Η διαφωνία είναι υγιής και εποικοδομητική αν ακολουθήσετε αυτές τις πολύτιμες συμβουλές.
Η επικοινωνία με κάποιον με τον οποίο διαφωνούμε μπορεί να είναι πολύ δύσκολη για πολλούς από εμάς. Οι εντάσεις κλιμακώνονται γρήγορα, ειδικά σε περιόδους αβεβαιότητας. Πολλοί από εμάς νιώθουμε όλο και λιγότερη ικανότητα ή δύναμη να τα βγάλουμε πέρα με την άλλη πλευρά. Όταν οι δίαυλοι επικοινωνίας αποτυγχάνουν, αυτό μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πλήγμα για τις σχέσεις μας, την οικογένεια, την κοινότητα, ακόμη και τη δημοκρατία. Πώς μπορούμε να το προλάβουμε αυτό;
Πριν αρχίσουμε, επιτρέψτε μου να δηλώσω ότι πρέπει να υποστηρίζουμε με πάθος και σαφήνεια τους σκοπούς στους οποίους πιστεύουμε. Ο στόχος μας εδώ δεν είναι να υποτιμήσουμε τον εαυτό μας ή να απολογηθούμε για τις πεποιθήσεις μας, αλλά να γίνουμε πιο αποτελεσματικοί, αξιόπιστοι και συνεργάσιμοι όταν αλληλεπιδρούμε με ανθρώπους που βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά.
Αυτό έχει σημασία διότι πολλοί από μας φοβόμαστε τόσο τη διαφωνία, που δεν αντιλαμβανόμαστε ότι στην πραγματικότητα είναι ένα φυσικό κομμάτι της καθημερινότητάς μας, είτε υγιές είτε όχι. Εάν θέλουμε να προστατεύσουμε τις σχέσεις μας και να ενισχύσουμε την κοινότητά μας, θα πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στην υγιέστερη διαφωνία.
1. Πες στους ανθρώπους ότι είναι σημαντικοί για εσάς
Πριν από οτιδήποτε άλλο, βεβαιωθείτε ότι ενισχύετε τη σχέση σας με το άτομο με το οποίο μιλάτε. Είναι πολύ βοηθητικό να λέτε πράγματα όπως Πριν πω οτιδήποτε άλλο, θέλω να ξέρεις πως νοιάζομαι για σένα ή Σε σέβομαι και εκτιμώ την οπτική σου. Αντί να μπούμε σε μια συζήτηση έτοιμοι για διαμάχη και να στρέψουμε τους άλλους σε θέση άμυνας, ας δοκιμάσουμε μια προθέρμανση με κάτι όπως Γεια σου, νοιάζομαι για σένα.
Θυμηθείτε να μην πείτε Νοιάζομαι για σένα, αλλά… Δείχνοντας ότι κυρίως νοιάζεστε για τη σχέση χωρίς αστερίσκους, είναι κάτι που υπενθυμίζει και στους δυο την αξία της σχέσης πέρα από τις προσωπικές πεποιθήσεις. Είναι μια σημαντική υπενθύμιση ότι η ανθρωπιά μας καθορίζεται από το πώς φερόμαστε ο ένας στον άλλο, όχι από το κατά πόσο συμφωνούμε.
2. Μην αφήσεις την απογοήτευση να σε καταβάλει
Είναι δύσκολο να παραμείνεις ήρεμος όταν οι άνθρωποι λένε πράγματα στα οποία διαφωνείς κάθετα. Μπορεί να είναι δελεαστικό, ακόμα και καθαρτικό, εκείνη τη στιγμή, να εκφράσεις έντονα τη διαφωνία σου. Σκέψου μια περίπτωση που άλλαξες γνώμη για κάτι. Αυτή η εμπειρία περιλάμβανε κάποιον να σου φωνάζει ή να σε ντροπιάζει; Μάλλον όχι.
Οι στόχοι μας στις δύσκολες συνομιλίες θα πρέπει γενικά να είναι οι εξής:
1) Να προστατεύσουμε τη σχέση με τον συνομιλητή και
2) Να εντείνουμε την κατανόησή μας και να αυξήσουμε τις πιθανότητες να γίνουμε κατανοητοί.
Αυτοί οι στόχοι είναι πολύ πιο δύσκολοι από μια απλή έκρηξη.
Όταν νιώσεις πίεση προσπάθησε να μην εκραγείς, να μην ξεσπάσεις. Διοχέτευσε την απογοήτευση σε καθαρό λόγο. Αν δεν μπορείς να το κάνεις εκείνη τη στιγμή, μπορείς να πεις Είμαι πολύ θυμωμένος/η, πρέπει να κάνω ένα διάλειμμα. Πήγαινε να ηρεμήσεις λίγο και συνέχισε τη συζήτηση αργότερα. Αν δεν το κάνεις, ρισκάρεις να θέσεις όλη τη σχέση σε κίνδυνο.
Μπορεί να χάσεις την αξιοπιστία ή την εμπιστοσύνη που έχεις παλέψει να χτίσεις με το συγκεκριμένο άτομο. Προστάτευσε την επένδυση που έχεις κάνει στη σχέση σας και κάνε ό,τι μπορείς ώστε να παραμείνεις σε παραγωγική επικοινωνία μαζί του, εκτός φυσικά από τις περιπτώσεις όπου απαιτούνται ισχυρότερα όρια ή είναι απαραίτητο να τερματίσετε τη σχέση για λόγους ασφάλειας.
Διαβάστε σχετικά: 12 βήματα για την επίλυση συγκρούσεων στη σχέση σας
3. Αναγνώρισε τους φόβους που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια
Όλες οι συγκρούσεις έχουν κάποιο είδος φόβου στον πυρήνα τους. Οι άνθρωποι γενικά θέλουν να ζήσουν, και όχι να πεθάνουν. Θέλουμε να είμαστε ελεύθεροι, και όχι ελεγχόμενοι. Φοβόμαστε το χάος και αναζητούμε νόημα και τάξη στη ζωή. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ποιοι φόβοι συμβάλλουν στη δομή των πεποιθήσεων κάποιου.
Είναι σημαντικό επίσης να κατανοήσουμε τα πράγματα που έχουμε κοινά. Η αναγνώριση των φόβων δείχνει ενσυναίσθηση, και αποτελεί μια υπενθύμιση της κοινής ανθρώπινης εμπειρίας μας. Μερικές φορές, ο φόβος μπορεί να είναι το μεγαλύτερο πράγμα που έχουμε κοινό. Εάν βλέπουμε ότι μια συζήτηση δεν οδηγεί πουθενά, η προσπάθεια διερεύνησης των κοινών μας φόβων, μπορεί να μας οδηγήσει προς μια πιο γόνιμη κατεύθυνση.
4. Μην υποθέτεις το χειρότερο
Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων θέλουν να είναι καλοί. Θέλουμε να αγωνιστούμε για έναν καλύτερο κόσμο και να κάνουμε το σωστό. Μπορεί να έχουμε διαφορετικό όραμα για το πώς να φτάσουμε εκεί, αλλά είναι σημαντικό να υποθέτουμε ότι κάποιος έχει καλές προθέσεις, τουλάχιστον μέχρι να έχουμε οριστικές αποδείξεις για το αντίθετο. Προσπάθησε να πεις κάτι όπως: Μπορώ να καταλάβω πώς το σκέφτεσαι, Βλέπω ότι έχεις καλή πρόθεση, Έχεις δίκιο σε αυτό.
Δείξε ότι βλέπεις το ίδιο το άτομο πέρα από τις απόψεις του. Προσπάθησε να ερμηνεύσεις αυτό που λέει με έναν ευνοϊκό τρόπο, ακόμα κι αν σκοπεύεις να αντικρούσεις τις ιδέες του. Έτσι δείχνουμε στον συνομιλητή μας ότι δεν σκοπεύουμε να του επιτεθούμε απλώς και μόνο επειδή διαφωνούμε. Η καλή θέληση δημιουργεί πνεύμα συνεργασίας.
Ακόμα κι αν πιστεύουμε ότι κάποιος ενστερνίζεται περίεργες ή προβληματικές ιδέες, το να δείξουμε ότι ελπίζουμε και περιμένουμε το καλύτερο από αυτόν, θα χτίσει μια γέφυρα επικοινωνίας. Αν εξαιρέσουμε τις ακραίες περιπτώσεις όπου κάποιος λέει κάτι ξεκάθαρα κακόβουλο, προσπάθησε να δείξεις στον συνομιλητή σου ότι οι ιδέες του έχουν αξία και δώσε του τα εύσημα εκεί που αναγνωρίζεις ότι πρέπει.
5. Μοιράσου τις πηγές σου
Οι πληροφορίες που χρησιμοποιούμε για να χτίσουμε και να διατηρήσουμε τις πεποιθήσεις μας είναι εξαιρετικά σημαντικές. Το πού και το πώς λαμβάνουμε αυτές τις πληροφορίες είναι επίσης σημαντικό. Το πρόβλημα είναι πως στην ψηφιακή εποχή κυκλοφορούν πολλές ψευδείς ή παραπλανητικές, αλλά πειστικές, πληροφορίες.
Μοιράσου τις πηγές πληροφοριών σου, όπως άρθρα, βιβλία ή ντοκιμαντέρ, και να είσαι έτοιμος/η για την πιθανότητα οι άλλοι να τις κριτικάρουν ή να τις απορρίψουν. Όλα αυτά είναι φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας των κοινωνικών διαπραγματεύσεων και της υγιούς διαφωνίας. Εάν οι πηγές σου είναι έγκυρες, δεν θα υπάρχει πρόβλημα. Εάν, πάλι, κάποιος τις απορρίψει, προσπαθήστε να βρείτε πηγές που μπορείτε και οι δύο να αποδεχτείτε ως έγκυρες.
6. Μην επιδίδεσαι σε «λεκτικές βόμβες»
Μερικές λέξεις μπορούν να εκληφθούν ως συναισθηματικά επιθετικές και να δημιουργήσουν το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό του συνεργατικού, παραγωγικού λόγου. Κάποια παραδείγματα είναι τα εξής:
- Υποτιμητικές λέξεις
- Γενικές δηλώσεις που περιλαμβάνουν τις λέξεις «πάντα» ή «ποτέ»
- Δηλώσεις ή χειρονομίες τύπου «σου τα ’λεγα εγώ» – μπορεί να προσδίδουν στιγμιαία ικανοποίηση, αλλά ίσως να διαβρώσουν τη σχέση σου με το άτομο
- Προσωπικές επιθέσεις
- Εκφράσεις ετικετοποίησης που δεν έχουν χρησιμοποιήσει τα ίδια τα άτομα
- Βρισιές – σε δύσκολες συζητήσεις μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή και να αυξήσουν τα συναισθήματα άμυνας
Φυσικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις εκφράσεις. Παρ’ όλα αυτά, αν θέλουμε πραγματικά να είμαστε αξιόπιστοι κατά τη διάρκεια μιας διαφωνίας, αν θέλουμε να μεγιστοποιήσουμε τον αντίκτυπο και την κατανόησή μας, οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί. Αυτές οι λέξεις γεννούν εχθρότητα και άγχος, επομένως όταν τις χρησιμοποιούμε ίσως προκαλέσουμε αρνητικά συναισθήματα ακόμα και σε κάποιον που είναι θετικά διακείμενος προς τη γνώμη μας.
7. Δείξε ότι καταλαβαίνεις, ακόμα κι αν δεν συμφωνείς
Δεν μπορούμε να παίξουμε μπάσκετ αν δεν ξέρουμε ποιες κινήσεις σημαίνουν φάουλ, σωστά; Το ίδιο ισχύει κι όταν διαφωνούμε. Αν μπούμε σε μια συζήτηση και δεν αφιερώσουμε χρόνο για να ακούσουμε πραγματικά και να κατανοήσουμε το τι λέει ή πιστεύει κάποιος, παίζουμε το παιχνίδι χωρίς να καταλαβαίνουμε τους κανόνες.
Θα μπορούσαμε να πούμε πράγματα που δεν έχουν νόημα ή δεν ταιριάζουν στην κατάσταση. Θα μπορούσαμε να χάσουμε ευκαιρίες να δώσουμε σημαντικές απαντήσεις, κάτι που θα είχαμε καταφέρει αν είχαμε δώσει λίγη προσοχή.
Όλοι θέλουν να ακουστούν, ειδικά στις διαφωνίες. Το να μην ακούμε κάποιον ή να διαστρεβλώνουμε τα λόγια του, μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη δυσαρέσκεια. Για αυτό δώσε λίγο χρόνο να ακούσεις τον άλλον και ύστερα απάντησέ του με τρόπο που δείχνει ότι σκέφτεσαι τα λόγια του. Για παράδειγμα: Επομένως, αν κατάλαβα καλά…
8. Μη χρησιμοποιείς σαρκασμό
Ο σαρκασμός, ειδικά στις διαδικτυακές συνομιλίες, μπορεί να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος επειδή δεν μπορούμε πάντα να ακούσουμε ή να ερμηνεύσουμε με ακρίβεια τον τόνο του άλλου. Προσπάθησε να πεις ακριβώς αυτό που εννοείς και μη λες αστεία εις βάρος κάποιου. Θυμήσου, η μακροχρόνια σχέση σας με αυτό το άτομο είναι πιο σημαντική από την παρούσα συζήτηση. Εάν θέλεις να κρατήσετε μια καλή σχέση, χρησιμοποίησε άμεση γλώσσα που δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας.
Επιπλέον, είναι καλό να αφιερώσεις χρόνο στο να εξηγήσεις κάτι πιο πολύπλοκο, αντί να χρησιμοποιήσεις εκφράσεις που μπορούν να θεωρηθεί ότι δείχνουν αλαζονεία ή δυσαρέσκεια. Εάν αυτό το άτομο έχει σημασία για σένα, καλύτερα να αφιερώσεις χρόνο σε μια υπομονετική προσέγγιση.
Το να χρησιμοποιήσουμε χιούμορ μπορεί να είναι χρήσιμο για να ελαφρύνουμε το κλίμα, αλλά χρειάζεται προσοχή όταν μιλάμε για ένα σοβαρό θέμα ή κάτι πολύ ευαίσθητο για κάποιον. Σε μια τέτοια περίπτωση, το χιούμορ μάλλον θα θεωρηθεί δείγμα αναισθησίας.
9. Μη μειώνεις τον άλλον
Κανένας δεν συμπαθεί τους ξερόλες. Ακόμα κι αν είσαι ειδήμονας σε ένα συγκεκριμένο θέμα, ακόμα κι αν μπορείς να μιλήσεις ώρες για αυτό, θα αποξενώσεις τον άλλον από τη στιγμή που θα δράσεις με τον αέρα του «ανώτερου». Το να έχεις περισσότερες γνώσεις από κάποιον άλλο δεν σε κάνει καλύτερο άνθρωπο. Μπορεί να σε κάνει κάπως περισσότερο άξιο εμπιστοσύνης όσον αφορά ένα θέμα, αλλά τίποτα άλλο.
Επίσης, δεν πρέπει να μπερδεύουμε το να έχουμε αυτοπεποίθηση και το να φερόμαστε ως ανώτεροι. Η μείωση του συνομιλητή έχει να κάνει με την αίσθηση του ελέγχου που θέλουμε να κρατήσουμε: προσπαθούμε να κατευθύνουμε ή να αναγκάσουμε κάποιον να συμφωνήσει μαζί μας, υπονοώντας ότι αν δεν το κάνει είναι χαζός ή κακός.
Πώς σταματάμε να μειώνουμε τον συνομιλητή μας; Ακολουθούν μερικές ιδέες:
- Σταμάτα να εξηγείς πράγματα που μπορεί κάποιος να γνωρίζει ήδη απλά για να δείξεις ότι τα ξέρεις, να διακόπτεις, να συμπεριφέρεσαι σαν να είσαι η ανώτερη αρχή ή να είσαι αυτόματα δύσπιστος όταν κάποιος δεν ξέρει ή δεν είναι βέβαιος για κάτι.
- Εάν γράφεις σε κάποιον, διάβασέ το δυνατά και βεβαιώσου για τον τόνο που εκπέμπει, πριν το στείλεις.
- Ζήτα από κάποιον άλλο να το διαβάσει και να σου πει την ειλικρινή του γνώμη.
- Παραδέξου την πιθανότητα να κάνεις λάθος ή να μην έχεις αρκετές πληροφορίες. Αναγνώρισε τα όριά σου και μη διατυπώνεις κάτι σαν να είναι μια καθολική αλήθεια. Ξεκίνα τις δηλώσεις σου με προτάσεις πρώτου προσώπου, όπως «ο τρόπος που το βλέπω», «από την εμπειρία μου», «από όσο το έχω ερευνήσει» ή «κατά τη γνώμη μου».
10. Δίδαξε και διδάξου
Οι καλοί δάσκαλοι είναι υπομονετικοί, ευγενικοί και δίνουν στους ανθρώπους τον χώρο και τον χρόνο να ανακαλύψουν πράγματα με τον δικό τους ρυθμό. Δεν θυμώνουν με κάποιον που δεν ξέρει κάτι. Το σημαντικό είναι ότι οι καλοί δάσκαλοι δεν μπερδεύουν τον ανενημέρωτο με τον ηλίθιο.
Οι έξυπνοι άνθρωποι μπορεί να πιστέψουν αναληθείς ή παραπλανητικές ιδέες. Αυτό δεν τους κάνει λιγότερο έξυπνους, απλώς σημαίνει ότι μπορεί να έχουν κενά στην κατανόησή τους ή να πήραν πληροφορίες από αναξιόπιστες πηγές. Η νοημοσύνη και η εκπαίδευση είναι διαφορετικά πράγματα και πρέπει να μην τα μπερδεύουμε.
Να είσαι κι εσύ ανοιχτός στο να διδάσκεσαι. Δύσκολα επιτρέπουμε όσον αφορά τον εαυτό μας την αμφισβήτηση και την πρόκληση. Όμως, λέγοντας πράγματα όπως Ποτέ δεν το σκέφτηκα με αυτόν τον τρόπο, ή Αυτό είναι κάτι νέο για μένα, θα κάτσω να μάθω περισσότερα δείχνει ότι είμαστε και εμείς μαθητές. Αν θέλουμε να διδάξουμε, πρέπει και να είμαστε ανοιχτοί στο να διδαχθούμε.
Μια αμφίδρομη ανταλλαγή πληροφοριών εξισώνει τη δυναμική της ενέργειας μεταξύ δύο (ή περισσότερων) ατόμων. Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να είναι περισσότερο ανοιχτοί εάν μιλούν σε κάποιον που βρίσκεται ακόμα σε ένα ταξίδι μάθησης, ακριβώς όπως οι ίδιοι.
11. Ευχαρίστησε κάποιον για τη συζήτηση
Πες «ευχαριστώ» όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο στο να διαφωνήσει μαζί σου. Μπορεί να μη φαίνεται, αλλά η διαφωνία είναι πραγματικά ένα δώρο. Όταν κάποιος διαφωνεί μαζί μας, δεν είναι εξαρχής υποχρεωμένος να αφιερώσει πολύτιμο χρόνο από τη ζωή του για να εμπλακεί στη συζήτηση. Δεν μας χρωστάει την προσοχή ή την ευγένειά του.
Όταν κάποιος επιλέγει να διαφωνήσει μαζί μας με υγιείς τρόπους, αυτό είναι δείγμα ευγένειας. Επομένως, προσπάθησε να αναγνωρίσεις και να τιμήσεις την ομορφιά αυτής της ανταλλαγής.
Συμπέρασμα; Η υγιής διαφωνία αξίζει τον κόπο.
Ναι, είναι δυνατόν να έχουμε μια συζήτηση με σχεδόν οποιονδήποτε, σχεδόν για οποιοδήποτε θέμα, και να μην χάσουμε την ψυχραιμία μας. Ωστόσο, η υγιής διαφωνία δεν συμβαίνει μαγικά – απαιτεί σκληρή δουλειά, δεξιότητες, εξάσκηση και θάρρος. Το αποτέλεσμα ωστόσο αξίζει τον κόπο, διότι πρέπει να διαφωνήσουμε προκειμένου να έχουμε ισχυρές σχέσεις και να ζούμε σε μια κοινωνία που προχωρά.
Καθώς εξασκούμε τους «επικοινωνιακούς μυς» μας, καλό είναι να θυμόμαστε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τους άλλους. Δεν μπορούμε να αποφασίσουμε ποιος πρέπει να συμφωνήσει μαζί μας, πότε ή σε ποιο βαθμό.
Απόδοση: Κατερίνα Κακουλάκη, Ειδικευόμενη Σχολική Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
