H απάντηση βρίσκεται στις χήνες, τις καρακάξες και σε έναν άνδρα ονόματι Konrad Lorenz, που θα διαφωτίσουν τις επιλογές σας στην ερωτική ζωή.
O Konrad Lorenz, ο οποίος γεννήθηκε το 1903 και πέθανε το 1989, ήταν ένας Αυστριακός ορνιθολόγος και ζωολόγος που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του σε βάλτους και υγροτόπους μελετώντας τη συμπεριφορά από αγριόχηνες και καρακάξες. Αυτό που του είχε κινήσει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον ήταν το πώς αυτά τα πουλιά φαίνεται να αναπτύσσουν μια προσκόλληση στη μητέρα τους μέσα σε λίγα λεπτά από τη γέννησή τους, ακολουθώντας υπεύθυνα πίσω της και υπακούοντας στην καθοδήγησή της σε θέματα στέγασης και σίτισης.
Οι παρατηρήσεις του τον οδήγησαν να αναπτύξει αυτό που είναι γνωστό ως «αρχή της αποτύπωσης», μια θεωρία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα πρώιμα πουλιά – δηλαδή τα πουλιά που αφήνουν τις φωλιές τους αμέσως μετά την εκκόλαψη – αναπτύσσονται για να εξελίξουν έναν ενστικτώδη και γρήγορο δεσμό με τις μητρικές φιγούρες.
Αλλά ο Lorenz διαπίστωσε στη μελέτη του ότι, αντίθετα με τις απόψεις αιώνων, πουλιά, όπως οι αγριόχηνες και οι καρακάξες, δεν αναπτύσσουν απαραίτητα μια προσκόλληση προς την πραγματική τους μητέρα. Προσκολλώνται στο πρώτο κινούμενο αντικείμενο που βλέπουν στις ώρες μετά την εκκόλαψή τους. Δεν είναι σε θέση να διακρίνουν με κανέναν σύνθετο τρόπο με ποιόν θα δεσμευτούν: μπορεί να είναι ένα ευγενικό μητρικό πουλί, αλλά θα μπορούσε, επίσης, να είναι ένας αδιάφορος αγρότης ή ένα τυχαίο κομμάτι αγροτικού μηχανήματος.
Μάλλον σκληρό, αλλά και διαφωτιστικό, ο Lorenz έδειξε ότι ένα νεαρό πουλί μπορεί – ανάλογα με το πείραμα – να αναπτύξει μια εξαιρετικά ισχυρή προσκόλληση σε έναν επιστήμονα με γαλότσες, ένα ποδήλατο, ένα λάστιχο, έναν σωλήνα κήπου ή ένα μοντέλο.
Το πιο διάσημο βιβλίο του Lorenz «The Companion in the Environment of Birds», που δημοσιεύτηκε το 1935, μιλούσε αποκλειστικά για φτερωτά πλάσματα, αλλά το εκμεταλλεύτηκαν ψυχολόγοι που στοχάζονταν σχετικά με την ανθρώπινη συμπεριφορά – και χρησιμοποιήθηκε για να ρίξει φως σε ένα ιδιαίτερα οδυνηρό φαινόμενο της ερωτικής μας ζωής: την τάση μας να αναζητάμε και να ακολουθούμε άλλους ανθρώπους που μπορεί, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις πτυχές, να μη μας ταιριάζουν με κανέναν ουσιαστικό τρόπο.
Όπως τα μικρά πτηνά, έτσι και οι νέοι άνθρωποι αναπτύσσουν ισχυρούς δεσμούς με τους ενήλικες που είναι πιο κοντά τους τις πρώτες μέρες της ζωής τους. Ωστόσο, όπως και τα πουλιά, δεν μπορούν να διαχωρίσουν τους φροντιστές τους. Προσκολλώνται σε όποιον είναι γύρω τους και όχι σε αυτόν που θα απαιτούσε ιδανικά η βαθύτερη φύση τους.
Στο πιο ακραίο σενάριο, μπορεί να αναπτύξουν δεσμούς με ανθρώπους που δεν αξίζουν καθόλου την αγάπη τους, που τους έχουν τόσο ανάγκη όσο – σαν να λέμε – έχει ανάγκη μια χήνα ένα ποδήλατο. Ένα βρέφος μπορεί στην πραγματικότητα να μην προσκολληθεί ένα λάστιχο, αλλά μπορεί – σε μια αντίστοιχη διαδικασία – να προσκολληθεί δυναμικά με κάποιον, ο οποίος το παραμελεί συναισθηματικά, το μειώνει, το κάνει να ντρέπεται και του φέρεται με μεγάλη σκληρότητα.
Διαβάστε σχετικά: Κρίσιμοι παράγοντες για μια υγιή σχέση
Πολύ χειρότερα, αυτή η πρώιμη προσκόλλησης έχει στη συνέχεια τη δύναμη να ελέγχει το είδος των εραστών με τους οποίους προσκολλώνται με τη σειρά τους, μόλις μεγαλώσουν αυτοί οι άνθρωποι. Με την ίδια γελοία ευπιστία που παρουσιάζουν μικρές καρακάξες που περπατούν πίσω από έναν επιστήμονα με ποδιά εργαστηρίου, ένας ενήλικας που έχει μεγαλώσει με άχρηστες ιδέες σχετικά με το ποιος πρέπει να τους φροντίζει και να θρέφει, μπορεί να αφιερώσει δεκαετίες ακολουθώντας ακατάλληλους και σκληρούς χαρακτήρες.
Φαίνεται – μέσω της δουλειάς του Lorenz – ότι η βιολογική μας σύνθεση ευνοεί περισσότερο την προσκόλληση σε οποιονδήποτε, πάρα την προσκόλληση σε κάποιον που μπορεί να εκπληρώσει τις ανάγκες μας. Μερικές φορές ξαφνιαζόμαστε με το πόσο συχνά βρισκόμαστε ερωτευμένοι με ανθρώπους που γνωρίζουμε ότι – σε λογικό επίπεδο – δε θα μας κάνουν καλό, αλλά που αντικατοπτρίζουν τα ανησυχητικά μοτίβα των προσκολλήσεών μας από την πρώιμη παιδική μας ηλικία.
Η διαδικασία μπορεί να φαίνεται βαθιά αποκαρδιωτική, αλλά το έργο του Lorenz μας φανερώνει μια οδό συμπόνοιας. Μπορεί να είμαστε πολύ πιο εξελιγμένοι από τα πουλιά ότι αφορά τις νοητικές μας διεργασίες, αλλά όταν πρόκειται για το ποιος μας ελκύει, είμαστε θηράματα του ίδιου μηχανικού παραλογισμούς, όπως αυτά. Μπορεί να μας πάρει χρόνια και να μας κοστίσει πολλή δουλειά για να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε προσκολλημένοι στο να ακολουθούμε ανόητους και αχάριστους.
Όταν ακολουθούμε χωρίς δεύτερη σκέψη ένα άτομο που μας φέρεται ψυχρά ή που παίζει με το μυαλό μας, δεν πρέπει απλώς να τα βάζουμε με τον εαυτό μας: θα πρέπει να σκεφτούμε πόσο πολύ αυτός ο ανεκπλήρωτος ενήλικας αντικατοπτρίζει μια πρώιμη φιγούρα προσκόλλησης που εμμέσως κορόιδευε το ποιοι ήμασταν πριν αποκτήσουμε την ευκαιρία να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τί πραγματικά μας αξίζει.
Δεν είναι προσβολή να αναγνωρίσουμε ότι μερικές φορές, σε ευαίσθητα σημεία της ζωής μας, είμαστε αβοήθητοι μπροστά στο έργο της προσκόλλησης, όπως μια χήνα. Και όμως, όπως πάντα, η συνειδητοποίηση της δουλείας μας μπορεί να μας απελευθερώσει από αυτήν. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθούμε ασταμάτητα κάποιον ανάξιο της αγάπης μας.
Είμαστε – αντίθετα με τα νεαρά πτηνά – ελεύθεροι να απογειωθούμε και να αναζητήσουμε κάποιον που μπορεί να προσφέρει σε ενήλικη μορφή τη γενναιόδωρη και ζωηρή αγάπη που θα έπρεπε να είχαμε γνωρίσει εξαρχής.
Απόδοση: Ανδριανάκη Σοφία – Μετάφραση ξενόγλωσσων άρθρων
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή – μεταφράστρια – επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
