Γιατί ενώ πασχίζουμε να είμαστε άψογοι στις κοινωνικές υποχρεώσεις και ελκυστικοί σύντροφοι, όταν ακούμε θετικά σχόλια και επαίνους αντιδρούμε με αμηχανία ή σπεύδουμε να μειώσουμε την ίδια μας την αξία; Γιατί αφού το ζητούμενο είναι να αποδεικνύουμε την αξία μας, όταν η απόδειξη έρχεται δυσκολευόμαστε, να τη δεχτούμε;
Μεγαλώνουμε σε μια κοινωνία που μας θέλει άριστους και επιτυχημένους. Από τα σχολικά χρόνια τα παιδιά ενθαρρύνονται να είναι καλοί μαθητές, να έχουν υψηλούς βαθμούς και να τα καταφέρνουν σε όποια δραστηριότητα εμπλακούν.
Οι γονείς αγωνιούν για το αν έχουν ταλέντο τα παιδιά τους σε ένα άθλημα, στη μουσική ή στον χορό και ψάχνουν να βρουν αν μπορούν να ξεχωρίσουν σε κάτι. Μπαίνοντας στην εφηβεία, η εξωτερική εμφάνιση, το στυλ και ο τρόπος ζωής γίνονται τα κυρίαρχα εργαλεία για να γίνουμε αποδεχτοί από τους άλλους και να διαμορφώσουμε την προσωπική μας ταυτότητα.
Οι έφηβοι επιζητούν την επιβράβευση των συνομηλίκων τους και την αποδοκιμασία των ενηλίκων θεωρώντας τις δύο αυτές καταστάσεις αντιστρόφως ανάλογες. Ως ενήλικες, πασχίζουμε να είμαστε άψογοι στη δουλειά μας και στις κοινωνικές μας υποχρεώσεις, ελκυστικοί ερωτικά και καταπληκτικοί σύντροφοι, γονείς και φίλοι. Αντιμετωπίζουμε την κάθε μέρα σαν πρόκληση να αποδείξουμε πόσο καλοί είμαστε και πόσο αξίζουμε, φτάνοντας κάποιες φορές και σε επίπεδα ανταγωνιστικά με τους γύρω μας.
Τι γίνεται, όμως, και όταν ακούμε θετικά σχόλια και επαίνους αντιδρούμε με αμηχανία ή σπεύδουμε να μειώσουμε την ίδια μας την αξία; Γιατί αφού το ζητούμενο είναι να αποδεικνύουμε την αξία μας, όταν η απόδειξη έρχεται δυσκολευόμαστε να τη δεχτούμε;
Διαβάστε σχετικά: Η τέχνη της ενεργητικής ακρόασης
Μέρος των κοινωνικών κανόνων που φαίνεται να επικρατούν είναι η συμπεριφορά που επιδεικνύει ταπεινότητα και μετριοφροσύνη. Το αντίθετο από την υπεροψία και τον εγωκεντρισμό. Κανείς δε θέλει έναν υπερόπτη, νάρκισσο και εγωιστή σύντροφο, συνάδελφο ή φίλο. Κάποιος που υπερηφανεύεται για τα επιτεύγματά του ή -ακόμα χειρότερα- επιζητά τον θαυμασμό και την επιβεβαίωση των άλλων θεωρείται ότι ξεφεύγει από τους επιτροπόμενους κοινωνικούς κανόνες και συγκεντρώνει χαρακτηρισμούς όπως «ναρκισσιστής», «εκκεντρικός» ή «ψώνιο».
Ωστόσο, το να μη μπορείς να δεχτείς ένα κοπλιμέντο για την εμφάνισή σου ή μια θετική κριτική για τη δουλειά σου, δείχνει περισσότερα από τον φόβο να χαρακτηριστείς υπερόπτης. Οι κοινωνιολόγοι διακρίνουν 3 κατηγορίες αντιμετώπισης των κοπλιμέντων: άρνηση, εκτροπή, αποδοχή. Οι δύο πρώτες κατηγορίες, που αποτελούν και τη συχνότερη συμπεριφορά, εκφράζονται με:
την άρνηση να δεχτούμε αυτό που κάποιος μας λέει:
-συγχαρητήρια για την παρουσίαση!
-γιατί με συγχαίρεις αφού τα πήγα χάλια!
την αλλαγή θέματος σα να μην ακούσαμε καν τι μας είπε:
-έχεις ντυθεί πολύ ωραία σήμερα!
-πάμε γιατί θα αργήσουμε;
την αυτό-προσβολή:
-ωραία τα καινούργια σου γυαλιά!
-με το πρόσωπο που έχω μόνο αν το κρύψω με τεράστια γυαλιά μπορώ να κυκλοφορήσω έξω
την αμφισβήτηση:
-τι ωραία φωνή που έχεις!
-μάλλον δεν έχεις ιδέα από καλές φωνές και το λες αυτό
την μεταβίβαση ευσήμων:
-η εκδήλωση πήγε πολύ καλά!
– εγώ δεν έκανα τίποτα, οι συνάδελφοι τα φρόντισαν όλα
το «μπούμερανγκ»:
-το παλτό σου είναι πολύ στυλάτο!
-το δικό σου είναι η τελευταία λέξη της μόδας!
την αναζήτηση επιβεβαίωσης :
-η παράσταση ήταν καταπληκτική!
-αλήθεια; Νομίζω ότι παίξαμε πολύ χάλια
την απαξίωση:
-τι όμορφη φούστα φοράς!
-σιγά! την είχα πάρει στις εκπτώσεις πολύ φτηνά
Πίσω από όλες αυτές τις αντιδράσεις εκτός από τον φόβο μας να θεωρηθούμε «ψωνισμένοι», μπορεί να κρύβονται η καχυποψία (γιατί μου το λέει αυτό ο άλλος;), η ανάγκη να υπάρχει «ισορροπία» (στο κοπλιμέντο «μπούμερανγκ» εξισορροπούμε το θετικό σχόλιο για μας με ένα αντίστοιχο στον άλλον), η μη δημιουργία «υποχρέωσης» (μου είπε κάτι θετικό επομένως πρέπει να πω κι εγώ κάτι αντίστοιχο από υποχρέωση άσχετα αν το πιστεύω), η επιθυμία να φανούμε σεμνοί και μετριόφρονες, κάτι που θα μας φέρει επιπλέον θαυμασμό και φυσικά η έλλειψη αυτοπεποίθησης, όταν δε μπορούμε να δεχτούμε κάτι εφόσον δεν το πιστεύουμε οι ίδιοι για τον εαυτό μας.
Ας σταθούμε λίγο στο τελευταίο, γιατί είναι πιο περίπλοκο από όσο φαίνεται και η αιτία που κρύβεται πίσω από όλες τις υπόλοιπες αντιδράσεις μας. Στη δουλειά μας ως θεραπευτές συναντάμε ανθρώπους που μπορεί να μην αποδέχονται κανένα θετικό σχόλιο γιατί δε μπορούν να δουν τίποτα καλό σε εκείνους. Από την άλλη, υπάρχουν θεραπευόμενοι οι οποίοι φαινομενικά αποδέχονται τα κοπλιμέντα, μέσα τους, όμως παλεύουν να πιστέψουν στον εαυτό τους.
Αυτό γίνεται γιατί η αυτοπεποίθηση χτίζεται από την παιδική ηλικία και συνδέεται με τον τρόπο διαπαιδαγώγησης από την οικογένεια πρώτα και στη συνέχεια από το σχολείο και το κοινωνικό περιβάλλον. Βέβαια, αν δεν έχει χτιστεί σωστά στα παιδικά μας χρόνια, δε σημαίνει ότι δε μπορεί να κατακτηθεί στην ενήλικη ζωή μας.
Διαβάστε σχετικά: Η τέχνη της επικοινωνίας
Η ψυχοθεραπεία είναι η διαδικασία με την οποία μπορούμε να διορθώσουμε τα λάθη ή τις ελλείψεις του παρελθόντος και να δομήσουμε την προσωπικότητά μας ανακαλύπτοντάς τη από την αρχή. Η ψυχοθεραπευτική δουλειά μας βοηθάει να γνωρίσουμε και να αποδεχτούμε το ποιοι είμαστε, ο τρόπος, όμως, που θα συμβεί αυτό γίνεται σταδιακά και με βηματισμό που καθορίζεται από διάφορους παράγοντες.
Άλλες φορές τρέχεις, άλλες μαζεύεσαι και μοιάζει ότι κάνεις πίσω, άλλες πηγαίνεις αργά με μικρά βήματα. Η γνωριμία με τον εαυτό μας είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία που διαρκεί για όλη μας τη ζωή και συνεχώς μας εκπλήσσει.
Έτσι, παρά τα βήματα που μπορεί να έχουμε κάνει, τείνουμε να δεχόμαστε θετικά σχόλια για όσα γνωρίζουμε και εγκρίνουμε ενώ για όσα δεν έχουμε δει ακόμα σε μας, μας είναι δύσκολο να τα αποδεχτούμε. Θα μπορούσαμε να δείξουμε εμπιστοσύνη σε κάτι νέο που ακούμε και να δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Ίσως να ανακαλύψουμε μια πτυχή του εαυτού μας που δε γνωρίζαμε μέχρι τώρα.
Για το τέλος, ας δούμε πώς γίνεται η αποδοχή ενός θετικού σχολίου. Καταρχάς, ας έχουμε στο νου μας ότι αρνούμενοι ή αποκρούοντας ένα κοπλιμέντο προσβάλλουμε αυτόν που μας το κάνει και τον φέρνουμε σε δύσκολη και άβολη θέση. Επιπλέον, δεν επιτρέπουμε να μας κάνει ξανά κάποιο θετικό σχόλιο και αποτρέπουμε τη δημιουργία φιλικού κλίματος μεταξύ μας.
Τέλος, το να δεχτούμε μια φιλοφρόνηση δε σημαίνει ότι είμαστε υπερόπτες, αλλά ότι έχουμε αυτοπεποίθηση και είμαστε ευγνώμονες που αναγνωρίζεται ένα καλό μας στοιχείο. Μπορούμε να πούμε απλά «ευχαριστώ» συνοδεύοντάς το με ένα ειλικρινές χαμόγελο. Αληθινό, καθόλου αλαζονικό και εντελώς αυθεντικό.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
