Ο αντρικός φόβος της εξάρτησης στις σχέσεις

Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι η ικανότητα για ώριμη ανεξαρτησία βασίζεται στην ικανότητα για ώριμη εξάρτηση (Χάρρυ Γκυντρίπ, 1969). Η ανεξαρτησία που δεν βασίζεται σε ώριμη εξάρτηση είναι μόνο μια ψευτο-ανεξαρτησία, περισσότερο απόρροια μιας παθολογικής αυτάρκειας.

Η εξάρτηση έχει αρνητική έννοια στην κοινωνία μας, ιδιαίτερα ανάμεσα στους άντρες. Τείνουμε να θαυμάζουμε την ανεξαρτησία και αντιμετωπίζουμε την εξάρτηση ως αδυναμία, μια επικίνδυνη ευαισθησία.

Λέγεται ότι οι άντρες είναι τόσο απρόθυμοι να ζητήσουν βοήθεια που θα προτιμούσαν να παραμείνουν αβοήθητοι παρά να επιτρέψουν σε οποιονδήποτε να μάθει ότι δεν μπορούν να βρουν τη λύση μόνοι τους και ότι ζητάνε βοήθεια γι’αυτό. Όταν οι άντρες χρειάζονται βοήθεια, συχνά προσπαθούν να τα καταφέρουν μόνοι τους ώστε να «μην γίνουν βάρος» στους άλλους, αν και θα πρόσφεραν πρόθυμα την ίδια βοήθεια σε κάποιον άλλον.

Ένας από τους λόγους που είμαστε τόσο επικριτικοί απέναντι στην εξάρτηση είναι επειδή στην πατριαρχική μας κοινωνία αντιμετωπίζουμε την εξάρτηση ως γυναικείο χαρακτηριστικό και ταυτίζουμε την ανεξαρτησία με την αρρενωπότητα. Από αυτήν την άποψη, η εξάρτηση θεωρείται ως επικίνδυνη και οδηγεί σε απομάκρυνση από την ασφαλή βάση της αυτάρκειας.

Έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει σύνδεση της υπερβολικής εξάρτησης με κατάθλιψη, αλκοολισμό, διατροφικές διαταραχές, διαταραχές άγχους και ψυχοσωματικές διαταραχές. Είναι αλήθεια ότι κάποιοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν πρόβλημα με την υπερβολική εξάρτηση στις σχέσεις τους και δεν αποτελεί έκπληξη ότι ως συνέπεια αυτοί οι άνθρωποι αποκτούν πολλά ψυχολογικά προβλήματα.

Ωστόσο, τείνουμε να ασχολούμαστε μόνο με τα προβλήματα που δημιουργούνται από την υπερβολική εξάρτηση και όχι τις περισσότερο κοινές δυσκολίες που δημιουργούνται από την υπερβολική αυτάρκεια ή την λανθασμένη ικανότητα εξάρτησης στον κατάλληλο βαθμό. Δεν κατανοούμε και δεν εκτιμούμε την ώριμη εξάρτηση ή την αλληλεξάρτηση.

Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι η ικανότητα για ώριμη ανεξαρτησία βασίζεται στην ικανότητα για ώριμη εξάρτηση (Χάρρυ Γκυντρίπ, 1969). Η ανεξαρτησία που δεν βασίζεται σε ώριμη εξάρτηση είναι μόνο μια ψευτο-ανεξαρτησία, περισσότερο απόρροια μιας παθολογικής αυτάρκειας. Όταν τα παιδιά είναι μικρά, οι γονείς τους προσπαθούν να είναι όσο πιο διαθέσιμοι γίνεται. Όταν τα παιδιά κλαίνε, οι γονείς τους τα παίρνουν αγκαλιά και όταν πεινάνε τα ταΐζουν.

Οι περισσότεροι γονείς δεν ανησυχούν ιδιαίτερα ότι τα παιδιά τους είναι «υπερβολικά εξαρτημένα». Καθώς τα παιδιά τους μεγαλώνουν, οι γονείς αρχίζουν να ξεχωρίζουν τί μπορούν να κάνουν μόνα τους τα παιδιά και σε τί χρειάζονται ακόμη βοήθεια, προσφέροντας βοήθεια όταν χρειάζεται και ενθαρρύνοντας μία πιο ανεξάρτητη λειτουργικότητα καθώς γίνονται περισσότερα ικανά.

Διαβάστε σχετικά: Κεφάλαιο σχέσεις: συγκρούσεις και διαχείριση

Υπάρχει μία παρόμοια διαδικασία που ακολουθείται στις περισσότερες ενήλικες σχέσεις. Στην αρχή της σχέσης τα ζευγάρια περνάνε συχνά μια περίοδο αμοιβαίας, έντονης αλληλεξάρτησης. Η ζωή του κάθε ατόμου αλλάζει, η επιθυμία να βρίσκονται με τον καινούριο τους έρωτα κυριαρχεί στις σκέψεις τους και θέλουν να είναι μαζί συνέχεια. Οι αποχωρισμοί φαντάζουν απειλητικοί, είτε πρόκειται για σωματικούς ή για το είδος των αποχωρισμών όπου συνειδητοποιούμε ότι οι νέοι σύντροφοι έχουν τις δικές τους αντιλήψεις, βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά από εμάς και κάποιες φορές απολαμβάνουν να περνάνε χρόνο όχι μόνο μαζί μας αλλά και μόνοι τους.

Για τα περισσότερα ζευγάρια, αυτή η έντονη αμοιβαία εξάρτηση γίνεται περιοριστική με τον καιρό και είναι δύσκολο να συνεχιστεί. Σταδιακά, τα περισσότερα ζευγάρια ξεπερνάνε αυτό το στάδιο και βρίσκουν το δρόμο τους προς μία περισσότερο ώριμη ανεξαρτησία που διατηρεί κάποια από την ένταση της αρχικής εξάρτησης ενώ δημιουργούν περισσότερο χώρο ώστε να ζουν και ανεξάρτητα τη ζωή τους. Κάποια ζευγάρια δυσκολεύονται με αυτή τη μετάβαση και παραμένουν κολλημένα σε μία σχέση που παγιδεύει και τις δύο πλευρές και τα κάνει να αισθάνονται ότι πνίγονται.

Για πολλούς λόγους, κάποιοι από αυτούς είναι ψυχολογικοί αλλά οι περισσότεροι είναι κοινωνικο-πολιτικοί, η γυναίκα σε ετεροφυλόφιλες σχέσεις είναι αυτή που συχνά δυσκολεύεται περισσότερο να απομακρυνθεί από την ασφάλεια της εξάρτησης και να ρισκάρει περισσότερη ανεξαρτησία στη σχέση.

Από την άλλη πλευρά, οι άντρες, πιο συχνά δυσκολεύονται να παραδοθούν στη βαθιά αλληλεξάρτηση, ώστε να είναι εφικτή η οικειότητα. Το πρόβλημα είναι ότι η αμοιβαία εξάρτηση είναι μία από τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ύπαρξη οικειότητας. Όταν οι άντρες υποκρίνονται ότι είναι αυτάρκεις, ότι δεν χρειάζονται τίποτε από κανέναν, δεν αφήνουν περιθώριο για σύνδεση.

Η οικειότητα γίνεται εφικτή όταν εκδηλώνουμε την ευαισθησία μας σε κάποιο άλλο πρόσωπο. Όσο περισσότερο δυσκολεύονται οι άντρες να εκφράσουν την ευαισθησία που θα τους επέτρεπε να συνδεθούν, τόσο περισσότερο ανασφαλείς και εξαρτημένες γίνονται οι σύντροφοί τους. Η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι άντρες απέναντι στην εξάρτηση κάνει τις γυναίκες να μοιάζουν υπερβολικά εξαρτημένες.

Μερικοί άντρες επιτρέπουν στους εαυτούς τους να είναι εξαρτημένοι όταν είναι άρρωστοι, κάτι που τους δίνει τη δικαιολογία να επιτρέψουν σε κάποιον να τους φροντίσει, ακόμη και αν θα μπορούσαν να το κάνουν μόνοι τους.

Συχνά χάνουν μία υπέροχη εμπειρία του να παραδίνονται στην ευχάριστη πλευρά της εξάρτησης, να χρησιμοποιούν χαϊδευτικά ονόματα, να αγκαλιάζονται, να κοιμούνται ο ένας στην αγκαλιά του άλλου, ή να συζητάνε για ό,τι τους προβληματίζει, απλά και μόνο επειδή είναι ωραία η αίσθηση να έχεις κάποιον να μιλήσεις γι’ αυτά τα πράγματα.

Πολλοί άντρες είναι απρόθυμοι να αναγνωρίσουν ότι ενώ θα μπορούσαν να κάνουν πολλά πράγματα μόνοι τους, η ζωή τους είναι καλύτερη εξαιτίας της συντρόφου τους και ότι την χρειάζονται για να βγάλουν την καλύτερη πλευρά του εαυτού τους.