Το 2021 ήταν μια χρονιά που άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια αλλεπάλληλα ειδεχθή εγκλήματα, κατά βάση με θύματα γυναίκες, είτε πρόκειται για δολοφονίες είτε για εγκλήματα σεξουαλικού περιεχομένου (βιασμοί, σεξουαλικές παρενοχλήσεις, revenge porn videos…). Προφανώς γυναικοκτονίες, παρενοχλήσεις και βιασμοί συνέβαιναν πάντα, όμως τραβήξαμε το «χαλάκι» κι όλα πλέον έγιναν πιο ορατά.
Κι ευτυχώς που έστω και τώρα τα πράγματα άρχισαν να βγαίνουν στο φως. Να καταγγέλλονται οι θύτες. Να γίνονται προσπάθειες να μην αποσιωπώνται τα εγκλήματα, να μη θάβονται και να μη συγκαλύπτονται. Να ακούγονται οι φωνές των θυμάτων και να ενώνονται σαν μια γροθιά, αποζητώντας δικαιοσύνη.
Παρόλο που μια μερίδα της κοινωνίας αντιδρά έντονα και στοχοποιεί τα θύματα, υπάρχει και ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που συντάσσονται με τα θύματα, που αγκαλιάζουν, που ακούνε, που κατανοούν, που στηρίζουν και υψώνουν τη φωνή τους για να δείξουν τη στΟΡΓΗ τους για όσα συμβαίνουν.
Ο βιασμός είναι το πιο βίαιο σεξουαλικό έγκλημα και ανήκει στην σφαίρα της σκοτεινής εγκληματικότητας, δηλαδή στα εγκλήματα εκείνα που δεν φτάνουν ποτέ στη γνώση της αστυνομίας. Υπολογίζεται ότι από τους βιασμούς που διαπράττονται, καταγγέλλεται περίπου το 8%.
Τα εγκλήματα σεξουαλικής φύσης στιγματίζουν το θύμα πολύ περισσότερο από το θύτη, εγκλωβίζοντας το θύμα σε συναισθήματα ντροπής, ενοχής, φόβου και απελπισίας, που συνήθως το ακινητοποιούν και δεν προβαίνει καν σε κάποια προσπάθεια για καταγγελία και απονομή δικαιοσύνης. Η απόδοση ευθυνών στο ίδιο το θύμα, το συνθλίβει.
Συνήθως ο θύτης είναι ένα πρόσωπο γνωστό στο θύμα, κάτι που περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα. Αν μάλιστα ο θύτης έχει κύρος και εξουσία, κοινώς δύναμη και χρήματα, το θύμα μπορεί να εκφοβιστεί ώστε να μην καταφύγει σε μήνυση. Επιπρόσθετα, η κοινωνικο-οικονομική θέση του θύτη μπορεί να τον βοηθήσει ώστε να αποσιωπηθεί η καταγγελία ή να βρει έναν πολύ καλό δικηγόρο.
Έχω ακούσει πολλές γυναίκες που αποθαρρύνθηκαν από το να προβούν σε καταγγελία σεξουαλικής παρενόχλησης ή βιασμού, ακόμα και από συγγενικά τους πρόσωπα, για να μη «στιγματιστούν». Να μη μείνει η ρετσινιά στην οικογένεια και μετά τι θα πει ο κόσμος;! Σοβαρολογούμε;; Άνθρωποι κακοποιούνται και τους ζητάμε να μην προβούν σε καταγγελία γιατί θα σχολιάζει η κοινωνία;
Αντί να ασχοληθούμε με το έγκλημα που διαπράχθηκε και την απονομή δικαιοσύνης (όση θεωρητικά μπορούμε να δώσουμε στο θύμα που βιάστηκε ψυχικά και σωματικά), λέμε στο θύμα να μη μιλήσει και να ξεχάσει αυτό που έγινε γιατί η κοινωνία αντί να συμπαρασταθεί και να στηρίξει (ή εστω να μη σχολιάζει τους άλλους) θα ενοχοποιήσει το ίδιο το θύμα;
Είναι σάπια μια τέτοια κοινωνία. Έχουμε αποτύχει σαν άνθρωποι όταν κακοποιούμε με τη στάση μας ήδη κακοποιημένους ανθρώπους. Κανένα θύμα ποτέ δεν ξέχασε και δεν θα μπορέσει να ξεχάσει όσα χρόνια κι αν περάσουν. Και κυρίως δεν θα ξεχάσει τον ψυχικό βιασμό του.
Δεν μπορώ να παραλείψω να αναφέρω πως πολλές γυναίκες που έχουν υποστεί σεξουαλική βία (ή/και σωματική) αποθαρρύνονται πολύ συχνά στο να προχωρήσουν σε καταγγελία από την ίδια την αστυνομία. Συχνά δέχονται απρεπή κι εξευτελιστικά «χιουμοριστικά» αστειάκια επί του θέματος ή απαντήσεις τύπου «Αυτά συμβαίνουν. Έτσι είναι οι άντρες. Δεν αξίζει να κάνεις μήνυση…»
Διαβάστε σχετικά: Γιατί τώρα;
Αυτή είναι η προστασία του κράτους; Αυτή είναι η αντιμετώπιση των εγκληματικών πράξεων; Εάν λαμβάνεις γνώση για μια εγκληματική πράξη και δεν κάνεις τίποτα για αυτό, είσαι μέρος του προβλήματος. Και άνθρωποι που αποτρέπουν την καταγγελία ενός εγκλήματος, κανονικοποιώντας το, είναι πιθανότατα και άνθρωποι με «ανάλογες δραστηριότητες».
«Τι φορούσες;» «Γιατί πήγες σε πάρτυ;» «Τι έκανες έξω βραδιάτικα;» «Γιατί δεν πρόσεχες;» «Γιατί δεν αντέδρασες;» «Φώναξες; Είπες όχι; Προσπάθησες να φύγεις;» «Ήσουν προκλητική. Άντρας είναι, πόσο να συγκρατηθεί;» «Μήπως υπερβάλλεις; Μήπως τα φαντάστηκες αυτά;» «Μήπως θες δημοσιότητα;» «Κατά βάθος το ήθελες και το προκάλεσες.» «Γυναίκες με ηθική δεν βιάζονται. Τα καλά κορίτσια προσέχουν.»
ΠΡΟΣΕΧΕ. Υπάρχει άραγε έστω και μία γυναίκα σε αυτόν τον πλανήτη που δεν μεγάλωσε με αυτό το «Πρόσεχε!»; Και δεν εννοώ το πρόσεχε που λένε οι γονείς στα παιδιά τους για χίλιους δυο λόγους όταν φεύγουν απ’ το σπίτι, γιατί φυσικά, εκεί «έξω» δεν κινδυνεύουμε μόνο από βιαστές, αλλά και από άλλους εγκληματίες, επαγγελματίες και μη. Αναφέρομαι στο πρόσεχε που έχει ποτίσει το μυαλό των γυναικών από την παιδική ηλικία. Πρόσεχε τους άνδρες. Άνδρες που θα σε εκμεταλλευτούν, παρενοχλήσουν, κακοποιήσουν.
Ακούσατε ποτέ κάποιον γονέα να συμβουλεύει το γιο του να προσέχει μην «τύχει» και τον βιάσουν; Μήπως του ρίξουν κάτι στο ποτό και τον παρενοχλήσουν; Εγώ όχι. Δεν λέω πως δεν συμβαίνουν και σεξουαλικά εγκλήματα εις βάρος των ανδρών. Κι ας είναι πολύ λιγότερα από αυτά που γίνονται σε βάρος των γυναικών.
Αυτό που θέλω να πω είναι πως σαν κοινωνία πασχίζουμε να μάθουμε σε εν δυνάμει θύματα πώς να προσέχουν να μην γίνουν εν ενεργεία θύματα. Ρίχνουμε το βάρος πάνω τους. Την ευθύνη πάνω τους. Κι όταν κάτι συμβεί, φταίει το θύμα που δεν πρόσεξε. Μήπως να σταματήσουμε να διδάσκουμε προσοχή και να αρχίσουμε να διδάσκουμε σεβασμό
Διάβασα πρόσφατα «γιατί η Ελληνίδα μάνα μεγαλώνει το γιο που δεν θα ήθελε να έχει ως άντρα;» Ο Έλληνας πατέρας που είναι στην ανατροφή των παιδιών του; Απών; Η απουσία είναι παραμέληση. Και η παραμέληση είναι μορφή κακοποίησης. Και παιδιά κακοποιημένα και παραμελημένα, αναπαράγουν μεγαλώνοντας ανάλογα μοτίβα συμπεριφοράς.
Η ανατροφή των παιδιών δεν είναι ούτε αποκλειστικά ευθύνη της μάνας ούτε αποκλειστικά ευθύνη του πατέρα. Αφορά και τους δυο γονείς. Και η ανατροφή των παιδιών οφείλει να είναι ίδια, ανεξαρτήτως φύλου. Όχι να μαθαίνουμε στην κόρη να είναι το καλό, σεμνό, «προσεχτικό» κορίτσι και ταυτόχρονα να καμαρώνουμε για το γιο που είναι «μάγκας» κι έχει κατακτήσεις.
Σε ό, τι αφορά το σεξ, αυτό που η μεγάλη πλειοψηφία των ανδρών άκουσε ως πρόσεχε, είναι «Πρόσεχε μην αφήσεις καμία έγκυο και μπλέξεις.» Γιατί, οι γυναίκες είναι εκεί για ευχαρίστηση, για να περνάς την ώρα σου μέχρι να βαρεθείς. Πάρε ό, τι θες από αυτήν και παράτα την.
Κάπως έτσι μαθαίνουν κάποιοι άντρες να παίρνουν αυτό που θέλουν. Με όποιον τρόπο. Χωρίς δισταγμό, χωρίς συνείδηση, χωρίς κανέναν φραγμό. Με τη χρήση σωματικής βίας, με τη χρήση αναισθητικών ουσιών ή όποιου άλλου τρόπου. Και παρόλο που μιλάμε για σεξουαλικό έγκλημα, αυτό που θέλουν δεν είναι απλώς η κάλυψη μιας βιολογικής ανάγκης. Πρόκειται για εκτόνωση και άλλων, βαθύτερων αναγκών.
Εντρυφώντας στο ψυχολογικό προφίλ σεξουαλικών δραστών, παρατηρούμε πως συχνά πρόκειται για άτομα που έχουν υποστεί τα ίδια -συνήθως στην παιδική ηλικία- κάποιας μορφής κακοποίηση, σεξουαλική, σωματική, λεκτική ή/και συνδυασμό αυτών, την οποία ενδοβάλλουν, κανονικοποιούν και μετέπειτα στη ζωή τους αναπαράγουν. «Τα παιδιά βλέπουν, τα παιδιά κάνουν. Η βία φέρνει βία.»
Όπως διδάσκονται οι κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές, με τον ίδιο τρόπο μαθαίνονται και εφαρμόζονται και οι παρεκκλίνουσες σεξουαλικές πρακτικές. Κι ένας άνθρωπος που με αυτόν τον τρόπο μεγαλώνει, δυσκολεύεται να καταλάβει ότι αυτό δεν είναι σωστό και φυσιολογικό να συμβαίνει.
Επίσης, παιδιά με ιστορικό παραμέλησης ή εγκατάλειψης, συχνά αναπτύσσουν δυσλειτουργικούς δεσμούς προσκόλλησης με τα πρώτα σημαντικά πρόσωπα της ζωής τους (γονείς ή άλλοι φροντιστές), που συντηρούνται και στην ενήλικη ζωή τους και εκδηλώνονται στον τρόπο με τον οποίο σχετίζονται με τους άλλους.
Στη συμπεριφορά τους παρατηρείται έντονη επιθετικότητα, εξάρσεις θυμού, αδυναμία αποδοχής της απόρριψης κι ελέγχου των παρορμήσεων. Και συχνά, μια επιθετική συμπεριφορά δεν απέχει πολύ από το να μεταστραφεί σε σεξουαλική βία.
Το σεξ χρησιμοποιείται σαν μέσο επιβολής της ανδρικής κυριαρχίας κι εξουσίας. Έχω έναν άνθρωπο στο έλεός μου. Επιβάλλομαι. Έχω εγώ τον έλεγχο. Είμαι παντοδύναμος. Αισθάνομαι «κάποιος». Δίνω στο θύμα μου και συμβολικά σε όλες τις γυναίκες αυτό που πιστεύω ότι αξίζουν. Τιμωρία, ταπείνωση, εξευτελισμό. Προβάλλω στο πρόσωπό τους τις δικές μου αδυναμίες και δύσκολες στιγμές. Τις φορές που υπήρξα εγώ μικρός, αδύναμος, ανίκανος και απροστάτευτος. Στρέφω το θυμό που έχω για τον δικό μου θύτη, αλλά και τον θυμό που έχω για τον ίδιο μου τον εαυτό επειδή εγώ δεν αντέδρασα όταν με χειρίστηκαν/κακοποίησαν/εκμεταλλεύτηκαν σε κάποιον άλλο.
Αυτές οι αναπαραστάσεις πηγάζουν είτε αμιγώς από τη σχέση που είχαν αναπτύξει οι ίδιοι με τη μητέρα τους, την οποία βλέπουν στο πρόσωπο άλλων γυναικών και γι’ αυτό θέλουν να τις «τιμωρήσουν» και να τις καθυποτάξουν είτε πηγάζουν από πατριαρχικές αντιλήψεις (όλες οι γυναίκες είναι ανήθικες, θα σε προδώσουν, θα σε εκμεταλλευτούν, τους αξίζουν όσα παθαίνουν, κατά βάθος θέλουν τη βία, είναι απλώς ένα αντικείμενο για σεξουαλική εκτόνωση….). Πρακτικά μιλάμε για τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος που πλάθουν μια διαστρεβλωμένη θεώρηση των γυναικών και καλλιεργούν το έδαφος για σεξουαλικά και μη εγκλήματα.
Πολλοί βιαστές είναι άντρες που δεν μπορούν να δεχτούν το όχι και την απόρριψη, η οποία τραυματίζει το εύθραυστο εγώ τους και εκλαμβάνεται ως ναρκισσιστικό πλήγμα. Πρόκειται για άτομα με αυξημένη αίσθηση μεγαλείου, χαμηλό ή μηδαμινό βαθμό ενοχής και ντροπής και παντελή έλλειψη ενσυναίσθησης.
Δεν νιώθουν τύψεις, δεν μετανιώνουν για αυτό που έκαναν και συχνά δεν αναγνωρίζουν καν ότι έκαναν κάτι κακό σε βάρος κάποιου. Είναι εξαιρετικοί στο να διαβάσουν ανθρώπους και να τους εκμεταλλεύονται. Στα μάτια τους όλοι είναι αναλώσιμοι και πάντα διαθέσιμοι για να ικανοποιούν συνεχώς τις επιθυμίες τους. Ο τρόπος που θα ικανοποιηθούν δεν έχει καμία σημασία για εκείνους.
Διαβάστε σχετικά: Γυναίκες θύματα σεξουαλικής και σωματικής βίας
Τέτοια άτομα έχουν συχνά θέσεις εξουσίας και κύρους. Είναι «επιφανείς πολίτες, υπεράνω υποψίας.» Διορθώνω. Είναι επιφανείς πολίτες υπεράνω εξουσίας, εφόσον τα χρήματα και το κύρος επισκιάζουν οποιοδήποτε σύστημα δικαίου, κλείνουν στόματα (κυριολεκτικά και μεταφορικά) και θάβουν υποθέσεις (αν ποτέ αποπειραθούν να βγουν στο φως). Ήρθε η ώρα να αλλάξει αυτό. «Έχετε χρήματα, έχουμε φωνή».
Με αφορμή τον ομαδικό βιασμό της Γεωργίας στη Θεσσαλονίκη και προς απάντηση όσων βγήκαν σε social media κι έκαναν δηλώσεις τύπου «Μα γιατί είχε ανάγκη να βιάσει αυτός; Αφού είναι νέος, όμορφος και με λεφτά», έχω να πω το εξής: η ομορφιά (που εξαρτάται και από το προσωπικό γούστο του καθενός) και η οικονομική άνεση δεν αποτελούν κριτήρια πρόβλεψης ενός (σεξουαλικού) εγκλήματος. Και οι νέοι, «ωραίοι» μπορούν να βιάσουν, όπως και οι νέοι, «ωραίοι», μορφωμένοι, με κύρος και χρήματα μπορούν να σκοτώσουν τη γυναίκα τους.
Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις έναν εγκληματία από τα ρούχα του, την εμφάνισή του και το πορτοφόλι του. Αν μπορούσαμε θα το ‘χαμε κάνει ήδη. Αντί να ρωτάμε «τι φόραγε του θύμα όταν βιάστηκε» θα ρωτούσαμε τι ρούχα φορούσε ο βιαστής, για να ξέρουμε να τους «διακρίνουμε».
Για το άρθρο αυτό αφορμή στάθηκε η περίπτωση της Γεωργίας, που με παρρησία και δύναμη ψυχής βγήκε να μιλήσει δημόσια για τον εφιάλτη που έζησε, κόντρα στους θύτες και τις απειλές τους, αλλά και σε μια ανθρωποφαγική κοινωνία, που αντί να ακούσει και να αγκαλιάσει είναι έτοιμη να ψέξει και να εξοβελίσει.
Επίσης, αυτό το άρθρο είναι αφιερωμένο και σε όλες τις γυναίκες που βρήκαν το κουράγιο να μου μιλήσουν για τη δική τους ιστορία σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησης. Σε όλες αυτές τις όμορφες ψυχές, που μου μίλησαν με δάκρυα στα μάτια, με φόβο, με ντροπή, με αηδία και με ενοχή για όσα έζησαν. Ενοχή. Αυτή που θα έπρεπε να βαραίνει τους θύτες τους κι όχι τις ίδιες. Γιατί οι ίδιες δεν έφταιγαν. Τα θύματα ΔΕΝ φταίνε. Δεν τους άξιζαν όσα έπαθαν. Δεν σας άξιζαν. Και δεν σας αξίζουμε ως κοινωνία.
Χωλαίνουμε. Αποτύχαμε να προστατέψουμε και αποτυγχάνουμε να δικαιώσουμε. Τουλάχιστον να μην αποτυγχάνουμε να είμαστε άνθρωποι. Να ακούμε, να ενθαρρύνουμε, να υποστηρίζουμε και να καταγγέλλουμε, μέχρι να έλθει η δικαίωση. Τασσόμαστε υπέρ των θυμάτων. Με τη Γεωργία, με τη Σοφία και με κάθε γυναίκα επώνυμη και μη, που κακοποιήθηκε από «λεβέντες» και «άνδρες παλιάς κοπής».
#Με_τη_Γεωργία
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
