Έχουμε την τάση να αντιμετωπίζουμε τις σχέσεις σαν ένα συναισθηματικό δίπολο: με αρνητικά ή θετικά συναισθήματα. Όμως είναι απόλυτα φυσιολογικό να αγαπάμε και να αντιπαθούμε ταυτόχρονα.
Αν έχετε ποτέ αντιπαθήσει το σύντροφό σας κατά τη διάρκεια της σχέσης σας, μην ανησυχείτε, δεν είστε οι μόνοι. Σχεδόν όλοι, είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι, έχουμε βρεθεί σε ένα σημείο να αντιπαθήσουμε έντονα τους ανθρώπους που αγαπάμε περισσότερο.
Σε μία σειρά ερευνών1, οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι δεν αγαπούν ή αντιπαθούν τους συντρόφους τους. Αντίθετα, φαίνεται ότι είναι απολύτως φυσιολογικό να τους αγαπούν και να τους μισούν ταυτόχρονα. Το κλειδί για να αντέξει η σχέση και στις πιο αντίξοες συνθήκες είναι να προσπαθούμε διαρκώς να κατανοήσουμε τι εννοεί ο σύντροφός μας.
Η αγάπη είναι περίπλοκη, έτσι δεν είναι;
Στην ίδια έρευνα1, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να φέρουν στο μυαλό τους ένα σημαντικό για αυτούς πρόσωπο που το συμπαθούν πολύ. Έπειτα, κατέγραψαν τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήματα που έχουν απέναντι σε αυτό. Όπως ήταν αναμενόμενο, κατέγραψαν πολύ υψηλά θετικά συναισθήματα και πολύ χαμηλά αρνητικά συναισθήματα. Όμως, οι ερευνητές διερεύνησαν και τα ασυνείδητα συναισθήματα των συμμετεχόντων απέναντι στο πρόσωπο που διάλεξαν, δηλαδή τα συναισθήματα αυτά για τα οποία δεν είχαν συναίσθηση.
Πώς έγινε αυτό; Οι συμμετέχοντες έκαναν ένα τεστ σε υπολογιστή, το οποίο μετρούσε πόσο γρήγορα ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες οδηγίες. Στην οθόνη του υπολογιστή έβλεπαν το όνομα του ανθρώπου που επέλεξαν και έπειτα ακολουθούσε μία λέξη είτε θετικής σημασίας (π.χ. τυχερός) είτε αρνητικής (π.χ. σκουπίδια), την οποία έπρεπε γρήγορα να την κατατάξουν ως θετική ή αρνητική, πιέζοντας ένα κουμπί. Έτσι, προέκυψαν τα αρνητικά συναισθήματα.
Με βάση ευρήματα χρόνιων ψυχολογικών ερευνών, ο εγκέφαλός μας λειτουργεί με τέτοιο τρόπο, ώστε όταν σκεφτόμαστε κάτι ευχάριστο και βλέπουμε μία λέξη θετικής σημασίας την κατηγοριοποιούμε γρήγορα ως θετική, ενώ πιο αργά κατηγοριοποιούμε τη λέξη αρνητικής σημασίας. Ομοίως, όταν σκεφτόμαστε κάτι δυσάρεστο έχουμε την τάση να κατηγοριοποιούμε τις θετικές λέξεις πιο αργά και τις αρνητικές πιο γρήγορα.
Έχοντας υπόψη τους τα παραπάνω, οι ερευνητές μελέτησαν τα συναισθήματα των συμμετεχόντων απέναντι στα σημαντικά για αυτούς πρόσωπα ανάλογα με το πόσο γρήγορα ανταποκρίνονταν στις θετικές και αρνητικές λέξεις που ακολουθούσαν το όνομα του αγαπημένου τους.
Όπως προέκυψε, οι συμμετέχοντες κατηγοριοποιούσαν πιο γρήγορα και τις θετικές και τις αρνητικές λέξεις όταν προηγούνταν το όνομα του αγαπημένου τους προσώπου. Ερμηνεύοντας αυτά τα ευρήματα φαίνεται ότι ακόμα και σε ένα ασυνείδητο επίπεδο, έχουμε ταυτόχρονα και θετικά και αρνητικά συναισθήματα για όσους αγαπάμε.
Ακόμα και στις ερωτικές μας σχέσεις έχουμε δυνατά συναισθήματα που πλησιάζουν και στα δύο άκρα του συνεχούς: κάποιες μέρες νιώθουμε πολλή αγάπη και θαυμασμό για τον σύντροφό μας, ενώ κάποιες άλλες νιώθουμε αντιπάθεια ακόμα και αποστροφή.
Η λεπτή γραμμή των συναισθημάτων στη σχέση μας
Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η δυναμική αγάπης- μίσους είναι φυσιολογικό και αναπόσπαστο κομμάτι σε όλες τις στενές σχέσεις. Αν έχουμε αρνητικά συναισθήματα για το σύντροφό μας, δεν δείχνει ότι κάνουμε κάτι λάθος ή ότι είμαστε στη λάθος σχέση.
Είναι ανακουφιστικό να γνωρίζουμε ότι τις φορές που νιώθουμε ότι αντιπαθούμε τον σύντροφό μας, δε σημαίνει ότι δεν τον αγαπάμε ταυτόχρονα πολύ. Έχουμε την τάση να αντιμετωπίζουμε τις σχέσεις σαν ένα δίπολο ανάλογα με το αν έχουμε περισσότερα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα απέναντι στους συντρόφους μας.
Ωστόσο, είναι χρήσιμο να αντιληφθούμε την περίπλοκη φύση των σχέσεων, οι οποίες εμπεριέχουν τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά συναισθήματα, που μπορούν να εναλλάσσονται από στιγμή σε στιγμή. Το να μοιράζεται κανείς τη ζωή του με έναν άλλο άνθρωπο, ο οποίος είναι εξίσου περίπλοκος και μοναδικός, μοιάζει με μία περιπετειώδη διαδρομή.
Οπότε, την επόμενη φορά που θα δείτε υπερβολικά χαρούμενες φωτογραφίες των φίλων σας με τις σχέσεις τους στα social media να σκεφτείτε ότι βλέπετε μόνο τη μία, την καλύτερη πλευρά της ιστορίας.
Η έρευνα έδειξε βέβαια και το αντίθετο, σχετικά με τα ασυνείδητα συναισθήματα που έχουν οι άνθρωποι για ανθρώπους που δηλώνουν ότι τους αντιπαθούν πολύ. Αυτοί οι άνθρωποι συνήθως έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο για τη ζωή των συμμετεχόντων, όπως για παράδειγμα ήταν πρώην σύντροφοι ή γονείς με τους οποίους αποξενώθηκαν.
Όταν εμφανιζόταν στην οθόνη το όνομα αυτών των ανθρώπων, οι συμμετέχοντες πάλι κατηγοριοποιούσαν πιο γρήγορα όχι μόνο τις αρνητικές λέξεις αλλά και τις θετικές. Από αυτό φαίνεται ότι ακόμα και αν δηλώνουμε την αντιπάθειά μας για κάποιον σημαντικό για τη ζωή μας άνθρωπο, έστω και σε ένα ασυνείδητο επίπεδο έχουμε κάποια θετικά συναισθήματα για αυτόν.
Δεν έχουν όλα τα αρνητικά συναισθήματα αρνητικές επιπτώσεις για τον εαυτό μας
Οι σχέσεις δε χρειάζεται να είναι μονίμως θετικές για να είναι ευτυχισμένες και υγιείς, αλλά οι πολλές αρνητικές εμπειρίες μπορεί να είναι επιβλαβείς. Σε μία υγιή σχέση, χρειάζεται να υπάρχει αναλογία μεταξύ θετικών και αρνητικών εμπειριών.
Σε έρευνα του ο John Gottman βρήκε ότι τα σταθερά, χαρούμενα ζευγάρια όταν είχαν αντικρουόμενες συζητήσεις, ένιωθαν 5 φορές περισσότερη θετικότητα παρά αρνητικότητα. Αντίθετα, η αναλογία αυτή για τα ζευγάρια που ήταν αντιμέτωπα με το διαζύγιο ήταν 0.8:1.
Γίνεται κατανοητό ότι τα αρνητικά συναισθήματα σε αυτή την περίπτωση ήταν πολύ περισσότερα από τα θετικά. Αν και κάποια αρνητικά συναισθήματα πρέπει να αποφεύγονται με κάθε κόστος, κάποια άλλα όπως η ενοχή ή η λύπη αν τα βιώσουμε με έναν κατάλληλο τρόπο μπορεί να συμβάλουν στην αλλαγή μας προς το καλύτερο.
Για παράδειγμα, το συναίσθημα της ενοχής μπορεί να βοηθήσει στην τροποποίηση της συμπεριφοράς μας στο μέλλον και να βρούμε τρόπους να επανορθώσουμε. Ή η λύπη για το ότι έχουμε απομακρυνθεί με ένα φίλο μας να μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε ότι ακόμα νοιαζόμαστε για τη σχέση αυτή. Αντίστοιχα και στις ερωτικές σχέσεις, οι αντιπαραθέσεις βοηθούν στο να δουλευτούν δυσλειτουργικά μοτίβα και να γίνει η σχέση πιο δυνατή.
Επίσης, το καλό δεν είναι καλό παρά μόνο όταν βλέπουμε την αντίθεσή του με κάτι άσχημο. Χρειαζόμαστε ένα εύρος, μία ποικιλία συναισθημάτων, καθώς το να νιώθουμε συνέχεια χαρούμενοι εκτός από το ότι είναι μονότονο, δεν είναι και αυθεντικό. Οι άνθρωποι που πιέζουν τον εαυτό τους να νιώθει διαρκώς χαρούμενος δε βιώνουν τα θετικά συναισθήματα τόσο γνήσια όσο οι υπόλοιποι.
7 τρόποι που κάνουν την αγάπη πιο ισχυρή από το μίσος
Πώς μπορούμε να κρατήσουμε θετική την αναλογία αγάπης/ μίσους; Αρχικά κατανοώντας-και όχι αποφεύγοντας- ότι οι καβγάδες και τα άσχημα συναισθήματα είναι όλα απολύτως φυσιολογικά.
Σε ψυχολογικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε ζευγάρια σχετικά με τις αντιπαραθέσεις και την ικανοποίηση από τη σχέση, βρέθηκε ότι οι άνθρωποι ένιωθαν λιγότερη ικανοποίηση όταν ένιωθαν στον καβγά ότι ο σύντροφός τους δεν τους καταλαβαίνει. Αντίθετα, όταν στην αντιπαράθεση ένιωθαν ότι γίνονται κατανοητοί, δεν υπήρχε καμία αρνητική επίπτωση στο αίσθημα ικανοποίησης από τη σχέση.
Τα ζευγάρια που μαλώνουν συχνά αλλά ταυτόχρονα νιώθουν ότι ο σύντροφός τους τους κατανοεί, δεν ήταν λιγότερο ικανοποιημένα από τη σχέση τους σε σχέση με όσα ζευγάρια μάλωναν σπάνια. Σε καθημερινή καταγραφή των ζευγαριών, φάνηκε ότι τις μέρες που υπήρχαν αντιπαραθέσεις και τις μέρες που δεν υπήρχαν, το αίσθημα ικανοποίησης ήταν το ίδιο αν ένιωθαν την κατανόηση από το σύντροφό τους.
Οι σχέσεις μπορούν να αντέξουν τις αντιπαραθέσεις όταν και οι δύο σύντροφοι νιώθουν ότι ο άλλος τους βλέπει, τους κατανοεί και τους συναισθάνεται.
Είναι δυνατό να βρεθεί μία λύση στο πρόβλημα μόνο μέσω της κατανόησης;
Η κατανόηση σίγουρα λειτουργεί ενισχυτικά στην επίλυση προβλημάτων, όμως μπορεί και να διαιωνίσει αυτούς τους καβγάδες οι οποίοι ποτέ δεν έχουν τέλος, όπως πολιτικές, θρησκευτικές, ιδιοσυγκρασιακές διαφορές, ακόμα και διαφορετικές προτιμήσεις στο είδος ταινιών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η κατανόηση βοηθάει σε μία λύση «συμφωνούμε ότι διαφωνούμε», αφού όσο και να διαρκέσει ο καβγάς κανένας από τους δύο δε θα αλλάξει τη γνώμη του γύρω από αυτά τα θέματα.
Γιατί όμως η κατανόηση είναι τόσο σημαντική στο να μην υπάρχουν αρνητικά συναισθήματα; Διότι το να νιώθει κανείς ότι ο σύντροφός του τον καταλαβαίνει, του δημιουργεί το αίσθημα ότι νοιάζεται για αυτόν και ότι επενδύει στη σχέση. Επίσης, η κατανόηση δίνει την αίσθηση ότι η σχέση είναι δυνατή και ότι αξίζει να παλέψει για αυτή. Τέλος, η κατανόηση ειδικά όταν οι απόψεις των συντρόφων είναι αντίθετες, απλώς μας βοηθάει να νιώσουμε καλύτερα. Πώς όμως μπορούμε να αυξήσουμε την κατανόησή μας κατά τη διάρκεια μιας αντιπαράθεσης;
-
- Αντί να υπερασπίζεστε την άποψή σας προσπαθήστε να καταλάβετε την οπτική του συντρόφου σας. Θέστε ως στόχο να καταλάβετε γιατί αισθάνεται έτσι όπως αισθάνεται.
-
- Αποφύγετε την κριτική, την αμυντική στάση, την περιφρόνηση και την ακαμψία στη σκέψη σας.
-
- Δώστε στο σύντροφό σας το πλεονέκτημα να αμφιβάλει. Υποθέστε ότι οι προθέσεις του δεν είναι κακεντρεχείς.
-
- Πάρτε ένα λεπτό να σκεφτείτε όλα τα καλά χαρακτηριστικά του συντρόφου σας. Μπορείτε να δοκιμάσετε κάποιες τεχνικές εκδήλωσης ευγνωμοσύνης.
-
- Σκεφτείτε ότι είστε ομάδα με το σύντροφό σας και όχι αντίπαλοι. Στόχος σας είναι να διερευνήσετε μαζί τι δε λειτουργεί και να σκεφτείτε μία λύση και όχι να κερδίσετε μία μάχη και να αποδείξετε το σύντροφό σας λάθος.
-
- Αναγνωρίστε ότι δεν είναι πάντα εύκολο να εφαρμόσετε αυτές τις συμβουλές, ειδικά όταν ο σύντροφός σας δεν παίζει με τους ίδιους κανόνες.
-
- Σκεφτείτε με τον εαυτό σας μια φράση την οποία μπορείτε να επαναλαμβάνετε από μέσα σας όταν αρχίζετε να νιώθετε θυμό, η οποία θα σας υπενθυμίζει το στόχο σας (π.χ. «να έχεις κατανόηση»).
Πηγή: UC Berkley
Έρευνα: 1. Love You? Hate You? Maybe It’s Both
Aπόδοση: Γλυκερία Αποστολοπούλου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
