Αυτή είναι η πιο ολοκληρωμένη έρευνα που έχει γίνει ως τώρα για το gaslighting.
Ερευνητές, με επικεφαλής τον ψυχολόγο Γουίλις Κλάιν του Πανεπιστημίου του Τορόντο, διερεύνησαν μια υποβαθμισμένη μορφή κακοποίησης της σχέσης, το gaslighting. Σε μια μελέτη με τίτλο “A qualitative analysis of gaslighting in romantic relationships“, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Personal Relationships, η μελέτη εξετάζει τα σημάδια του εξαναγκαστικού ελέγχου και τις επιπτώσεις του gaslighting, μιας μορφής βίας μεταξύ οικείων συντρόφων (IPV), στα θύματα.
Τα θύματα του gaslighting (n=65) κλήθηκαν σε μια έρευνα με 15 ερωτήσεις ανοικτού τύπου σχετικά με τις εμπειρίες τους, την πορεία της καταχρηστικής σχέσης, τις συγκεκριμένες περιπτώσεις gaslighting, τις προσωπικές συνέπειες που προέκυψαν από τη σχέση τους, το πώς η σχέση επηρέασε την αυτοαντίληψή τους και το βαθμό στον οποίο είχαν ανακάμψει από την κακοποίηση.
Συγκεκριμένα, η μελέτη ήθελε να εξετάσει εάν οι gaslighters απέκτησαν μεγαλύτερη κοινωνική δύναμη από τα θύματά τους, να προσδιορίσει εάν είχαν συνήθως έναν αντικειμενικό στόχο ή χρησιμοποιούσαν την τακτική για ένα πιο διαδεδομένο σύνολο κινήτρων, να παράσχει εμπειρικά στοιχεία για να συγκριθεί με τις τακτικές gaslighting που περιγράφονται στη βιβλιογραφία αυτοβοήθειας, να διερευνήσει εάν υπάρχουν συγκεκριμένα στάδια των σχέσεων gaslighting (συμπεριλαμβανομένης της παρουσίας love-bombing) και να προσδιορίσει εάν ο τερματισμός της σχέσης διευκολύνει την ανάρρωση.
Το love-bombing, μια μορφή υπερβολικής ρομαντικής επικοινωνίας, βρέθηκε στις περισσότερες απαντήσεις, συνήθως στην αρχή της σχέσης. Μπορεί να έχει τη μορφή δώρων, συχνών κομπλιμέντων και αυξημένων επιπέδων προσοχής που μπορεί να είναι συντριπτικά και να μονοπωλούν το χρόνο του υποκειμένου, απομονώνοντάς το από τους άλλους. Όπως υποδηλώνει και το όνομα, μπορεί επίσης να περιλαμβάνει τον βομβιστή αγάπης που λέει συχνά “σ’ αγαπώ” και στα πολύ πρώιμα στάδια μιας σχέσης.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι το κίνητρο για το gaslighting φαίνεται να σχετίζεται με τακτικές εξαναγκαστικού ελέγχου. Οι gaslighters που είχαν ως κίνητρο την επιθυμία να ελέγξουν τους συντρόφους τους επιδίδονταν σε μια ευρύτερη ποικιλία τακτικών καταναγκαστικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένης της θέσπισης κανόνων, της λεκτικής κακοποίησης, της φθοράς της περιουσίας και των απειλών. Οι κατηγορίες για ανικανότητα, χαρακτηριστικό του gaslighting, και οι προσπάθειες απομόνωσης του θύματος ήταν συχνές.
Η απομόνωση θεωρήθηκε αναπόσπαστο μέρος της ελεγκτικής συμπεριφοράς, συχνά ξεκινώντας με αρνητικές απόψεις για τα μέλη των φίλων και της οικογένειας των επιζώντων. Η απομόνωση του θύματος τον απέτρεπε από το να λαμβάνει συμβουλές σχετικά με τις αμφισβητήσιμες συμπεριφορές του συντρόφου του, το έκανε να εξαρτάται περισσότερο από τον gaslighter για κοινωνική προσοχή και μπορεί να συνέβαλε στην αίσθηση των θυμάτων ότι “χάνουν την επαφή τους” με την πραγματικότητα.
Τα θύματα ανέφεραν ότι δέχονταν συχνές κατηγορίες για γνωστική ανεπάρκεια, ψυχική αστάθεια ή για “υπερβολικό συναίσθημα”, μερικές φορές με τη μορφή ενδιαφέροντος για αυτά, αλλά πιο συχνά πλαισιωμένες ως προσβολές. Τακτικά, αυτές αμφισβητούν άμεσα την αυτογνωσία των θυμάτων και μειώνουν την αίσθηση της πραγματικότητας.
Οι δράστες προσπαθούσαν επίσης να ασκήσουν έλεγχο περιορίζοντας την ικανότητα των επιζώντων να επιτύχουν στόχους εκτός της σχέσης, όπως η επιδίωξη σχολικής ή επαγγελματικής ανέλιξης, υπονομεύοντας συνεχώς την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση.
Τα θύματα των σχέσεων gaslighting ανέφεραν μειωμένη αίσθηση του εαυτού τους, αυξημένη επιφυλακτικότητα και αυξημένη δυσπιστία προς τους άλλους πολύ καιρό μετά τη λήξη της σχέσης. Ορισμένοι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι δεν είχαν ανακάμψει από τις σχέσεις gaslighting.
Διαβάστε σχετικά: Gaslighting, η αγαπημένη τακτική χειραγώγησης των νάρκισσων
Η ανάκαμψη μετά το gaslighting
Παρά τις αναφορές για αυξημένη δυσπιστία μετά τη σχέση, η κοινωνικοποίηση ήταν η δραστηριότητα που αναφέρθηκε περισσότερο στις ερωτήσεις σχετικά με την ανάρρωση. Η εμπλοκή ή η επανασύνδεση με άλλους σε δραστηριότητες βοήθησε πολλά θύματα να ανακτήσουν την αίσθηση του εαυτού τους. Τα δημιουργικά χόμπι με έντονο στοιχείο αυτοέκφρασης, όπως η τέχνη ή η συγγραφή, επέτρεψαν επίσης την επιστροφή της αυτογνωσίας και της αυτοταυτότητας.
Τέλος, η μελέτη δείχνει ότι το gaslighting είναι μια τραυματική εμπειρία και η μετατραυματική προσωπική ανάπτυξη μπορεί να είναι θετική. Οι αφηγήσεις ανάκαμψης των θυμάτων συνήθως επικεντρώνονταν στην καθιέρωση πιο υγιών ορίων στις σχέσεις ή στην ύπαρξη μιας “πιο ξεκάθαρης” και “ισχυρότερης” αίσθησης του εαυτού.
Έρευνα: Willis Klein et al, A qualitative analysis of gaslighting in romantic relationships, Personal Relationships (2023). DOI: 10.1111/pere.12510
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
