα και αξία στις ανθρώπινες σχέσεις.
Να ζητήσουμε την υποστήριξη ενός ψυχοθεραπευτή
Ο βασανισμός μας μπροστά στο συναίσθημα της μοναξιάς, μας προσκαλεί να διερωτηθούμε από την αρχή, την ικανότητά μας να είμαστε μόνοι, υποστηρίζει η Catherine Audibert, ψυχολόγος και ψυχαναλύτρια. Αυτή είναι η μεταποίηση της εμπειρίας μίας ‘καλής’ μοναξιάς, με την παρουσία ενός άλλου – π.χ. ψυχοθεραπευτή- όπου μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το γεγονός της μοναξιάς χωρίς να αισθανόμαστε φτωχοί. Η ιδέα είναι να συνοδευόμαστε από κάποιον κατά τη διάρκεια της κατανόησης της μοναξιάς όπως θα ήταν χρήσιμο να συνέβαινε και όταν ήμασταν παιδιά.
Διαβάστε σχετικά: Μοναξιά: Ένα φαινόμενο του σύγχρονου κόσμου. Πώς επηρεάζει τη σωματική και ψυχική μας υγεία;
Καταθέσεις ψυχής
Benoist, 31 ετών
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός, από όταν ήμουν ένας δυναμικός νέος. Περνούσα ώρες στο τηλέφωνο με τους άλλους και στροβιλιζόμουν ανάμεσα σε ερωτικούς παρτενέρ. Και τότε, υπήρξε αυτός ο τερματισμός: μία αίσθηση μοναξιάς με έκανε να πέσω απότομα. Μία περίεργη θλίψη η οποία διήρκησε πολλούς μήνες.
Αποφάσισα να κλειστώ σε έναν θρησκευτικό χώρο. Αντί να κραυγάζω για την αδυναμία μου να είμαι μόνος, μπόρεσα να αντιμετωπίσω τους δαίμονές μου. Παραδόξως, βασανίστηκα πολύ λιγότερο από τη μοναξιά μου μέσα στο κελί μου, παρά μέσα στο γραφείο μου. Αποφάσισα να αλλάξω εργασιακό τομέα και για να γίνω δάσκαλος.
Προτού επιδοθούμε στη βίωση ενός συναισθηματικά φαύλου κύκλου που λίγο θα απέχει από το να τσεκάρουμε το κουτάκι “monophobia” του DSM, είναι σημαντικό να δώσουμε στον εαυτό μας το περιθώριο, μέσω αυτής της διαδικασίας να επανορίσει τις ανάγκες, τις επιθυμίες καθώς και την επιλογή του κοινωνικού του περίγυρου. Η μοναξιά μπορεί να συνάδει με στιγμές ευτυχίας. Δεν είναι πάντα αποτέλεσμα αποχωρισμού, απομόνωσης και εγκατάλειψης. Η βίωση στιγμών απόλυτης ατομικής ελευθερίας νοηματοδοτεί τη μετάβαση σε μία πιο ισορροπημένη ενήλικη ζωή.
Συγγραφέας: Μάιρα Ζαρέντη, Ψυχολόγος
(Βασισμένο σε μετάφραση του άρθρου “ Je me sens souvent seul”, του περιοδικού Psychologies.com)
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
